[PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Neanderthalers konden zelf vuur maken – net als onze moderne voorouders

From: "Muns, M.A." <m.a.muns@xxxxxxxxxxxxxxxx>
To: "'pwc-media@xxxxxxxxxxxxx'" <pwc-media@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Thu, 19 Jul 2018 13:12:17 +0000

[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/55a7684429ee14eab0853f73/blobid6_1509381279336.png]<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=https%3A%2F%2Fwww.universiteitleiden.nl%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=UtjeTJ1-ecCK4AqgjsphLmLhIKxgUQxY_wMx3a9iHLg>

19 juli 2018

Neanderthalers konden zelf vuur maken - net als onze moderne voorouders

Neanderthalers konden op grote schaal vuur maken met behulp van pyriet en hun
vuistbijlen. Ze konden dus zelf beslissen wanneer zij vuur wilden en waren niet
afhankelijk van natuurbranden, zoals eerder gedacht werd. Archeoloog Andrew
Sorensen van de Universiteit Leiden ontdekte het eerste materiële bewijs
hiervoor. Publicatie in Scientific Reports.

‘De moderne mensen in de late prehistorie konden zelf vuur maken, waar en
wanneer zij het nodig hadden,’ zegt de Leidse archeoloog Andrew Sorensen. Dit
deden ze door met vuurstenen gereedschap tegen een stuk pyriet – een
ijzerhoudend mineraal – te slaan. Maar er was nooit bewijs gevonden dat hun
oude verwanten de neanderthalers, een lang uitgestorven prehistorische
mensensoort, dit ook al deden. De veronderstelling was daarom dat
neanderthalers niet zelf vuur maakten, maar afhankelijk waren van
natuurbranden, die bijvoorbeeld ontstonden door blikseminslag. Sorensen: ‘Ze
zouden brandende takken verzamelen, om daarmee hun vuur aan te steken. Dit
hielden ze continu brandend en ze wisten het zelfs mee te nemen als ze zich
verplaatsten.’ Geen gemakkelijke opgave, en je bent niet altijd zeker van vuur.

Microscopische slijtage

Nu blijkt dat dit idee niet klopt, in ieder geval voor een aantal wat ‘jongere’
groepen neanderthalers. Sorensen ontdekte dat onze oude neven uit de steentijd
wel degelijk in staat waren zelf vuur te maken, en dat dit een wijdverbreid
gebruik was. Samen met de Franse archeoloog Emilie Claud en de Leidse
hoogleraar Marie Soressi vond hij heel specifieke microscopische slijtage op
vuurstenen vuistbijlen uit het midden-paleolithicum, het tijdperk van de
neanderthalers. ‘Ik herkende de vorm van de slijtage uit mijn eerdere
experimentele werk. Het zijn de sporen die je krijgt als je vonken probeert te
slaan met een stuk pyriet tegen een vuursteen. Alleen waren deze vuistbijlen
veel ouder dan waar tot nu toe deze slijtage op gevonden was.’

Op grote schaal vuur maken

Sorensen en Claud onderzochten tientallen vuistbijlen van zo’n 50.000 jaar oud,
van verschillende vindplaatsen verspreid door Frankrijk. Op al die vuistbijlen
vonden ze dezelfde typische slijtage. ‘Dat bewijst dat het niet een incidentele
vondst is, maar dat neanderthalers in deze periode op grote schaal zelf vuur
maakten,’ aldus Sorensen. En dat heeft een enorme betekenis, legt hij uit.
‘Zelf vuur kunnen maken geeft de neanderthalers veel meer flexibiliteit in hun
leven. Het is een vaardigheid waarvan we wel vermoedden maar niet zeker wisten
dat ze die bezaten. Dat ze ontdekten dat het tegen elkaar slaan van twee stenen
iets opleverde – namelijk vuur – dat geheel anders was dan het bronmateriaal
geeft ons nieuw inzicht in de cognitieve vaardigheden van neanderthalers. Het
toont aan dat neanderthalers gelijke technische capaciteiten hadden als moderne
mensen in die tijd, ondanks dat zij zich soms anders gedroegen.’

Pyriet op vuursteen slaan

Met een combinatie van microscopisch onderzoek en experimenten ontdekte
Sorensen dat de slijtagesporen specifiek zijn voor het maken van vuur. ‘Je ziet
slagsporen in de vorm van een C. Daarbij zie je parallelle krassen of strepen
in de lengterichting van de vuistbijl, en een glanzend laagje mineraal op het
oppervlak.’ Sorensen voerde verschillende experimenten uit om andere oorzaken
van deze typische slijtage uit te sluiten. Hij maalde pigmentstoffen met
vuistbijlen, scherpte er andere gereedschappen mee aan, en sloeg en wreef met
de bijlen op allerlei soorten steen. ‘Een vuistbijl was het Zwitserse zakmes
van de neanderthaler, ze deden er alles mee. Maar alleen het vuur maken met
pyriet gaf exact dit type sporen.’

