Dit persbericht staat ook op:
http://www.astronomie.nl/#!/index/_detail/gli/hubble-onthult-monstersterren/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
17 maart 2016
Hubble onthult monstersterren
Een internationaal team van astronomen, onder wie de Nederlandse
sterrenkundigen Selma de Mink en Alex de Koter (beiden werkzaam aan de
Universiteit van Amsterdam), heeft met behulp van de Hubble Ruimtetelescoop
een set van negen monstersterren waargenomen. Het is de grootste set zeer
zware sterren die tot nu toe is gevonden. Elke ster is meer dan honderd
keer zo zwaar als onze zon. Het onderzoek verschijnt in het vakblad Monthly
Notices of the Royal Astronomical Society en roept nieuwe vragen op over
het ontstaan en het uiteindelijke lot van zeer zware sterren.
De sterren bevinden zich in het cluster R136 in het centrum van de
Tarantulanevel. Deze nevel bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk die
vanaf het zuidelijk halfrond zichtbaar is in het sterrenbeeld Goudvis. De
sterren staan op 170.000 lichtjaar van de aarde. R136 is slechts een paar
lichtjaar in doorsnee, maar herbergt veel extreme, zware, hete, felle
sterren.
Het zwaarterecord staat op naam van een van de sterren in dit cluster:
R136a1. Met ongeveer 250 zonsmassa’s is dit de allerzwaarste ster die op
dit moment direct is waargenomen. "Lange tijd dachten we dat sterren niet
zwaarder konden worden dan zo’n honderd zonsmassa’s." zegt coauteur Selma
de Mink. "Dit is wat er in de meeste studieboeken staat geschreven. Hoog
tijd om de boeken te herschrijven."
De sterrenkundigen konden niet vanaf de aarde naar de sterren kijken. Dat
komt doordat de zware sterren vooral ultraviolet licht uitstralen en dat
wordt tegengehouden door onze dampkring. Daarom gebruikten de
sterrenkundigen de Hubble Ruimtetelescoop. Die bevindt zich in een baan om
de aarde en heeft geen last van de dampkring.
De negen superzware sterren zijn niet alleen extreem zwaar, maar ook
extreem fel. Samen geven ze dertig miljoen keer zoveel licht als onze zon.
Zulke heldere sterren zijn dan ook snel opgebrand. Na ongeveer twee à drie
miljoen jaar zijn ze aan het eind van hun leven. De wetenschappers
berekenden dat elk van de monstersterren per maand meer dan een aardmassa
aan materiaal uitstoot in de vorm van een sterrenwind. Ondanks dit enorme
massaverlies zullen deze sterren, is de verwachting, uiteindelijk zwarte
gaten achterlaten.
Het is onduidelijk hoe monstersterren ontstaan. Toen vier van de negen
sterren in 2010 werden ontdekt, beschouwden de onderzoekers ze als
buitenbeentjes, want sterren groter dan zo’n 100 zonsmassa's konden volgens
de heersende theorieën eigenlijk niet bestaan. Nu er nog vijf
monstersterren bij zijn gekomen, lijken zulke grote sterren toch normaler
dan gedacht.
Sommige monstersterren kunnen zijn ontstaan doordat twee of meer sterren
samensmelten, maar dat lijkt niet de verklaring voor alle monstersterren.
De astronomen denken daarom dat de sterren ook via normale
stervormingsprocessen kunnen ontstaan.
De komende tijd gaan de onderzoekers de waarnemingen verder bestuderen om
de eigenschappen van sterren beter te begrijpen. Naast de negen
monstersterren blijken in het cluster ook veel zware dubbelsterren
aanwezig. Een van de grote vragen is welk van deze sterren uiteindelijk
dubbele zwarte gaten kunnen vormen. Die kunnen op hun beurt weer
samensmelten en daarbij zwaartekrachtsgolven veroorzaken.
"Het is fantastisch dat we nu meer van deze superzware sterren vinden,"
licht coauteur Alex de Koter toe. "Vooral ook omdat we vermoeden dat de
eerste sterren die zich na de oerknal vormden zo zwaar geweest moeten zijn.
Door de sterren in de Tarantulanevel te onderzoeken, kunnen we wellicht
meer leren over de rol van de eerste sterren in het vroege heelal."
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact: Selma de Mink (Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde,
Universiteit van Amsterdam)
Mobiel: 06 11 12 15 13
E-mail: S.E.deMink@xxxxxx
Webpagina: http://www.selmademink.com/
Contact: Alex de Koter (Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde,
Universiteit van Amsterdam)
Tel: 020 525 7496
E-mail: A.deKoter@xxxxxx
Webpagina: http://www.astro.uva.nl/people/alex-de-koter/
Artikel: "The R136 star cluster dissected with Hubble Space Telescope/STIS.
I. Far-ultraviolet spectroscopic census and the origin of HeII λ1640 in
young star clusters", Paul A. Crowther et al. accepted for publication in
the Monthly Notices of the Royal Astronomical Society
http://arxiv.org/abs/1603.04994 ;(Preprint, vrij toegankelijk)
http://mnras.oxfordjournals.org/content/458/1/624 ;(betaalmuur)
Beeld (zie hieronder): De afbeelding toont het centrale gebied van de
Tarantulanevel. Rechtsonder in beeld is het jonge, dichtbevolkte
stercluster R136 zichtbaar. Een internationaal team van astronomen heeft
met behulp van de Hubble Ruimtetelescoop een set van negen monstersterren
ontdekt in dit stercluster.
Credit: NASA, ESA, P. Crowther (University of Sheffield)
Diverse resoluties en Engels persbericht op:
https://www.spacetelescope.org/news/heic1605/
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
David Redeker en Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
David mobiel: 06 - 44 588 969
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
heic1605a.jpg
Description: JPEG image
