Persbericht
10 juli 2018
Een omdraaiing van het dag- en nachtritme, bijvoorbeeld door werk in
ploegendiensten, zorgt voor een verstoorde bloedsuikerhuishouding.
Wetenschappers van de Universiteit Maastricht hebben dat voor het eerst
bij mensen aangetoond. Uit hun onderzoek bleek dat een verstoring van de
biologische klok resulteert in een lagere insulinegevoeligheid, een
belangrijke indicatie voor het ontwikkelen van diabetes type 2. De
bevindingen van het Maastrichtse onderzoeksteam, dat onder leiding staat
van professor Patrick Schrauwen, zijn vandaag gepubliceerd in het
gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift PNAS (Proceedings of the
National Academy of Sciences).
24-uurs economie
De studie van professor Schrauwen en zijn team past binnen een van de
meest prangende vragen uit de Nationale Wetenschapsagenda: wat zijn de
effecten van de voortschrijdende 24-uurseconomie op de gezondheid van
mensen? Het gaat daarbij niet alleen om traditioneel nachtwerk van
bijvoorbeeld verpleegkundigen of politiemensen. Tegenwoordig zijn mensen
overal en altijd online, waardoor zij gedurende de hele dag geactiveerd
worden. Ook reizen mensen veel vaker dan vroeger tussen verschillende
tijdzones. Een bekend ongezond bijeffect is dat mensen slechter gaan
slapen. Daarnaast zijn ook verstoringen van eetpatronen, obesitas en de
kans op het ontstaan van kanker al in verband gebracht met de toenemende
inbreuk op een natuurlijke slaap-waakcyclus. Uit het vandaag
gepubliceerde onderzoek van de Maastrichtse wetenschappers is nu
duidelijk naar voren gekomen dat een verstoord dag- en nachtritme ook
een wezenlijke bijdrage levert aan het verlagen van de
insulinegevoeligheid. Verlaagde insulinegevoeligheid is een belangrijke
indicatie voor het ontwikkelen van diabetes type 2.
Respiratiekamers
Voor hun onderzoek sloten de wetenschappers 14 proefpersonen elk drie
dagen achtereen op in de vijf speciale respiratiekamers van de
Universiteit Maastricht. In die klimaatkamers konden de proefpersonen
geen contact hebben met de buitenwereld, er was geen tijdsindicatie,
enkel artificieel licht en Netflix beschikbaar. Eten en drinken kregen
ze voorgeschoteld via een luchtsluis. Na de eerste ‘gewone’ nacht
zorgden de onderzoekers halverwege de middag voor een omdraaiing van het
dag- en nachtritme door de proefpersonen een paar uur na de lunch weer
te laten slapen. In de avond werden ze vervolgens weer gewekt voor het
ontbijt en volgde een nieuwe, volledige dag. ’s Ochtends vroeg volgde
dan het avondeten. Deze omgedraaide dag/nacht werd daarna nogmaals
herhaald, waarna diverse metingen plaatsvonden. “Met deze unieke opzet
konden we de proefpersonen ’s avonds meten, maar wel nadat ze een
normale 6 á 7 uur geslapen hadden”, legt professor Schrauwen uit. “Met
behulp van een zogenoemde glucose clamp (gouden standaard voor het meten
van insulineresistentie, red.) en stabiele isotopen konden we heel
nauwkeurig de insulinegevoeligheid meten van de lever en de spier. Door
het afnemen van spierbiopten bij de proefpersonen hebben we vervolgens
bestudeerd welke processen in de spier precies waren aangedaan.”
Biologische klok
Uit de metingen van de Maastrichtse wetenschappers bleek niet alleen dat
de insulinegevoeligheid in de spieren van de 14 proefpersonen na het
verblijf in de respiratiekamers beduidend lager was geworden. Er
gebeurde nog iets opvallends bij de proefpersonen tijdens de plotselinge
omdraaiing van het dag- en nachtritme. “De biologische klok zit niet
alleen in onze hersenen, maar in alle cellen van ons lichaam”, zegt
onderzoeker Jakob Wefers. “In onze studie ontdekten we dat deze
biologische klok zich niet had aangepast aan het nieuwe tijdschema; in
de spier vonden we duidelijk dat de moleculaire biologische klok nog in
de oude tijd liep. Dit verklaart waarschijnlijk waarom de spier ook
minder insulinegevoelig wordt. En dat kan mogelijk weer een verklaring
zijn voor het verhoogde risico op diabetes type 2 bij mensen die in
ploegendienst werken.” Nader onderzoek moet aantonen of verstoring van
het dag- en nachtritme ook daadwerkelijk tot diabetes type 2 leidt.
Noot voor de pers:
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht
bij Mark van der Linde, persvoorlichter UM, tel. 043 388 5071, e-mail
mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [1]. De afdeling Marketing and
Communications van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail
pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [2]. Voor urgente zaken buiten kantooruren:
06 409 200 86.
De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op de UM website:
www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws-agenda/pers. [3] Zie ook het
Webmagazine [4] voor interessant onderzoek aan de UM en volg ons op
Twitter: @MaastrichtU [5]
[1] mailto:mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[2] mailto:pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[3]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/pi4csfyuZhOeTcHQSPTe_A/j0EZvHHNDDdWR7cPmqxVAg/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[4]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/oSIz3yBruLH_ypZdXFKopA/j0EZvHHNDDdWR7cPmqxVAg/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[5]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/hsfIUl0n6IJzo7Jm1KD0cw/j0EZvHHNDDdWR7cPmqxVAg/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Deze e-mail bevat inhoud die niet in zijn geheel getoond kan worden. Via
onderstaande link kan het volledige bericht in een browser worden geopend.
Bekijk de nieuwsbrief online:
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/UvgwVj0qOIWqvUskzWJi+A/j0EZvHHNDDdWR7cPmqxVAg/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Met vriendelijke groet,
Maastricht University
P.O. Box 616 | 6200 MD Maastricht | The Netherlands
