[orasi] ΜετατροπήΒιβλίων σεΠροσβασιμηΜορφή γιαΦοιτητέςμε ΑπώλειαΌρασης
- From: Κούβαρης Κώστας <COSTAS26@xxxxxxxxxxxxxxx>
- To: Λιστα Οραση <orasi@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Mon, 9 Jun 2008 12:51:13 +0300
&roup
University of Athens
Department of Informatics
ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ &
ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
ΤΟΜΕΑΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΗΜΑΤΟΣ Εργαστήριο Φωνής και
Ηλεκτρονικής Προβασιμότητας
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για Φοιτητές με Απώλεια Όρασης
Εγχειρίδιο Χρήσης
έκδοση ΓΜ 1.0
Χερνίσα Κατσόρη και Γεώργιος Κουρουπέτρογλου
C.Katsori@xxxxxxxxx koupe@xxxxxxxxx
Δεκέμβριος 2006
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Περιεχόμενα
ΠΕΡΙΛΗΨΗ..............................................................................................................................................................................
3
ΕΙΣΑΓΩΓΗ..............................................................................................................................................................................
4
ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ
ΜΟΡΦΗ......................................................................
7
Αρχική Μορφή:
Έντυπη.............................................................................................................................................
7
Βήμα Γ: Σάρωση του
Βιβλίου......................................................................................................................................
7
Βήμα 2°: Οπτική Αναγνώριση
Χαρακτήρων..............................................................................................................
7
Βήμα 3°: Έλεγχος και Διόρθωση
Σφαλμάτων...........................................................................................................
8
Αρχική Μορφή:
Ηλεκτρονική..................................................................................................................................
9
ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΠΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ/ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ
ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ΣΕ ΓΡΑΜΜΙΚΗ
ΜΟΡΦΗ........................................................................................................................
10
ΕΙΣΑΓΩΓΗ..........................................................................................................................................................................
10
ΣΥΝΟΛΟ
ΣΥΜΒΟΛΩΝ......................................................................................................................................................
10
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΣΥΜΒΟΛΩΝ.....................................................................................................................................................
11
ΣΥΝΟΛΟ
ΚΑΝΟΝΩΝ.........................................................................................................................................................
14
Κανόνας Γς: Βασικές
Πράξεις....................................................................................................................................
15
Κανόνας 2ος: Εκθέτες και Δείκτες (Subscript &
Superscript).............................................................................
17
Κανόνας 3ος: Πίνακες και
ορίζουσες.........................................................................................................................
18
Κανόνας 4ος: Σύνθετα
κλάσματα...............................................................................................................................
19
Κανόνας 5ος: Πολυκλαδικές
συναρτήσεις.................................................................................................................
20
Κανόνας 6ος: Διανύσματα και μέσοι
όροι................................................................................................................
20
Κανόνας 7ος:
Όρια.......................................................................................................................................................
21
Κανόνας 8ος:
Ρίζες......................................................................................................................................................
22
Κανόνας 9ος:
Παράγωγοι............................................................................................................................................
22
Κανόνας 10ος: Τριγωνομετρικές
συναρτήσεις..........................................................................................................
22
Κανόνας 11ος:
TεL·στές...............................................................................................................................................
24
ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΙΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΗ
ΜΟΡΦΗ...................................... 25
Περιγραφή των εικόνων και
σχημάτων.............................................................................................................
25
Βήμα Γ: Αρίθμηση
εικόνας........................................................................................................................................
25
Βήμα 2°: Περιγραφή
εικόνας.....................................................................................................................................
25
Βήμα Γ: Αρίθμηση
σχήματος.....................................................................................................................................
25
Βήμα 2°: Περιγραφή
σχήματος..................................................................................................................................
25
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΑΠΤΙΚΗ
ΜΟΡΦΗ.........................................................................................................
26
Βήμα Γ: Απομόνωση γραμμικού
σχήματος.............................................................................................................
26
Βήμα 2°: Προετοιμασία του
σχήματος.....................................................................................................................
26
Βήμα 3°: Μετατροπή σε απτική
μορφή....................................................................................................................
27
ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ............................................. 29
ΑΝΑΦΟΡΕΣ.........................................................................................................................................................................
30
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
2
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Περίληψη
Οι τεχνολογίες Πληροφορικής παρέχουν σήμερα για τα άτομα με απώλεια όρασης,
ένα σημαντικό αριθμό διευκολύνσεων κατά την ενταξιακή τους εκπαίδευση,
δηλαδή όταν συμμετέχουν σε κοινές τάξεις με βλέποντες φοιτητές/μαθητές [1].
Οι διαφορετικές αναπηρίες και ο βαθμός σοβαρότητας τους δημιουργούν ένα
μεγάλο αριθμό αναγκών, με αποτέλεσμα να υπάρχει και μια αντίστοιχα μεγάλη
ποικιλία προσβάσιμων μορφών βιβλίων. Η διεθνής πρακτική που ακολουθείται για
την παραγωγή προσβάσιμων βιβλίων είναι η ανάπτυξη μιας εξειδικευμένης
μεθοδολογίας κατά περίπτωση, η οποία να ικανοποιεί τις ιδιαίτερες απαιτήσεις
του συγκεκριμένου ατόμου. Για παράδειγμα, για την παραγωγή εκπαιδευτικών
βιβλίων σε γραφή Braille η διαδικασία περιγράφεται αναλυτικά στο βιβλίο:
«Επιστημονικά Σύμβολα κατά Braille στον Ελληνικό χώρα: Εφαρμογή σε συστήματα
πληροφορικής για τυφλούς» [2].
Το παρόν Εγχειρίδιο παρέχει λεπτομερή περιγραφή της διαδικασίας παραγωγής
βιβλίων σε προσβάσιμη μορφή, προσαρμοσμένης στις ειδικές απαιτήσεις
συγκεκριμένου φοιτητή του Τμήματος Φυσικής με σοβαρή απώλεια όρασης. Με τον
όρο «προσαρμοσμένη» εννοούμε την επιλογή και ανάπτυξη της διαδικασίας με
βάση τις ανάγκες, ικανότητες και δεξιότητες που έχει αναπτύξει ο φοιτητής.
Μετά την ανάγνωση του Εγχειριδίου θα είστε σε θέση να μετατρέψετε ένα μη
προσβάσιμο βιβλίο (από έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή) σε προσβάσιμο βιβλίο.
Συγκεκριμένα, η εφαρμογή της διαδικασίας που αναπτύσσεται στο εγχειρίδιο
αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή ενός ακουστικο-απτικά προσβάσιμου
βιβλίου που αποτελείται από: α) ένα προσβάσιμο ηλεκτρονικό βιβλίο σε
συνδυασμό με β) ένα σύνολο απτικών σχημάτων. Στο προσβάσιμο ηλεκτρονικό
βιβλίο τα σχήματα και οι εικόνες θα έχουν αντικαταστήσει με τις αντίστοιχες
λεκτικές περιγραφές τους. Επίσης, οι μαθηματικές και επιστημονικές εκφράσεις
θα έχουν γραφτεί με βάση ένα σύνολο κανόνων και συμβόλων. Ο φοιτητής έχει
πρόσβαση στο ηλεκτρονικό αυτό βιβλίο με ακουστικό τρόπο μέσω συνθετικής
ομιλίας. Τα γραμμικά σχήματα του πρωτότυπου βιβλίου θα μετατρέπονται σε
ανάγλυφη μορφή έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορεί παράλληλα με την περιγραφή
τους να τα αντιλαμβάνεται και απτικά.
Στο παρόν εγχειρίδιο δεν συμπεριλαμβάνει αναλυτικές οδηγίες χρήσης των
λογισμικών και συσκευών που αναφέρονται στις απαιτήσεις της διαδικασίας.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες Τεχνολογίες
Πληροφορικής για τα Άτομα με Αναπηρία μπορεί να ανατρέξει κανείς στην
ιστοθέση e-bility.gr [11].
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
3
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Εισαγωγή
Ένα βιβλίο, ιδιαίτερα δε όταν πρόκειται για πανεπιστημιακό σύγγραμμα, μπορεί
να περιέχει πέρα από το βασικό κείμενο και εικόνες, σχήματα, διαγράμματα
(γενικά γραμμικές απεικονίσεις), πίνακες, καθώς και μαθηματικές και
επιστημονικές εκφράσεις. Το πρωτογενές βιβλίο μπορεί να είναι είτε σε έντυπη
είτε σε ηλεκτρονική μορφή (αρχείο με επέκταση DOC, PDF, κλπ.). Σε κάθε
περίπτωση μπορούμε να εφαρμόσουμε την διαδικασία που περιγράφεται από το
εγχειρίδιο προσδιορίζοντας κάθε φορά το σημείο εκκίνησης με βάση την
πρωταρχική μορφή του βιβλίου.
