[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/55278eef35dc11c18485e630/blobid1_1542205886808.png]
Persbericht Wageningen University & Research, nr 004, 17 januari 2019 -
Animatie beschikbaar - zie link.
https://www.wur.nl/nl/nieuws-wur/Show/Beleid-houdt-weinig-rekening-met-menselijke-gewoontes.htm<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=btYXC68syxnIlVIaW0qBweEUHWPFwuN5EgnqFgPj0oiC1OMl9zi1Rg0zGVt4qllLzZOoRJcnNVEmUjUFpzXhVQe3fkDXxPi7NUJAILCpKjZ62stDeTfirg%3D%3D&G=0&R=https%3A%2F%2Fwww.wur.nl%2Fnl%2Fnieuws-wur%2FShow%2FBeleid-houdt-weinig-rekening-met-menselijke-gewoontes.htm&I=20190117140751.000000b64400%40mail6-113-ussnn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjVjNDA4YzJmYjcyMWJhZWM1ZjA0YTgyZjs%3D&S=_ls3rx_bhQVaQF_jCcctw7FelRa-qmKvZUR_x5TIrls>
Op zoek naar onzichtbare olifantenpaadjes in de samenleving
Beleid houdt weinig rekening met menselijke gewoontes
Beleidsmakers zouden meer rekening moeten houden met de gewoontes van burgers.
Van bovenaf bedachte regelgeving en beleid blijken niet voldoende om het
menselijk handelen te reguleren, omdat het informele circuit en sociaal gedrag
leiden tot onbedoelde bijeffecten, zoals belastingontduiking, parkeeroverlast
en klimaatverandering. Dat betoogt prof. Gert Jan Hofstede bij zijn inauguratie
als persoonlijk hoogleraar aan Wageningen University & Research op 17 januari,
In zijn inaugurele rede ‘Artificial sociality – Simulating the social mind’
beschrijft prof. Hofstede hoe de samenleving in brede zin zichzelf organiseert.
Deze zelforganisatie is het resultaat van het stap voor stap handelen van de
individuen in de samenleving, zonder dat er een centrale coördinatie aan is
verbonden. Een goed voorbeeld is het ontstaan van informele paadjes op een open
veld tussen woningen – zgn. olifantenpaadjes, die doorgaans een slingerend
karakter hebben. Zulke bottom-up zelforganiserende systemen kun je simuleren in
een computerprogramma, stelt prof. Hofstede. “Dan blijkt dat een eenmaal
belopen route op een grasveld navolging krijgt. Andere wandelaars treden bij
voorkeur in deze sporen omdat de voorgangers het pad een beetje hebben
geëffend. Uit onze simulatiemodellen blijkt dat bij weinig personen het traject
kan vervagen, maar bij intensief gebruik ontstaat er een bochtig routeplan dat
zijn structuur behoudt, ook als de reden voor bochten (zoals het omzeilen van
een plas) is opgeheven.” Het fenomeen is terug te vinden in veel wegen in
Nederland die een lange historie kennen, tot aan de Romeinse tijd.
Olifantenpaadjes in de samenleving
Nu lijken olifantenpaadjes een marginaal verschijnsel. “Maar je moet bedenken
dat elk beleidsrelevant systeem tenminste ten dele het resultaat is van
zelforganisatie”, stelt prof. Hofstede. Hij noemt het instellen van een
maximumsnelheid op wegen, of parkeerreguleringen in steden als voorbeeld.
Mensen passen hun gedrag aan aan nieuwe omstandigheden. Automobilisten
informeren elkaar over flitspalen, en kennen snel de straten net buiten het
centrum om gratis te parkeren. Via hetzelfde mechanisme wijken de grootste
bedrijven uit naar landen met de laagste belastingen, kopen kinderen een
hamburger in het winkelcentrum als de schoolkantine slechts gezonde voedsel
aanbiedt, en stemmen Britten voor de Brexit. Kenmerk van deze afwijkingen is
dat vrijwel niemand ze heeft gewild. Daarom zijn officiële regels niet
voldoende, stelt prof. Hofstede. “Beleidsmakers dienen dus het systeem te
kennen, voordat ze beleid maken. Dat betekent inzicht de drijfveren van het
individuele handelen. Het collectieve effect van dat handelen kan leiden tot
onbedoelde gevolgen.”
Toepassingen
In zijn onderzoek concentreert prof. Hofstede zich op deze sociale simulaties
als middel om kunstmatige socialiteit (vergelijk kunstmatige intelligentie) in
kaart te brengen. “Bij het modelleren van menselijke gedrag (bijv. in
economische modellen), gaat het vooral om kunstmatige intelligentie. Maar de
relatie tussen mensen (‘ik volg jou’) en het gedrag van het collectief (de
olifantenpaadjes) worden systematisch genegeerd.”
Nadrukkelijk voegt hij deze elementen in zijn simulatiemodellen. Zo’n model
leert bijvoorbeeld boeren om te gaan met een beperkte voorraad aan schoon
drinkwater of water voor irrigatie. Het model toont wat het bewuste en
onbewuste gedrag van het individu betekent voor het collectief. Want mensen
weten wel tot welke groepen ze behoren, maar niet welke regels er in zulke
systemen gelden. Als individu word je gestuurd, veelal onwetend.”
NOOT VOOR DE REDACTIE
Meer informatie bij prof.dr. Gert Jan Hofstede, persoonlijk hoogleraar
Artificial sociality (groep Toegepaste informatiekunde) aan Wageningen
University & Research, tel. 317 484 630 ,
Gertjan.Hofstede@xxxxxx<mailto:Gertjan.Hofstede@xxxxxx> of via Jac Niessen,
wetenschapsvoorlichter WUR, tel. 0317 485003,
jac.niessen@xxxxxx<mailto:jac.niessen@xxxxxx>.
Foto: Model: Door 250 wandelaars over een grasveld te laten lopen ontstaan
‘olifantspaadjes’ in de sporen van de eerste wandelaars die het landschap
‘onthouden’ heeft.
Wageningen University & Research combineert vanuit de missie ‘To explore the
potential of nature to improve the quality of life’ fundamentele en toegepaste
kennis om bij te dragen aan het oplossen van belangrijke vragen in het domein
van gezonde voeding en leefomgeving. Onze 6.500 medewerkers en 12.000 studenten
laten zich met open en nieuwsgierige blik inspireren door natuur, maatschappij
en technologie. Inspiratie die ons al een eeuw in staat stelt om te
verwonderen, kennis te ontwikkelen en deze wereldwijd toe te passen; oftewel
100 years Wageningen Wisdom & Wonder. www.wur.nl<http://www.wur.nl>