De wetenschappelijke paper van Andy Sorensen verscheen in Scientific Reports,
en is te lezen via
http://nature.com/articles/doi:10.1038/10.1038/s41598-018-28342-9<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fnature.com%2Farticles%2Fdoi%3A10.1038%2F10.1038%2Fs41598-018-28342-9&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=rM0yfd2mQJ4xLsAAPr0QXpetRCreONtxOJGXYt4zxHY>

________________________________

Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Andrew Sorensen
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=https%3A%2F%2Fwww.universiteitleiden.nl%2Fen%2Fstaffmembers%2Fandrew-sorensen%23tab-1%2520&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=J1dSeVM4EqSwVBlmONptAsa6uD89plhc7oGP8zBOi8w>

Maarten Muns, adviseur wetenschapscommunicatie
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=https%3A%2F%2Fwww.universiteitleiden.nl%2Fmedewerkers%2Fmaarten-muns&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=udo0jdnHTfl6J-gkVJA6XR8jr2KCXfDv_RbJVDu3ZrU>
071 - 527 3282
m.a.muns@xxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:m.a.muns@xxxxxxxxxxxxxxxx>

________________________________

Over de Universiteit Leiden

De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
heeft 5.500 mensen in dienst en leidt 25.800 studenten op.
Universiteit
Leiden<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-h%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=wnDUd2v2qDqS4M-424eRNB24e5DxI1krVYXy6RYNwrA>
Ons uitgelichte
onderzoek<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=https%3A%2F%2Fwww.universiteitleiden.nl%2Fwetenschapsdossiers&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=QD5sssvv_KNEVe8ph4sCiFR5wAXEd0_FTdEuq8HIJDs>

Volg ons

[https://i2.createsend1.com/ti/d/8C/890/C97/235357/images/fb.gif]<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-u%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=24_FgOaxMkJqvS7-b7jAVvXKqqGhfACSAVJQQn9C3NM>
  [https://i6.createsend1.com/ti/d/8C/890/C97/235357/images/tw.gif] ;
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-o%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=nwbHBdlMdJqHqQYMjy8yYG30vNzyUdjPSHIZ-eii23c>
   [https://i8.createsend1.com/ti/d/8C/890/C97/235357/images/yt.gif] ;
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-b%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=7bktJRsftVfQmVWT1q8VzXyU4eN4FcicU6yJXoFBUDs>
   [https://i9.createsend1.com/ti/d/8C/890/C97/235357/images/li.gif] ;
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-x%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=Fcfdc95WQMulOMoTVJRzLnRAMWD7bymjuNgEa7SyIHM>
   [https://i10.createsend1.com/ti/d/8C/890/C97/235357/images/g.gif] ;
<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-m%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=LIZQyceOfEirRNsZnzUeELaGWJ7Zezo45mqsYKmNxoY>

Adreswijziging
doorgeven<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.updatemyprofile.com%2Fd-l-2AD73FFF-l-r&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=9A9CIxSSkGX5bXy-3SIgBRvjM_z-fu0Du48ozA5eV2I>
| Afmelden voor persberichten van de Universiteit
Leiden<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-u-uthilrd-l-y%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=Is8UOd7jJnf03CEqIFbKGUoDvOBh4sAUlP8clHh5YXI>

Aanmelden voor de nieuwsbrief van de Universiteit
Leiden<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-c%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=6TibC2gQkHjDSt2bJVov5qCFmqb2BnvAp_chqlePoCY>
Meer nieuws- en persberichten vindt u op onze
nieuwspagina<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=http%3A%2F%2Fpersberichten.createsend1.com%2Ft%2Fd-l-uthilrd-l-q%2F&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=fIPXnEb3_2fNxjdn25O8wkdMrAmvIc_19BF7APMZlfM>.

Deze email is verzonden aan
m.a.muns@xxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:m.a.muns@xxxxxxxxxxxxxxxx>
Universiteit Leiden, PO box 9500, Leiden, Zuid Holland 2300 RA,
NetherlandsUitschrijven<http://icm-tracking.meltwater.com/link.php?DynEngagement=true&H=oGJ1pkZyysOST8btnWeAdWfazdP60O3PLkuOZioW2RiI0IVhceklyrkiQX5SnuOFEkJDT1yIeFcIpnsOigT46eNJHYoGJ13mcxpJuyKG3O9WONgvAS74zPSmVy2jdgsV&G=0&R=https%3A%2F%2Finfluencers.meltwater.com%2Funsubscribe%2FICM%3Fc%3Daa39d83cf73410cee09d62a126f56f2783108edb4999359385086486a02440e2f3e4cfb0eaddb7bb3820f3b3055ef699f4a07a54748686b02c8dd2062721c80e831f1cd6886e9c0bbfef50dd3cdadd71e55d11839592c8dbb6dccf599f7f9a46904d38ecd89ef8b60b717edd538b56d1697c44bcb0ad8b4b30f22517c4c5db750b39f662ced13c8f9b1db17d58d7ace1220070c38fbfbdd53fbd815da538dfcfd472a55a7f5f221d95aa9309d579645eafb73eda415e5fe9223c419f64a402cd1123085deceac815bdda03500da5f28a4704ec6e21d7d4c7f4235a2c5c23d2ff3958e6e5142fd937fd7f63674caf7077bf46e0185e33666aed680435759b3b55f0eac98cad5cc664ca9ffeb54aada943f75f70a79ebf7a8d7563aac6095d47232e3ef3ecccde3a8ebb3cee3eb97588cf%26iv%3D90b05a22616c51833976e1e0384b796c&I=20180719130724.000000046bb4%40mail6-94-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjViNTA4NDNiYzYzMDhkMWI3ZTNmMjQ1Mjs%3D&S=_7Hjpz3ksb_pF17Pt8h1vPsOixeyJNGgzc3RBwW_8x8>

Other related posts:

» [PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Neanderthalers konden zelf vuur maken â net als onze moderne voorouders - Muns, M.A.