Το ακουστικο-απτικά προσβάσιμο βιβλίο που θα παραχθεί από την εξειδικευμένη
διαδικασία, θα αποτελείται από ένα ηλεκτρονικό αρχείο (MS-Word) και από ένα
σύνολο σχημάτων σε απτική μορφή. Με αυτόν τον τρόπο παρέχονται στον
αναγνώστη οι εξής δυνατότητες:
• πλοήγησης,
• αναζήτησης συγκεκριμένης λέξης,
• εκφώνησης λέξεων και φράσεων (με ταυτόχρονη υποστήριξη ελληνικής
και αγγλικής γλώσσας),
• ρύθμισης της ταχύτητας εκφώνησης του κειμένου,
• πλήρους πρόσβασης σε επιπλέον πληροφορίες όπως σε συγκεκριμένες
σελίδες, κεφαλίδες, υποσέλιδα κ.ά.
Πρόσθετα εργαλεία για να επιτευχθούν οι προαναφερθείσες δυνατότητες είναι: ο
Αναγνώστης Οθόνης (Screen Reader) και ο Συνθέτης Ομιλίας (Speech
Synthesizer).
Απαιτήσεις
Παρακάτω αναφέρονται οι απαιτήσεις σε λογισμικό, συσκευές και άλλο υλικό.
Παραγωγή προσβάσιμου βιβλίου
Κατά την παραγωγή ενός προσβάσιμου βιβλίου απαιτούνται τα εξής:
Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (π.χ. Ρ4, 1.6GHz)
Microsoft Office (Microsoft Word)
Σαρωτής (scanner)
Φωτοτυπικό μηχάνημα (γραφίτη)
Εκτυπωτής
Λογισμικό Οπτικής Αναγνώρισης Χαρακτήρων (ABBYY FineReader 8.0 Prof. [3])
Σχεδιαστικό εργαλείο (π.χ. Photoshop [4], Macromedia Fireworks [5],
CorelDraw [6])
Συσκευή παραγωγής ανάγλυφων γραφικών (PIAF [7]) + μικροκαψουλικό χαρτί)
Λογισμικά μετατροπής άλλων ηλεκτρονικών μορφών κειμένου σε Word
Σύνολο κανόνων λεκτικής περιγραφής μαθηματικών/επιστημονικών εκφράσεων
Σύνολο κανόνων προετοιμασίας γραμμικών σχημάτων και διαγραμμάτων για την
απτική απεικόνιση τους
Αναγνώστης οθόνης (π.χ. Hal, Jaws)
Σύστημα μετατροπής κειμένου σε Ελληνο-Αγγλική συνθετική
ομιλία (π.χ. ΦωνΑισθησία Visual).
Τα δύο τελευταία είναι απαραίτητα μόνο κατά τη φάση του ελέγχου σφαλμάτων
και ποιότητας του αποτελέσματος.
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
4
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Ανάγνωση προσβάσιμου βιβλίου από φοιτητή
Για την ανάγνωση του βιβλίου απαιτούνται:
Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (π.χ. Ρ4, 1.6GHz)
Microsoft Office (Microsoft Word)
Αναγνώστης οθόνης (π.χ. Hal [8], Jaws [9])
Σύστημα μετατροπής κειμένου σε Ελληνο-Αγγλική ΦωνΑισθησία Visual
[10]).
συνθετική ομιλία (π.χ.
Συνοπτική Παρουσίαση Διαδικασίας
Η διαδικασία Μετατροπής Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή θα μπορούσε να θεωρηθεί
ως ένα «σύστημα» με είσοδο το πρωτογενές βιβλίο είτε σε έντυπη είτε σε
ηλεκτρονική μορφή και έξοδο το βιβλίο σε προσβασιμη μορφή (Απτικά Σχήματα +
Ψηφιακό Ακουστικό Βιβλίο). Το «σύστημα» αυτό περιγράφεται από το παρακάτω
συνοπτικό διάγραμμα (Σχήμαΐ).
Βιβλίο σε έντυπη μορφή
Βιβλίο σε μη
προσβασιμη ηλεκτρονική
μορφή
Σάρωση του βιβλίου
Οπτική αναγνώριση χαρακτήρων
Έλεγχος και διόρθωση λαθών
Περιγραφή σύνθετων μαθηματικών εκφράσεων
Απομόνωση γραμμικών σχημάτων
Προετοιμασία γραμμικών σχημάτων
Μετατροπή σε απτική μορφή
Περιγραφή των εικόνων και διαγραμμάτων
Έλεγχος Ποιότητας
Βιβλίο σε προσβασιμη μορφή
Απτικά Σχήματα Ψηφιακό Ακουστικό Βιβλίο
Σχήμα 1: Συνοπτικό διάγραμμα διαδικασίας παραγωγής προσβάσιμου βιβλίου
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Το εγχειρίδιο έχει ομαδοποιήσει τα βήματα που δίνονται από το διάγραμμα του
Σχήματος 1 σε τέσσερις ενότητες που αναλύονται λεπτομερέστερα στις ακόλουθες
ενότητες.
Στην πρώτη ενότητα περιγράφουμε αναλυτικά τα βήματα για τη μετατροπή του
βιβλίου σε ηλεκτρονική μορφή (MS-Word), είτε το πρωταρχικό βιβλίο είναι σε
έντυπη μορφή, είτε είναι σε μη προβάσιμη ηλεκτρονική μορφή (αρχείο PDF,
JPEG, κλπ.).
Στη δεύτερη ενότητα ακολουθούν οι κανόνες απόδοσης των μαθηματικών και
επιστημονικών εκφράσεων σε προσβάσιμη μορφή.
Η τρίτη ενότητα αναφέρεται στην απόδοση των εικόνων, σχημάτων και
διαγραμμάτων και συγκεκριμένα στην περιγραφή τους μέσα στο κείμενο και στους
κανόνες μετατροπής των γραμμικών σχημάτων σε απτική μορφή.
Τέλος, η τέταρτη ενότητα ασχολείται με τον έλεγχο σφαλμάτων και ποιότητας
του αποτελέσματος.
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
6
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Ενότητα 1: ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ
Η εφαρμογή των βημάτων που αναφέρονται σε αυτή την ενότητα παράγουν σαν
αποτέλεσμα το βιβλίο σε ηλεκτρονική μορφή (MS-Word). Χωρίζουμε την ενότητα
αυτή σε δύο υποενότητες με βάση την αρχική μορφή του βιβλίου. Και στις δύο
περιπτώσεις μετά από ένα σημείο τα βήματα που ακολουθούνται είναι τα ίδια.
Αρχική Μορφή: Έντυπη Βήμα 1°: Σάρωση του Βιβλίου
Ακολουθείστε τα παρακάτω βήματα:
1. Επιλογή ανάλυσης 300dpi.
2. Σάρωση των βιβλίων κατά κεφάλαια/ ενότητες (για να αποφύγετε
τα μεγάλα αρχεία) αποθηκεύοντας τις εικόνες σε jpeg format.
3. (προαιρετικό) Η διαδικασία διευκολύνεται αρκετά αν
μετατρέψετε τα αρχεία σε PDF format και τα ενώσετε σε ένα τελικό αρχείο.
Προτείνεται μεγέθυνση κατά τη διαδικασία, όπου αυτή είναι εφικτή, καθώς
βελτιώνει τη ποιότητα του αποτελέσματος κατά την οπτική αναγνώριση
χαρακτήρων που είναι το αμέσως επόμενο βήμα.
Βήμα 2°: Οπτική Αναγνώριση Χαρακτήρων
Η οπτική αναγνώριση χαρακτήρων είναι μια διαδικασία που δέχεται ως είσοδο το
βιβλίο σαν εικόνα (jpg ή PDF), αναγνωρίζει σε αυτό τα μέρη κειμένου και
παράγει σαν έξοδο το βιβλίο σε μορφή doc. Μέσα σε αυτό υπάρχουν οι εικόνες,
τα σχήματα και οι μαθηματικές παραστάσεις. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε, πως
δεν υπάρχει προς στιγμήν ένα λογισμικό που να αναγνωρίζει τα μαθηματικά,
επιστημονικά και άλλα σύμβολα μέσα σε ελληνικό κείμενο με επιτυχία. Για αυτό
το λόγο οι παραστάσεις αυτές θα εμφανίζονται σαν «ακατανόητες ακολουθίες
συμβόλων».
