Dit bericht staat ook op:
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/zwart-gat-petadeeltjesversneller/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
16 maart 2016
Zwart gat in centrum van de Melkweg lijkt petadeeltjesversneller
Een internationaal team van wetenschappers heeft een galactische
deeltjesversneller ontdekt die met nog nooit vertoonde energie kosmische
straling de ruimte in slingert. De onderzoekers vermoeden dat het zwarte
gat in het centrum van onze Melkweg verantwoordelijk is. De wetenschappers,
verenigd in het H.E.S.S.-consortium, publiceren hun bevindingen
woensdagavond in Nature.
Al ruim dertig jaar brengt een consortium van 42 instituten in 12 landen
(waaronder onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam) de gammastraling
in kaart die uit de buurt van het centrum van onze Melkweg komt. Nu hebben
de onderzoekers voor het eerst de precieze bron van deze kosmische straling
aangewezen: het superzware zwarte gat in het galactisch centrum.
Voor wetenschappers was het al een eeuw een raadsel waar de deeltjes
vandaan komen die met hoge energie op de aardse atmosfeer botsen. Van de
meeste van deze deeltjes is het namelijk gewoonweg onmogelijk om de bron te
herleiden. De deeltjes, zoals protonen, elektronen en atoomkernen, zijn
namelijk elektrisch geladen en worden daardoor afgebogen door de
magnetische velden die ze op hun weg door de ruimte tegenkomen.
Gelukkig is er ook gammastraling. Die reist in een rechte lijn en trekt
zich niks aan van magneetvelden op de route. De gammastraling is dus wél te
herleiden tot hun bron. En dat is nu, na intensief speurwerk, gebeurd.
De onderzoekers van het High Energy Stereoscopic System-consortium
(H.E.S.S.-consortium) gebruikten daarvoor een groep van gekoppelde
telescopen in Namibië. Tien jaar geleden hadden de onderzoekers al door dat
er ergens rond het centrum van onze Melkweg een of meer
gammastralingsbronnen moesten zijn, maar wat en hoe precies, dat was lastig
te zeggen. Mogelijke 'daders' waren onder andere supernova-resten, clusters
van zware sterren en het zwarte gat in het centrum van de Melkweg.
Door stug doormeten, konden de onderzoekers het zwarte gat in de kern van
onze Melkweg als verantwoordelijke aanwijzen. De galactische versneller is
ongeveer 100 keer zo krachtig als de LHC-versneller van CERN die 'slechts'
13 teraelektronvolt haalt. Het zwarte gat is daarmee de eerste
peta-elektronvoltversneller ooit ontdekt.
De wetenschappers publiceren hun bevindingen op 16 maart in Nature. Vanuit
Nederland waren onder andere Jacco Vink en David Berge (beiden Universiteit
van Amsterdam) betrokken bij het onderzoek. Berge is coördinator van het
galactische onderzoek met H.E.S.S: "Het is super dat we met elkaar, dankzij
jarenlang meten en modelleren, nu eindelijk de bron van gammastraling
hebben getraceerd."
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact: David Berge (Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde,
Universiteit van Amsterdam)
Tel: 020 525 8157
Mobiel: 06 46812049
E-mail: d.berge@xxxxxx
Webpagina: http://uva.nl/profiel/d.berge
Contact: Jacco Vink (Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde,
Universiteit van Amsterdam)
Tel: 020 525 7068
E-mail: j.vink@xxxxxx
Webpagina: https://staff.fnwi.uva.nl/j.vink
Artikel: 'Acceleration of petaelectronvolt protons in the Galactic Centre',
H.E.S.S. collaboration, corresponding authors: F. Aharonian, S. Gabici, E.
Moulin and A. Viana, Nature, 16 maart 2016 (advanced online publication)
http://nature.com/articles/doi:10.1038/nature17147 ;(betaalmuur)
H.E.S.S.-homepage: www.mpi-hd.mpg.de/HESS
Beeld (zie bijlage): Een artistieke impressie van de krachtige kosmische
peta-elektronvoltversneller die een internationaal team van wetenschappers
heeft ontdekt in het centrum van onze Melkweg.
Credit: Dr. Mark A. Garlick & H.E.S.S. Collaboration
Opgemaakt persbericht (na afloop van het embargo) op www.astronomie.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
David Redeker en Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
David mobiel: 06 - 44 588 969
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl <http://www.astronomie.nl>
Attachment:
Central Molecular Zone 8b_kl.jpg
Description: JPEG image
