24 juni 2015
Historicus kraakt beeld labiele koningin Juliana in Hofmansaffaire
Koningin Juliana was niet, zoals vaak beweerd is, een labiele vorstin die
volledig onder invloed stond van gebedsgenezeres Greet Hofmans. En haar
religieuze vriendenclub was geen sekte met een politieke agenda. Dat
concludeert Han van Bree na nieuw archiefonderzoek. Promotie 24 juni.
Dreiging echtscheiding en troonsafstand
Hoogoplopende spanningen rondom koningin Juliana werden in 1956 wereldnieuws
dankzij een interview met een anonieme bron in het West-Duitse tijdschrift Der
Spiegel. Er dreigde echtscheiding en troonsafstand omdat zij volledig onder
invloed zou zijn van gebedsgenezeres Greet Hofmans. De koningin organiseerde
met Hofmans en haar Baarnse vriendenclub religieuze conferenties op Paleis 't
Loo. De groep was uit op politieke macht, zo werd gesuggereerd in het
interview. Het beeld van een zeer beïnvloedbare koningin werd breed opgepikt.
Pikant is dat later uitlekte dat prins Bernhard de geïnterviewde was.
Hofmans geen gevaarlijke intrigante
Van Bree concludeert op basis van zijn onderzoek: 'Juliana was geen willoos
slachtoffer. Uit haar correspondenties en de conferentieverslagen blijkt dat ze
zich kritisch opstelde en openhartig mee discussieerde.' Ook vond hij geen
bewijs dat Greet Hofmans een gevaarlijke intrigante was, een soort Raspoetin
zoals dikwijls gesuggereerd is. 'Er is een opmerkelijke discrepantie tussen
persoon en perceptie. Hofmans stelde zich wel voor als iemand die in contact
stond met een hogere macht, maar tegelijkertijd benadrukte ze telkens dat
iedereen zijn eigen keuzes moest maken.'
Onderzoek privéarchieven en gesprekken oud-medewerkers
De Leidse promovendus is de eerste historicus die de crisis onderzocht vanuit
het perspectief van Juliana, haar vrienden en ontslagen medewerkers. Hiervoor
onderzocht Van Bree niet eerder geraadpleegde privéarchieven van de Oude
Loo-conferenties (1951-1957) en correspondenties van Juliana en betrokkenen uit
die tijd. Ook sprak hij met enkele voormalig medewerkers, haar oude vrienden en
nazaten van de betrokkenen.
Pleidooi voor pacifisme
Van Bree analyseerde de verslagen en de deelnemers van deze conferenties en
torpedeert de suggestie dat de groep uit was op politieke macht. 'Deelnemers
discussieerden over wat Gods bedoeling met de wereld was en waren van mening
dat de mens zich bescheidener op moest stellen. Ze pleitten voor pacifisme,
maar dat was vooral een religieuze en geestelijke missie, geen politieke.'
Waarom brak Juliana?
Ter bezwering van de crisis bracht Juliana een pijnlijk offer: ze brak met
Hofmans, de Baarnse vriendenclub en enkele naaste medewerkers. Ook bezocht ze
niet langer de Oude Loo-conferenties. Van Bree's onderzoeksvraag is: hoe kwam
het dat de koningin in 1956 zo kwetsbaar was dat zij zoveel dierbaars op moest
geven om haar huwelijk en de monarchie te redden?
Vrouwen moesten zich gedeisd houden
De hofcrisis moet gezien worden in het licht van de tijdgeest van toen, stelt
de historicus. Vrouwen werden niet al te serieus genomen en moesten zich
gedeisd houden. Uit de correspondenties blijkt dat de vriendinnen van Juliana
haar onafhankelijkheid aanwakkerden. 'Het zinde Bernhard niet dat Juliana meer
haar eigen gang ging, dat was bedreigend voor hem. Ook de Commissie Beel, de
onderzoekscommissie die de crisis onderzocht, luisterde niet goed naar wat
Juliana te zeggen had.'
Koude Oorlog
Een ander belangrijk aspect is dat de crisis zich afspeelde midden in de Koude
Oorlog en Bernhard juist voorstander was van een sterker Nederlands leger. Een
vurig pleidooi voor pacifisme werd al snel als politieke bemoeienis gezien,
aldus Van Bree. Hij beargumenteert dat Juliana juist níet emotioneel handelde.
'Uiteindelijk maakte ze de heel rationele keuze om haar huwelijk en de
monarchie te redden.'
Promotie Han van Bree
[http://www.leidenuniv.nl/agenda/item/de-geest-van-het-oude-loo-juliana-en-haar-vriendenkring-1947-1957]
Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie:
Han van Bree:
Tel: 06-44388318
Mail: [fabre1@xxxxxxxxx]
Inès van Arkel, Adviseur Wetenschapscommunicatie Universiteit Leiden:
Tel: 071-5273282
Mail: [i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx]
Over de Universiteit Leiden
De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
[http://www.leidenuniv.nl] heeft 4.200 mensen in dienst en leidt 24.500
studenten met 110 nationaliteiten op.
Wilt u onze wekelijkse nieuwsbrief ontvangen? Aanmelden
[http://www.nieuwsbrief.leidenuniv.nl/contact/adres.html]
Afmelden van onze persberichten
http://persberichten.cmail1.com/t/d-u-jrjukll-jlkyurili-i/ | Adreswijziging
doorgeven
http://persberichten.updatemyprofile.com/d-jrjukll-245F5C8A-jlkyurili-d