Επιλέξαμε για τη διαδικασία αυτή το λογισμικό FineReader 8.0 Professional
της ABBYY, χωρίς να αποκλείουμε και άλλα λογισμικά που κάνουν την ίδια
δουλειά.
• Φροντίστε να έχετε εγκαταστήσει το πακέτο για την οπτική
αναγνώριση κειμένου ελληνικής γλώσσας
• Επιλέξτε σαν γλώσσες αναγνώρισης την Ελληνική και την Αγγλική
• Αρχίστε τη διαδικασία πατώντας το κουμπί Open & Read. Απο το
παράθυρο που εμφανίζεται επιλέξτε το επιθυμητό αρχείο PDF. (Η οπτική
αναγνώριση του εγγράφου και η επεξεργασία του είναι μια χρονοβόρα διαδικασία
γι' αυτό μπορείτε επίσης αντί να ανοίξετε από την αρχή όλο το έγγραφο να το
κάνετε σταδιακά, π.χ. ανά 20 σελίδες.
• Όταν η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί, στην οθόνη σας ξεχωρίζουν δύο
παράθυρα. Το ένα έχει την είσοδο και το άλλο την έξοδο. Ένα απαραίτητο βήμα
είναι η επεξεργασία του αναγνωρισμένου εγγράφου. Πρέπει να διαγράψετε τους
πίνακες περιεχομένων, τις επικεφαλίδες, τα υποσέλιδα ή τους αριθμούς
σελίδων, ό,που αυτά εμφανίζονται. Η διαγραφή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους:
είτε μέσα από το αποτέλεσμα διαγράφοντας το περιεχόμενο που δεν θέλετε, είτε
πατώντας δεξί κλικ και Delete block στο αντίστοιχο πλαίσιο/ μπλοκ στο
πρωτότυπο.
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
7
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
H» fcj*. HW— EwA **#&» h«*M Γ*Α »*y*ir >Ηφ
ίΐ 4 4 4 I***-* y]3D1 roe 9U
a Llnlflk d tjlth U«n 1 Η ιγκ
- <^- »1- # - <^
■.-.■.<-*■, ±Μ
Cofrtuwl ι*-·:·
in
" □
*
Η
1η
*
" Q
Ρ
Ξ
β
ϊ n
5
ο
α
ϊ
-
ι ffilr-h Τγ.ιί
jl""^~Ι
-—.,--,-,. Γτ«*.
:i^njiKhr,.F..-^..v.#*P.J........ „
ίΜτΐ«πιτΜ·π1 or***; ι-*ΐτ*γ*<1
*itar*-+fc*Obr4< n.rt.^L.n^n. rr, | ,
Ο Wftf IV
«3 l^t
>l,n'r"-JMr'7""""*"-,„
Εικόνα 1: Στιγμιότυπο από τη διαδιασία οπτικής αναγνώρισης μέσω του
FineReader 8.0
• Διαγράψτε όλες τις εικόνες, τα διαγράμματα και τα σχήματα μαζί με
τα γράμματα και τους αριθμούς που αυτά εμπεριέχουν. Διατηρήστε το
κείμενο/περιγραφή που υπάρχει από κάτω τους.
• Τέλος, αποθηκεύστε τη δουλειά σας επιλέγοντας File/Save
Wzard/Microsoft Word από το μενού, αφού επιλέξετε «All Pages».
Βήμα 3°: Έλεγχος και Διόρθωση Σφαλμάτων
Το αποτέλεσμα της οπτικής αναγνώρισης είναι ένα αρχείο Word, το οποίο όμως,
απέχει ακόμα από ένα προσβάσιμο βιβλίο.
Ακολουθείστε τα παρακάτω βήματα:
• Επιλογή Απαλοιφής Μορφοποίησης μέσα από το Στυλ και Μορφοποίηση
του MS-Word, αφού πρώτα έχετε «μαρκάρει» όλο το κείμενο.
• Διάρθρωση του κειμένου χρησιμοποιώντας τα στυλ του Word (Heading
1, Heading 2, ...). Η διάρθρωση πρέπει να συμφωνεί με τη αρχική διάρθρωση
που είχε το πρωτογενές κείμενο. Επίσης η χρήση αρίθμησης για το κάθε στυλ
(1. Heading 1,1.1 Heading 2, 1.1.1 Heading 3 ...) διευκολύνει τον αναγνώστη
να κατανοεί το επίπεδο του κειμένου στο οποίο βρίσκεται. Η διάρθρωση
αποτελεί την βασική προϋπόθεση για την εισαγωγή πίνακα περιεχομένων στο
έγγραφο. Μπορείτε να εισάγετε τον πίνακα περιεχομένων μέσα από το μενού
Εισαγωγή/ Αναφορά/ Ευρετήρια και Πίνακες. Μην ξεχάσετε να τσεκάρετε την
επιλογή Χρήση Υπερ-συνδέσεων η οποία δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να
μεταβαίνει απευθείας από τον πίνακα περιεχομένων στο προορισμό πατώντας απλά
CTRL + κλικ.
• Εισαγωγή Λεζάντας (Caption) στις εικόνες και τα σχήματα. Εάν στο
πρωτότυπο γίνεται αρίθμηση των εικόνων και των σχημάτων με βάση το επίπεδο
στο οποίο βρίσκονται κάντε το ίδιο και για τις λεζάντες μέσα από το παράθυρο
Αρίθμηση Λεζάντας. Πλέον μπορείτε να εισάγετε αυτόματα ένα ευρετήριο
σχημάτων ή εικόνων κάτω από τον πίνακα περιεχομένων. Εφόσον σε επόμενα
βήματα θα βάλλετε κάτω από τη λεζάντα τη περιγραφή των εικόνων και των
σχημάτων, ο αναγνώστης θα μπορεί απευθείας να μεταβαίνει στη περιγραφή.
• Διόρθωση πιθανών σφαλμάτων στο κείμενο.
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Όσον αφορά στις παραπομπές που δίνονται στο τέλος κάθε σελίδας πρέπει να
χρησιμοποιήσετε τους συμβολισμούς (*), (**), (***) κλπ. αντί για οποιοδήποτε
άλλο συμβολισμό. Η αρχή της παραπομπής θα δίνεται από τον αντίστοιχο
συμβολισμό και το τέλος από την πρόταση: Τέλος [συμβολισμός]. (Π.χ: (*) Αυτή
είναι μια παραπομπή. Τέλος (*).)
Δώστε ιδιαίτερη προσοχή στους πίνακες και στα δεδομένα τους. Διορθώσετε
πιθανά σφάλματα που θα έχουν γίνει κατά την αναγνώριση τους.
Τοποθετήστε τελείες ανάμεσα στα αρχικά των συντμήσεων σε περίπτωση που δεν
υπάρχουν. (Π.χ. Διαφορικές Εξισώσεις (ΔΕ) -* Διαφορικές Εξισώσεις (Δ.Ε.)).
Η επέμβαση στις μαθηματικές εκφράσεις και η περιγραφή των εικόνων ακολουθούν
σε επόμενα κεφάλαια.
Αρίθμηση σελίδων.
Αρχική Μορφή: Ηλεκτρονική
Το πρωταρχικό βιβλίο μπορεί να είναι ήδη σε ηλεκτρονική μορφή. Βέβαια
υπάρχουν πολλές ηλεκτρονικές μορφές με αποτέλεσμα για τη κάθε μια να
χρειάζεται και άλλη αντιμετώπιση.
• Όταν το πρωταρχικό βιβλίο είναι σε PDF:
Τα PDF αρχεία μπορούν να καταχτούν ως προς τη προσβασιμότητα σε μη
προσβάσιμα και προσβάσιμα.
ο Μη προσβάσιμα: Σε αυτή τη περίπτωση το κείμενο είναι αποθηκευμένο ως
εικόνα. Η μετατροπή του σε προσβάσιμη μορφή γίνεται ακολουθώντας τα βήματα 2
και 3 που δίνονται για την έντυπη μορφή.
ο Προσβάσιμα: Σε αυτή τη περίπτωση αρκεί να εξάγετε το κείμενο μέσα από το
μενού File/Save as Text όπου οι εικόνες και οι επιστημονικές εκφράσεις
αντικαθιστούνται αυτόματα από κενά. Το αμέσως επόμενο βήμα είναι να
μεταφέρετε το κείμενο σε MS-Word με copy-paste και να ακολουθήσετε μόνο το
βήμα 3 της έντυπης μορφής.
• Όταν το πρωταρχικό βιβλίο είναι σε LaTex:
Ο συγκεκριμένος φοιτητής είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με τη LaTex. To
προσβάσιμο βιβλίο σε αυτή τη περίπτωση θα είναι το ίδιο το LaTex στο οποίο
θα έχει προστεθεί η περιγραφή των εικόνων. Παράλληλα, πρέπει να μετατραπούν
και οι εικόνες σε προσβάσιμη μορφή δηλαδή απτική.
• Από άλλο: Μετατροπή σε ΤΧΤ ή PDF.
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Ενότητα 2: ΑΠΟΔΟΣΗ ΑΠΛΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ/ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΚΦΡΑΣΕΩΝ ΣΕ
ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΜΟΡΦΗ
Εισαγωγή
Κατά τη διαδικασία μετατροπής βιβλίων σε προσβάσιμη μορφή για τον
επιλεχθέντα φοιτητή εφαρμόστηκε εξειδικευμένη διαδικασία ώστε οι μαθηματικές
παραστάσεις να γίνουν προσβάσιμες.
Το έγγραφο του Word προσφέρει ένα σύνολο συμβόλων, το οποίο περιλαμβάνει το
90% των χρησιμοποιούμενων επιστημονικών συμβόλων. Στο εγχειρίδιο αυτό
δίνεται ένα συμπληρωματικό σύνολο κανόνων για την απόδοση εκφράσεων που δεν
καλύπτονται. Σε κάθε περίπτωση τα δύο αυτά σύνολα δεν καλύπτουν όλες τις
μαθηματικές και επιστημονικές εκφράσεις. Προτείνεται η καταγραφή των
συμβόλων και εκφράσεων, που δεν περικλείονται ή η μεταγραφή τους δεν
προβλέπεται από αυτό το έγγραφο, σε ένα αρχείο DOC. Για να υπάρχει
ανατροφοδότηση στη διαδικασία προς βελτίωση της, παρακαλείστε να αποστείλετε
αυτά τα αρχεία στην Ομάδα Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας.
Σύνολο συμβόλων
Ένα πρώτο βήμα για την αντικατάσταση των μαθηματικών εκφράσεων είναι η
επιλογή των αντίστοιχων συμβόλων από το παράθυρο Insert/ Symbol καρτέλα
Symbols το οποίο δίνεται παρακάτω:
ΚΰΕ^Β
SymbolsSpecial Characters |
Font:Anal Unicode MS ν |
Subset: |.................................. | .............. ^M ν |
^^<#<£>t><=n=>uc?>0^#^tfΦΞΞ»^/■f-ΛΛ*tΦ<—*->**:
>■K——xΟaοaft Ca3I0AVGgeΒϊ>3■Π
UΣ-++/\*ο•-j34κCOLA^< / JfΛ
νnυJifIfδiff
fflffi l-i CO%
Recently used symbols:
-*■i;if§t'(ρ1J.1fUnVΛJfII\1< 4ALCOΚ
fron
FOR ALLCharacter code: 2200 ί: Uncode (hex)V
AufeoCorrc-cfe... Ghorfccufc Key...J 3\ iui LluL key . ££00,
AlL+W
Insert Cancel
Εικόνα 2: Ταμπλέτα Symbols από το παράθυρο Insert/ Symbol Ιδιαίτερη σημασία
πρέπει να δοθεί στις τιμές των πεδίων: • Font
Η επιλογή της συμβολοσειράς Arial Unicode MS είναι απαραίτητη για δύο
λόγους:
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
10
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
1. Η συμβολοσειρά αυτή περιέχει το μεγαλύτερο σύνολο μαθηματικών και
επιστημονικών
συμβόλων των οποίων η εκφώνηση από τον συνθέτη ομιλίας είναι δυνατή. Η
αντίστοιχη εκφώνηση που αναμένεται από τον συνθέτη αναγράφεται κάτω από τον
πίνακα των «Recently used symbols». Για παράδειγμα στην παραπάνω εικόνα το
επιλεγμένο σύμβολο είναι το V (... για κάθε ...) και το όνομα του FOR ALL.
2. Για λόγους συμβατότητας και ομοιομορφίας είναι καλό να γίνεται χρήση
μίας και μόνο
συμβολοσειράς για τις μαθηματικές εκφράσεις. Προτείνεται η προαναφερθείσα
συμβολοσειρά να χρησιμοποιείται όχι μόνο για τα επιστημονικά και μαθηματικά
σύμβολα αλλά και για όλα τα σύμβολα σε μια έκφραση. Έτσι, ένα καλό βήμα μετά
την
απαλοιφή μορφοποίησης του κειμένου θα ήταν η διαμόρφωση του Στυλ: Math με
συμβολοσειρά την Arial Unicode MS, μέγεθος κειμένου 11, χρώμα ανοικτό μπλε,
στοιχισμένο στο κέντρο, διαστήματα πριν και μετά από 6στ. Το χρώμα η
στοίχιση και
τα διαστήματα θα σας βοηθήσουν ιδιαίτερα κατά τη διόρθωση των σφαλμάτων.
Παρατήρηση: Δίνεται η συμβολοσειρά Arial Unicode MS για εγκατάσταση, σε
περίπτωση που δεν περιλαμβάνεται ήδη στα Fonts του υπολογιστή σας.
• Subset
Από αυτό το πεδίο γίνεται η επιλογή του υποσυνόλου των συμβόλων το
οποίο εμφανίζεται κάθε φορά. Τα υποσύνολα που χρησιμοποιούνται περισσότερο
είναι:
ο Mathematical Operators
ο Arrows
ο Numbers Form
ο Miscellaneous Technical
• From
Η προεπιλεγμένη τιμή σε αυτό το πεδίο πρέπει να είναι Unicode (hex).
Πίνακας Συμβόλων
Στον Πίνακα Ι δίνονται τα συνηθέστερα σύμβολα που χρησιμοποιούνται κατά τη
διαδικασία μετατροπής των επιστημονικών εκφράσεων σε προσβασιμη μορφή. Για
το κάθε σύμβολο δίνεται η αντίστοιχη ονομασία στα αγγλικά, όπως αυτή θα
εκφωνηθεί από τον συνθέτη ομιλίας.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα γράμματα και στα σύμβολα που μοιάζουν
μεταξύ τους και που χρησιμοποιούνται στις μαθηματικές και επιστημονικές
εκφράσεις. Συγκεκριμένα αναφέρονται:
i. Τα κεφαλαία και τα μικρά που και στην ελληνική γλώσσα και στην αγγλική
φαίνονται ίδια (Α, Β, Ε, Ζ, Η, Ι, Κ, Μ, Ν, Ο, Ρ, Τ, Υ, Χ και α, ο, ρ). Η
εκφώνηση τους κάθε φορά θα είναι διαφορετική με αποτέλεσμα να δυσκολεύει και
να μπερδεύει ιδιαίτερα τον αναγνώστη. Το πρόβλημα κυρίως αντιμετωπίζεται
όταν το DOC αρχείο προέρχεται από οπτική αναγνώριση χαρακτήρων. Πρέπει να
φροντίσετε να είστε συνεπείς με το πρωταρχικό βιβλίο και με τις προηγούμενες
αναφορές σας σε αυτό το σύμβολο. Εάν δεν είστε σίγουροι (εάν δεν γνωρίζετε
την έννοια που συμβολίζει) πάρτε μια απόφαση και τηρήστε τη μέχρι το τέλος
του βιβλίου.
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
11
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
ϋ. Το πρόσημο μείον. Όπως θα διαβάσετε παρακάτω κατά τη διαδικασία εφαρμογής
των κανόνων το σύμβολο μείον θα αποδίδετε με την παύλα. Ο λόγος είναι ότι
αυτό διευκολύνει ιδιαίτερα τη διαδικασία από το να χρειαστεί κάθε φορά να
εισάγετε το σύμβολο μείον από τον πίνακα συμβόλων. Προτείνεται όμως στο
τέλος της διαδικασία να αντικαταστήσετε αυτό το σύμβολο με το μείον μέσω
Replace.
iii. To σύμβολο του διαφορικού. Το σύμβολο του διαφορικού είναι σχεδόν ίδιο
με το κεφαλαίο Δ. Με βάση τον ρόλο που παίζει μέσα στη μαθηματική παράσταση
πρέπει
να αποφασίσετε αν είναι το γράμμα Δ ή αν είναι το διαφορικό Δ. Στη πρώτη
περίπτωση η εκφώνηση του θα είναι Δ ενώ στη δεύτερη increment.
iv. Τα σύμβολα του αθροίσματος και του γινομένου. Τα σύμβολα αυτά μοιάζουν
με τα αντίστοιχα κεφαλαία Σ και Π της Ελληνικής γλώσσας. Με βάση τον ρόλο
που παίζουν μέσα στη μαθηματική παράσταση πρέπει να αποφασίσετε αν είναι τα
γράμματα Σ και Π ή αν είναι το άθροισμα Σ και το γινόμενο Π- Στη πρώτη
περίπτωση η εκφώνηση τους θα είναι Σ και Π ενώ στη δεύτερη N-ary summation
και N-ary product .
Πίνακας I
ΣύμβολοΌνομα
ί (απλό ολοκλήρωμα)integral
ίί (διπλό ολοκλήρωμα)double integral
ίίί (τριπλό ολοκλήρωμα)triple integral
i
(επικαμπύλιο ολοκλήρωμα)contour integral
8 (μερική παράγωγος)partial differential
Δ (δέλτα)increment
V (ανάδελτα)nabla
ν ι
(για κάθε)for all
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
12
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
ι
(τετραγωνική ρίζα)square root
± (συν - πλην)plus-minus sign
+ (πλην - συν)minus-or-plus sign
(ταυτοτικά ίσο)identical to
(ταυτοτικά άνισο)not identical to
(παράλληλο)parallel to
LJ (κάτω ακέραιο μέρος)left floor right floor
GO
(άπειρο)infinity
e (ανήκει)element of
(δεν ανήκει)not an element of
C
(υποσύνολο)subset of or equal to
2 (υπερσύνολο)superset of or equal to
(μεγαλύτερο ή ίσο)greater than or equal to
<
(μικρότερο ή ίσο)less than or equal to
Rdouble struck capital R
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
13
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
(το σύνολο των πραγματικών αριθμών)
C | (το σύνολο των πραγματικών
αριθμών)double struck capital C
± (κάθετο)up tack
(άνισο)not equal to
(οριζόντια συνεπαγωγή)rightwards double array
(κατακόρυφη συνεπαγωγή)downwards double array
«
(πολύ μικρότερο)much less than
(περίπου ίσο)almost equal to
(κ.τ.λ.)horizontal ellipsis
Π | (γινόμενο)N-ary product
Σ (άθροισμα)N-ary summation
υ (ένωση)N-ary union
(τομή)N-ary intersection
Σύνολο κανόνων
Οι μαθηματικές και επιστημονικές εκφράσεις τις περισσότερες φορές είναι
γραμμένες σε παραπάνω από ένα επίπεδα απαιτώντας έτσι μια μεθοδολογία για
την «μεταγραφή» τους σε μια γραμμική μορφή. Παρακάτω, ακολουθούν
κανόνες συμπληρωματικοί στο σύνολο
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
14
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
συμβόλων, δίνοντας έτσι την δυνατότητα κάλυψης μεγαλύτερου αριθμού και
περιπλοκότερων επιστημονικών εκφράσεων.
Κανόνας 1ος: Βασικές Πράξεις
Η μεταγραφή των τελεστών των βασικών πράξεων δίνεται στους Πίνακες II, όπου
α, β μπορεί να είναι αριθμοί, σύμβολα ή άλλες πιο περίπλοκες μαθηματικές
εκφράσεις. (Η απόδοση των τελεστών αυτών γίνεται απευθείας με τα σύμβολα που
παρέχει το πληκτρολόγιο. Η εμφάνιση τους είναι ιδιαίτερα συχνή,
επιταχύνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο την διαδικασία απόδοσης των μαθηματικών
σε προσβάσιμη μορφή.)
Πίνακας 11, αΠρόσθεση
Έκφραση Μεταγραφή
α + β (α συν β) α + β
Πίνακας 11, β: Αφαίρεση
Έκφραση Μεταγραφή
α-ρ
(α μείον β) α-ρ
Πίνακας ΙΙ.γ.1: Πολλαπλασιασμός Σε περίπτωση που α και β δεν είναι
διανύσματα έχουμε:
ΈκφρασηΜεταγραφή
α*β
α·β
αβ
αχβ
(α επί β)α*β
Πίνακας 11, γ.2: Πολλαπλασιασμός Διαφορετικά, αν α, β είναι διανύσματα:
ΈκφρασηΜεταγραφή
α · β (εσωτερικό γινόμενο του α και β) αχβ (εξωτερικό γινόμενο του α και β)α
dot β α cross β
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
15
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
• Διαίρεση
Η παρακάτω μεταγραφή χρησιμοποιείται μόνο σε περίπτωση απλών κλασμάτων
Πίνακας II.δ: Απλά κλάσματα
ΈκφρασηΜεταγραφή
α/β
α
~β
α + β (α δια β)α/β
Πίνακας 11.ε: Υπόλοιπο (Modulo)
ΈκφρασηΜεταγραφή
α%β (α modulo β)α mod β
Πίνακας II.στ:Απόλυτη Τιμή
Έκφραση Μεταγραφή
|α| | (απόλυτη τιμή του α) |α|
Πίνακας II.ζ: Παραγοντικό
Έκφραση Μεταγραφή
η! (η παραγοντικό) η!
Παράδειγμα
F = 2sinί 2/7 ■ 1
π — siri7
Λ= 2|sin(f77rsiri'y)|
( F ισούται με 2 επί απόλυτη τιμή του (ημίτονο του (π επί 2h προς λ επί
ημίτονο γ)) ισούται με (2 επί απόλυτη τιμή του (ημίτονο του (η επί π επί
ημίτονο γ)))
Γράφεται:
F = 2* | sin( π * (2 * h / λ) * sin(v)) | = 2* | sin( n * π * sin(v)) |
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
16
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Κανόνας 2ος: Εκθέτες και Δείκτες (Subscript & Superscript)
Στον Πίνακα III δίνεται η μεταγραφή των εκθετών (πάνω δεξιά) και δεικτών
(κάτω δεξιά) σε περίπτωση αριθμών η εκφράσεων και ειδικά για τα μαθηματικά
σύμβολα όπως ολοκλήρωμα, άθροισμα κ.ά. (Παρ' όλο που η καρτέλα Symbols
παρέχει ειδική κατηγορία Subscript & Superscript, τα σύμβολα που αυτή
περιλαμβάνει δεν μπορούν να καλύψουν όλες τις πιθανές εκφράσεις που θα
μπορούσαν να υπάρχουν ως εκθέτες ή δείκτες γι' αυτό θα γίνεται μόνο χρήση
των παρακάτω κανόνων.)
Πίνακας III.α: Εκθέτης
Έκφραση Μεταγραφή
(χ εις την α) ΧΛα
• Πίνακας III.α: Δείκτης
Έκφραση Μεταγραφή
Χα
(χ με δείκτη α) Χ α
• Εκθέτες και δείκτες πάνω σε μαθηματικά σύμβολα
Σ' αυτήν την περίπτωση δίνεται ένα ζεύγος (α, β) όπου α είναι ο εκθέτης και
β ο δείκτης. Και εδώ τα α και β μπορούν να είναι αριθμοί, σύμβολα ή άλλες
εκφράσεις. Στον παρακάτω πίνακα δίνονται μερικά από τα μαθηματικά σύμβολα
στα οποία εφαρμόζεται ο κανόνας αυτός χωρίς να αποκλείονται και άλλα
μαθηματικά σύμβολα.
Πίνακας 111, β: εκθέτες και δείκτες
ΈκφρασηΜεταγραφή
β
α
(άθροισμα από α έως β του χ)Σ (α, β) χ
β
Π χ
α
(γινόμενο από α έως β του χ)Π (α, β) χ
β
U χ
α
(Ένωση από α έως β του χ)υ (α, β) χ
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
17
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
β
n χn (α, β) χ
α
(Τομή από α έως β του χ)
b
\x2dxf (α, β) χΛ2 *αχ
(ολοκλήρωμα από α έως β του χ τετράγωνο άχ)
β αΙ(α, β)
από α έως β
Παράδειγμα
π
Σ(χ/-*)2
/ = 1
(Άθροισμα από i=1 έως n του (Χ με δείκτη i - μέση τιμή του Χ) και όλο στο
τετράγωνο) Γράφεται:
Σ (i=1, n) (X_i - av(X))A2
Κανόνας 3ος: Πίνακες και ορίζουσες
Όταν αναφερόμαστε στους πίνακες εννοούμε τους μαθηματικούς πίνακες (matrices
or arrays) και όχι τους πίνακες δεδομένων (tables). Η απόδοση τους σε
γραμμική μορφή δίνεται από τη σύνταξη:
array (χ : y) [στοιχείο11 & στοιχείο12 & ...Λ\στοιχείο21 & στοιχείο22 & ...
\\....]
όπου:
χ: το πλήθος των γραμμών
y: το πλήθος των στηλών
&: διαχωριστικό σύμβολο ανάμεσα στα στοιχεία της ίδιας γραμμής
\\: διαχωριστικό σύμβολο ανάμεσα στις γραμμές
Παράδειγμα
Qfn GCl2
V^31 ^32 J
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
18
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
(πίνακας 3 επί 2 με α11 α12 α21 α22 α31 α32)
Γράφεται:
array (3:2) [α_(11) & α_(12) \\ α_(21) & α_(22) \\ α_(31) & α_(32)]
Προσοχή! Οι πινάκες δεδομένων απεικονίζονται στο Word ως έχουν (ό,που
προαναφέρεται η λέξη πίνακας και δίπλα ο τίτλος του σε περίπτωση που αυτός
υπάρχει).
Όσον αφορά τις ορίζουσες, αυτές ακολουθούν την ακόλουθη σύνταξη:
det(x : y) [στοιχείοΐ 1 & στοιχείο12 & ...Λ\ στοιχείο21 & στοιχείο22 & ...
\\....]
όπου:
χ: το πλήθος των γραμμών
y: το πλήθος των στηλών
&: διαχωριστικό σύμβολο ανάμεσα στα στοιχεία της ίδιας γραμμής
\\: διαχωριστικό σύμβολο ανάμεσα στις γραμμές
Παράδειγμα
«11«12«13
«21«22«23
«31«32«33
(Ορίζουσα 3 επί 3 του α11 α12 α13 α21 α22 α23 α31 α32 α33)
Γράφεται:
det (3:3) [α_(11) & α_(12) & α_(13) \\ α_(21) & α_(22) & α_(23) \\ α_(31) &
α_(32) & α_(33)]
Κανόνας 4ος: Σύνθετα κλάσματα
Όσον αφορά τα κλάσματα δευτέρου και παραπάνω επιπέδου ο απλός τρόπος που
δίνεται παραπάνω δεν είναι εύχρηστος και γι' αυτόν τον λόγο χρησιμοποιείται
η παρακάτω σύνταξη:
frac {υποκλάσμα} {υποκλάσμα} \frac
όπου:
frac: (fraction) αρχή ενός σύνθετου κλάσματος
\frac: τέλος ενός σύνθετου κλάσματος
{ }: αριθμητής, παρανομαστής (οι οποίοι με τη σειρά τους μπορεί να είναι
σύνθετα κλάσματα, απλά κλάσματα ή κάποιες άλλες μαθηματικές εκφράσεις)
Παράδειγμα
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
19
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
2 + χ
β
α
Ζ + 1
Ja2+b2
(Κλάσμα, α επί (κλάσμα β επί (κλάσμα 2 + γ δια 3) και όλο δια χ + 1) και όλο
δια (ρίζα του (α στο τετράγωνο και β στο τετράγωνο)))
Γράφεται:
frac {α * frac {β * ((2+γ)/ 3)} {χ + 1} \frac} {V(aA2 + βΛ2)} \frac
Κανόνας 5ος: Πολυκλαδικές συναρτήσεις
Πα την απεικόνιση των συναρτήσεων που είναι πολυκλαδικές χρησιμοποιείται η
παρακάτω σύνταξη:
f (χ) = {(περίπτωση 1), (περίπτωση 2), ..., (περίπτωση η)}
όπου:
f (χ): το όνομα της συνάρτησης
(): η κάθε περίπτωση
Παράδειγμα
f(x)
1 χ, ρητός
0 χ, άρρητος
( η f του χ ισούται με 1 όταν χ είναι ρητός και 0 όταν χ είναι άρρητος)
Γράφεται: ί(χ)={(1,χρητός),(0, χ άρρητος)}
Κανόνας 6ος: Διανύσματα και μέσοι όροι
Πίνακας IV: Διανύσματα και μέσοι όροι
ΈκφρασηΜεταγραφή
α
(a average)av(a)
α (το διάνυσμα α)vec(a)
άhat(a)
I
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
20
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
(το μοναδιαίο διάνυσμα)
α
Σε περίπτωση που η μπάρα δεν έχει την έννοια του μέσου όρου.bar(a)
ά (α με «κυματάκι»)rip(a) από τη λέξη ripple = κυματάκι
Παράδειγμα
αχβ = 7
(το εξωτερικό γινόμενο των διανυσμάτων α και β ισούται με το διάνυσμα γ)
Γράφεται:
vec(a) cross νβο(β) = vec(Y)
n
- /=1
α =-----------
Π
(η μέση τιμή του α ισούται με το άθροισμα του α με δείκτη ί, με i από 1 έως
n και όλο προς η)
Γράφεται:
av(a) = (Σ (i=1, n) a_i) /n
Κανόνας 7ος: Όρια
Η απόδοση των ορίων σε γραμμική μορφή γίνεται με τη χρήση του ζεύγους (α, β)
που συμβολίζουν τη φράση «... για α τείνοντος στο β ...»
Πίνακας V: Όρια
ΈκφρασηΜεταγραφή
lim
X^co
lim του χ τείνοντος στο άπειροlim (χ, <»)
Παράδειγμα
sin χ
lim --------
X^co X
(lim χ τείνοντοςστοάπειροτου(ημίτονουχ προς χ))
Γράφεται:
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
21
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Mm (χ, οο) ( sin(x) / χ)
Κανόνας 8ος: Ρίζες
Η καρτέλα Symbols εμπεριέχει μέσα στην κατηγορία Mathematical Operators την
τετραγωνική ρίζα, την κυβική και την τέταρτη ρίζα. Επειδή αυτά τα τρία
σύμβολα δεν καλύπτουν τις ανάγκες για όλες τις εκφράσεις που μπορούν να
εμπεριέχουν ρίζες προστίθεται ένας γενικός κανόνας.
Πίνακας VI: Ρίζες
ΠρινΜεταγραφή
(ρίζα του α)V α W
(ρίζα χ του α)V_x α W
Παράδειγμα
bn = 2Ιψ^
(b με δείκτη n ισούται με ρίζα δύο τρίτα του κλάσματος λ επί d με δείκτη 1
επί d με δείκτη 2 και όλο προς n στο τετράγωνο.)
Γράφεται:
b_n= V_(2/3) (λ * d_1 * d_2) / πΛ2 / V
Κανόνας 9ος: Παράγωγοι
Πίνακας VII: Παράγωγοι
ΈκφρασηΜεταγραφή
(πρώτη παράγωγος της f ως προς χ)der(f(x))
(δεύτερη παράγωγος της f ως προς χ)der_2(f(x))
fn\x) (νιοστή παράγωγος της f ως προς χ)der_n(f(x))
Κανόνας 10ος: Τριγωνομετρικές συναρτήσεις
Οι τριγωνομετρικές συναρτήσεις αρχικά αντικαθιστούνται με την σύντμηση τους
σύμφωνα με το πρωτότυπο και κάθε φορά το όρισμα τους σε παρενθέσεις. Στο
τέλος αντικαθίσταται η
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
22
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
σύντμηση τους (είτε ελληνική είτε αγγλική) με την πλήρη ελληνική. Η
αντικατάσταση γίνεται ημιαυτόματα μέσω της λειτουργίας Replace. (Ο λόγος
είναι ότι η εκφώνηση του sin ή συν είναι ίδια με εκείνη του συμβόλου +.) Στο
παρακάτω πίνακα δίνονται μερικά παραδείγματα.
Πίνακας VIII: Τρίγωνο^τρικες συναρτήσεις
ΈκφρασηΜεταγραφή
sinx ή sin(x)
ημχ ή ημ(χ)
(ημίτονο του χ)ημίτονο (χ)
cosx ή cos (χ)
συνχ ή συν(χ)
(συνημίτονο του χ)συνημίτονο(χ)
tanx ή tan(x)
εφχ ή εφ (χ)
(εφαπτομένη του χ)εφαπτομένη (χ)
cotx ή cot(x)
σφχ ή σφ(χ)
(συνεφαπτομένη του χ)συνεφαπτομένη(χ)
cscx ή csc(x) (συντέμνουσα του χ)συντέμνουσα(χ)
secx ή sec(x) (τέμνουσα του χ)τέμνουσα(χ)
sinhx ή sinh(x) ( υπερβολικό ημίτονο του χ)υπερβολικό ημίτονο(χ)
coshx ή cosh(x) ( υπερβολικό συνημίτονο του χ)υπερβολικό συνημίτονο(χ)
tanhx ή tanh(x) ( υπερβολική εφαπτομένη του χ)υπερβολική εφαπτομένη(χ)
cothx ή coth(x) ( υπερβολική συνεφαπτομένη του χ)υπερβολική συνεφαπτομένη(χ)
arcsinx ή arcsin(x) (τόξο ημίτονου χ)τόξο ημιτόνου(χ)
arccosx ή arccos(x) (τόξο συνημίτονου χ)τόξο συνημιτόνου(χ)
arctanx ή arctan(x) (τόξο εφαπτομένης χ)τόξο εφαπτομένης(χ)
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
23
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Κανόνας 11ος: Τελεστές
Πίνακας IX: Τελεστές
ΈκφρασηΜεταγραφή
ν/V*f
grad fgrad(f)
(κλίση βαθμωτής συνάρτησης f ή αναδελτα t)
divfdiv(vec(f))
(απόκλιση διανυσματικού πεδίου f)
curlfcurl(vec(f))
rotfrot(vec(f))
(στροβιλισμός διανυσματικού πεδίου)
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
24
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Ενότητα 3: Απόδοση εικόνων και σχημάτων σε προσβασιμη μορφή
Ένα βιβλίο περιέχει εικόνες, διαγράμματα και σχήματα. Η διαδικασία
μετατροπής σε απτική μορφή εφαρμόζεται μόνο για τα διαγράμματα και γενικά
για όλα τα γραμμικά σχήματα. Η περιπλοκοτητα και οι μικρές λεπτομέρειες ενός
σχήματος μειώνουν το βαθμό απτικής αντίληψης του, με αποτέλεσμα η απτική
απόδοση των εικόνων να μην είναι ικανοποιητική. Η απόδοση των τελευταίων σε
προσβασιμη μορφή γίνεται μόνο μέσω αναλυτικής περιφραστικής λεκτικής
περιγραφής. Η διαδικασία που ακολουθείται διαχωρίζεται σε δυο παράλληλες
ομάδες βημάτων.
Περιγραφή των εικόνων και σχημάτων
Όπως προαναφέρθηκε για τις εικόνες θα παρέχεται μόνο περιγραφή.
Σε αυτή τη περίπτωση τα βήματα είναι:
Βήμα 1°: Αρίθμηση εικόνας
• Εντοπισμός του κειμένου/ περιγραφής της εικόνας στο κείμενο.
• Εισαγωγή λεζάντας επιλέγοντας την ετικέτα Εικόνα μπροστά από τη
πρωταρχική περιγραφή της εικόνας. Μπορείτε να επιλέξετε την αρίθμηση με βάση
το κεφάλαιο εάν αυτή ισχύει και στο βιβλίο. Ο λόγος είναι η δημιουργία
ευρετηρίου εικόνων για την διευκόλυνση του αναγνώστη στη πλοήγηση.
Βήμα 2°: Περιγραφή εικόνας
• Προσθήκη αναλυτικής περιγραφής κάτω από το κείμενο της λεζάντας
προσδιορίζοντας την αρχή με τον συμβολισμό /Ρ και το τέλος με το \P.To
γράμμα Ρ
είναι το αρχικό της λέξης Prescription. Η έκταση της περιγραφής είναι
ανάλογη του
όγκου πληροφορίας που περιέχει μια εικόνα. Η περιγραφή μπορεί να έχει έκταση
ακόμη και μισή ή μια σελίδα κείμενο.
Όσον αφορά τα γραμμικά σχήματα τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε είναι:
Βήμα 1°: Αρίθμηση σχήματος
• Εντοπισμός του κειμένου/ περιγραφής του σχήματος στο κείμενο.
• Εισαγωγή λεζάντας επιλέγοντας την ετικέτα Σχήμα μπροστά από το
κείμενο που δίνεται κάτω από το σχήμα στο πρωταρχικό βιβλίο. Μπορείτε να
επιλέξετε την αρίθμηση με βάση το κεφάλαιο εάν αυτή ισχύει και στο βιβλίο.
Σε κάθε περίπτωση έχετε υπόψη πως αυτή η αρίθμηση θα είναι ο προσδιοριστικός
αριθμός του ανάγλυφου σχήματος. Μία δεύτερη χρησιμότητα του είναι και η
δημιουργία ευρετηρίου σχημάτων για την διευκόλυνση του αναγνώστη στη
πλοήγηση.
Βήμα 2°: Περιγραφή σχήματος
• Προσθήκη περιγραφής κάτω από το κείμενο της λεζάντας προσδιορίζοντας
την αρχή
με τον συμβολισμό /Piaf και το τέλος με το \Piaf. Η λέξη Piaf
χρησιμοποιείται για να
δηλώσει την περιγραφή που γίνεται στο ανάγλυφο σχήμα. Προέρχεται από την
ονομασία της συσκευής μετατροπής σχημάτων σε απτική μορφή.
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
25
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
• Η περιγραφή των γραμμικών σχημάτων μπορεί να περιλαμβάνει:
a. μια στοιχειώδη περιγραφή όπου αυτή θεωρείται απαραίτητη (π.χ. άξονας χ
από 0 έως 100 με βήμα 10)
b. περιγραφή των αριθμών, γραμμάτων και γενικά των εκφράσεων που
υπάρχουν πάνω στο σχήμα.
Σημειώνεται εδώ ότι οι αριθμοί και τα γράμματα και γενικά οι εκφράσεις που
υπάρχουν πάνω στα σχήματα δεν μπορούν να αποδοθούν αποτελεσματικά σε απτική
μορφή και για αυτό το λόγο διαγράφονται από το σχήμα πριν γίνει ανάγλυφο.
Έτσι πρέπει να σαρώσετε το αρχικό σχήμα με το μάτι σας, από πάνω προς τα
κάτω και από αριστερά προς τα δεξιά και να αριθμείτε τις εκφράσεις που
εντοπίζετε. Για κάθε έκφραση πρέπει να κάνετε τα εξής:
1. Γράφετε στο «χώρο» της περιγραφής [τον αριθμό που της αντιστοιχεί,
άνω-κάτω τελεία, την ίδια την έκφραση]. (Αν η έκφραση είμαι μια μαθηματική
παράσταση εφαρμόζετε τους κανόνες που σας δόθηκαν στην Ενότητα 2).
2. Αντικαθιστάτε στο σχήμα την έκφραση με τον αριθμό που της
αντιστοιχεί. Ο αριθμός αυτός γράφετε με μια Braille συμβολοσειρά για
παράδειγμα τη SymBraille την οποία πρέπει να έχετε εγκαταστήσει στο σύστημα
σας. (Αυτό το βήμα αναφέρεται πιο αναλυτικά στη μετατροπή σχημάτων σε απτική
μορφή.)
Μετατροπή σχημάτων σε απτική μορφή Βήμα 1°: Απομόνωση γραμμικού σχήματος
Σε περίπτωση που η μορφή του βιβλίου ήταν ηλεκτρονική τότε αυτή είναι και η
πηγή από την οποία παίρνετε τις εικόνες. Σε περίπτωση που το βιβλίο ήταν σε
έντυπη μορφή Θα πρέπει να πάρετε τις εικόνες από το PDF που σας έδωσαν από
τη σάρωση.
Αποθηκεύσετε την εικόνα με βάση τον προσδιοριστικό αριθμό της, θα σας
βοηθήσει κατά τη διαδικασία της διόρθωσης.
Βήμα 2°: Προετοιμασία του σχήματος
Η προετοιμασία του σχήματος για εκτύπωση μπορεί να γίνει με όποιο λογισμικό
επεξεργασίας εικόνας είστε εξοικειωμένοι. Για τη διευκόλυνση της διαδικασίας
προτείνεται το PhotoShop. Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσετε είναι τα
εξής:
1. Διαγραφή όλου του κειμένου και αριθμών που βρίσκονται στο σχήμα
2. «Καθαρισμός» της εικόνας από τυχόν θόρυβο (Magic Tool με
tolerance π.χ. 32) κατ' αυτόν τον τρόπο μειώνεται και το μέγεθος του
αρχείου.
3. Προτείνεται η επέμβαση πάνω στο σχήμα όπου αυτή θεωρείται
απαραίτητη (π.χ. ανάλυση = 150, επανασχεδιασμός τμημάτων της εικόνας κλπ).
4. Μείωση της σκίασης σε περιοχές με έντονη σκίαση πάνω
στις οποίες υπήρχαν γράμματα, αριθμοί και γενικά εκφράσεις.
5. Προσαρμογή του μεγέθους του σχήματος και του φόντου (canvas)
αξιοποιώντας στο μέγιστο το χώρο ενός Α4. Αν χρειαστεί επιλέξετε Landscape.
6. Σαρώνετε με το μάτι το πρωτότυπο σχήμα από πάνω προς τα κάτω
και από αριστερά προς τα δεξιά εντοπίζοντας τα σημεία στα οποία υπάρχουν
εκφράσεις, αριθμοί ή
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
26
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
γράμματα. Τοποθετείστε στα αντίστοιχα σημεία έναν αύξοντα κωδικό αριθμό
χρησιμοποιώντας τη συμβολοσειρά SymBraille με μέγεθος γραμμάτων 42. Η
συμβολοσειρά SymBraille όπως και άλλες συμβολοσειρές Braille απεικονίζουν τα
σύμβολα του πληκτρολογίου με τη χρήση κουκκίδων. Εσείς απλά πατάτε τον
αριθμό που επιθυμείτε και ο αριθμός αντιστοιχείται αυτόματα στο σύμβολο
Braille. Δίνεται ο πίνακας των αριθμών από 0 έως 9 όπως αυτοί
αντιστοιχούνται σε Braille.
Πίνακας Χ: Η αντιστοίχηση των αριθμών από 0 έως 9 στη συμβολοσειρά
SymBraille
ΈκφρασηΜεταγραφή
0;;
1·:
2·:
3··
4·:
5·;
6:·
7::
8:;
9.·
7. Τέλος, κάτω αριστερά πρέπει να γράψετε τον προσδιοριστικό αριθμό του
σχήματος όπως αυτός δίνεται στο προσβάσιμο αρχείο MS-Word, χρησιμοποιώντας
τη συμβολοσειρά SymBraille. Όταν ο προσδιοριστικός αριθμός περιλαμβάνει το
κεφάλαιο στο οποίο βρίσκεται το σχήμα στη θέση της τελείας πρέπει να βάλουμε
underscore χρησιμοποιώντας μια οποιαδήποτε άλλη συμβολοσειρά.
Δίνεται ένα παράδειγμα μέσα από τις εικόνες 3 & 4 που δείχνουν το πριν και
το μετά. Βήμα 3°: Μετατροπή σε απτική μορφή
Αφού έχετε ετοιμάσει το σχήμα, το μόνο που μένει είναι να το εκτυπώσετε στο
θερμοευαισθητο μικροκαψουλικο χαρτί και να το περάσετε στη σωστή θερμοκρασία
από τη συσκευή παραγωγής ανάγλυφων γραφικών PIAF όπως φαίνεται στη εικόνα 5.
Η διαδικασία είναι αρκετά απλή. Τα σημεία που πρέπει να προσέξετε είναι:
i. Προτιμείστε τους εκτυπωτές που χρησιμοποιούν γραφίτη. Εάν ο εκτυπωτής σας
χρησιμοποιεί μελάνι εκτυπώστε το σχήμα πρώτα σε ένα απλό Α4 χαρτί και ύστερα
χρησιμοποιήστε ένα φωτοτυπικό μηχάνημα.
ϋ. Η προηγούμενη διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί και σε περιπτώσεις που ο
εκτυπωτής σας δεν μπορεί να τραβήξει το μικροκαψουλικο χαρτί.
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
27
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβασιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
u^l^ ^■*f*^T\l~ ' ι ' ^T*^,h,^w
* 1
' ί
1 ' % Γ *■ΪΛν^^ν,^Νν
/ ι. '*'U'V/JVy' "' ορt \
Ιμ '■ Ι b^J\■""■""Τ' " Ίj' ;-1
u == 0 Ίί, == 0
Εικόνα 3: Το πρωτότυπο σχήμα με προσδιοριστικό αριθμό 3.23
Εικόνα 4: Το σχήμα με προσδιοριστικό αριθμό 3.23 μετά από την επεξεργασία
Εικόνα 5: Συσκευή Παραγωγής Ανάγλυφων Γραφικών PIAF
Ι
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
28
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
Ενότητα 4: ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΦΑΛΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ
Ο έλεγχος σφαλμάτων και ποιότητας του αποτελέσματος γίνεται αλλάζοντας τον
ρόλο του παραγωγού με εκείνον του αναγνώστη. Τα βασικά βήματα που πρέπει να
ακολουθήσετε είναι:
1. Έλεγχος των μαθηματικών εκφράσεων: Πρέπει να σιγουρευτείτε πως η
προσβάσιμη μαθηματική έκφραση αποδίδει την πρωτότυπη έκφραση.
2. Έλεγχος περιγραφής σχημάτων και εικόνων: Σιγουρευτείτε ότι η
περιγραφή είναι αρκετή για την κατανόηση της εικόνας ή του σχήματος. Ειδικά
για τα σχήματα που έχουν μετατραπεί σε απτική μορφή, ελέγξετε αν συμφωνεί η
αρίθμηση στο απτικό σχήμα με την αντίστοιχη περιγραφή.
Όσον αφορά τη ποιότητα του αποτελέσματος, αυτή έχει να κάνει με τα σφάλματα
ή τις παραλήψεις οι οποίες εντοπίζονται κατά την ακουστική απόδοση του
εγγράφου. Δύο από τα σημεία που πρέπει να προσέξετε είναι:
1. Έλεγχος χρήσης παρενθέσεων. Η χρήση τους περιορίζεται αρκετά
εάν λάβετε υπόψη σας τη προτεραιότητα των μαθηματικών και άλλων τελεστών.
2. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα γράμματα και στα
σύμβολα που μοιάζουν μεταξύ τους και που χρησιμοποιούνται στις μαθηματικές
και επιστημονικές εκφράσεις.
Τέλος, παρακαλείστε να καταγράψετε τις τυχόν παρατηρήσεις σας και να τις
αποστείλετε στην Ομάδα Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας. Οι
παρατηρήσεις σας θα βοηθήσουν ιδιαίτερα τον εμπλουτισμό και την
βελτιστοποίηση όλης της διαδικασίας και του παρόντος εγχειριδίου.
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
29
Μετατροπή Βιβλίων σε Προσβάσιμη Μορφή για φοιτητές με Απώλεια Όραση,
Εγχειρίδιο Χρήσης
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
[I] Κουρουπετρογλου Γ.: «Οι Τεχνολογίες Πληροφορικής στην Ενταξιακή
Εκπαίδευση των
Τυφλών Μαθητών», κεφάλαιο στο βιβλίο: Εκπαίδευση και Τύφλωση - Σύγχρονες
Τάσεις
και Προοπτικές, Επιμ. Α. Ζώνιου-Σιδέρη & Η. Σπανδάγου,
εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ, 2004, σελ.201-210, ISBN 960-406-838-5, διαθέσιμο και ηλεκτρονικά
από τη διεύθυνση:
http://speech.di.uoa.gr/sppages/spppdf/EllinikaGrammata2004.pdf
[2] Κουρουπετρογλου Γ. και Φλωριά Ε. "Επιστημονικά Σύμβολα κατά Braille στον
Ελληνικό Χώρο - Εφαρμογή σε Συστήματα Πληροφορίες για Τυφλούς", έκδοση
Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ), Αθήνα 2003, ISBN
960-87918-0-4
διαθέσιμο και ηλεκτρονικά από τη διεύθυνση:
http://www.e-bility.gr/eutexnos/Files/Resources/BOOK.pdf [3] ABBYY oftware
House, FineReader 8.0 Prof.http://www.abbyy.com/finereader8/?param=44890 [4]
Adobe Photoshop http://www.adobe.com/products/photoshop/photoshop/ [5]
Adobe, Macromedia Fireworks http://www.adobe.com/products/fireworks/ [6]
COREL, CorelDraw http://www.adobe.com/products/fireworks/ [7] P.I.A.F
(Pictures in a flash) http://www.labcomputers.net/Products-P.I.A.F.htm [8]
DOLPHIN Assistive Technologies, Hal
http://www.vourdolphin.com/productdetail.asp?id=5 [9] Freedom Scientific,
JAWS http://www.freedomscientific.com/fs products/software jaws.asp [10]
e=rhetor, ΦωνΑισθησία Visual http://www.e-rhetor.com/gr/index.html
[II] http://e-bility.gr: Υποστηρικτικές Τεχνολογίες και Προσβασιμότητα
στο Διαδίκτυο
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Εργαστήριο Φωνής και Ηλεκτρονικής Προσβασιμότητας
30
_____________________
orasi mailing list
�������� ��� ���� ��� ����� ��� �� ������ ��� ������ ���
//www.freelists.org/webpage/orasi
��� �� �������� ��� ������ ��� �� �� ���� ���� �� ����������� ��� ������
������� email ���� ���������
orasi@xxxxxxxxxxxxx
��� �� ����������� ��� ���� ��� ����� �������� ����������� ������ �� ��������
email ���� ���������
orasi-request@xxxxxxxxxxxxx
��� ��� ���� ������ unsubscribe.
�� ������ ��� ������ ��������� ���
//www.freelists.org/archives/orasi
______________
Other related posts:
