[25757.jpg]Wetenschappers zeilden 200 km in Grote Oceaan om de oude Marshallese
kunst van het ‘golven lezen’ te bestuderen
Wanneer de oorspronkelijke inwoners van de Marshall eilanden tussen eilanden
heen en weer reisden, konden ze tot verwondering van de westerse wereld met
alleen natuurlijke navigatiemiddelen heel precies op hun doel aankomen.
Wetenschappers uit verschillende landen ondernamen afgelopen jaar een zeiltocht
om de traditionele ‘golfnavigatie’ te bestuderen. Vervolgens hebben zij
geprobeerd deze in te passen in de wetenschappelijke golfmodellen, zoals SWAN
en SWASH, die door de Technische Universiteit Delft zijn ontwikkeld. Gerbrant
van Vledder van de TU Delft ging mee met de expeditie. New York Times
Magazine<http://www.nytimes.com/2016/03/20/magazine/the-secrets-of-the-wave-pilots.html?partner=socialflow&smid=tw-nytmag&smtyp=cur&_r=0>
publiceerde hierover op zondag 20 maart.
Foto: Marshallese ‘stick chart’
Verbluffende nauwkeurigheid
De oorspronkelijke inwoners van Oceanië konden tot verbazing van de westerse
wereld tussen eilanden heen en weer reizen zonder daarbij andere dan
natuurlijke navigatiemiddelen te gebruiken. De eilandbewoners maakten tochten
van honderden kilometers van het ene eiland naar het andere en hun navigatie
was daarbij verbluffend nauwkeurig. Sommigen beheersen deze kunst overigens nog
steeds. Voor de navigatie ‘lezen’ ze de omgeving dag en nacht op verschillende
manieren. Met name bij de Marshall eilanden halen zij hun informatie ook uit
oceaangolven. Deze kennis werd vastgelegd in ‘stick charts’; schematische
zeekaarten van kokospalmstokjes (deiningen, stromingen en golven) en schelpen
(eilanden), gebruikt voor onderwijsdoeleinden.
Marshalleilanden
Wetenschappers uit verschillende landen ondernamen vorig jaar juni bij de
Marshalleilanden een zeiltocht met een ‘outrigger canoe’, een soort catamaran,
om deze traditionele golfnavigatie te doorgronden. Ze hebben de processen
bestudeerd uit oceanografisch perspectief en er tegelijk toe bijgedragen dat
deze traditionele kennis behouden blijft en aan een jongere generatie wordt
doorgegeven. Het was een reis van vijf dagen, van Majuro naar Aur en terug, met
een verblijf van twee dagen op Aur.
[cid:image003.jpg@01D18356.81C40B70]
De Jitdam Kapeel, vrij vertaald ‘kennis zoeken garandeert wijsheid’
Samenwerking
De reis was een samenwerkingsproject tussen de Universiteit van Hawaii en Waan
Aelon, een plaatselijke organisatie in Majuro die zich bezighoudt met de bouw
van traditionele ‘outrigger canoes’. De route werd bepaald door kapitein Alson
Kelen, mogelijk ’s werelds laatste traditionele golfnavigatie leerling. Hij
maakt voor navigatie gebruik van de zon, de maan, de sterren en de golven. Dr.
Gerbrant van Vledder van de TU Delft en prof. John Huth van Harvard University
namen deel aan de reis om de golfnavigatie vanuit oceanografisch perspectief te
onderzoeken. Voor de veiligheid voer een schip op afstand met de boot mee.
Samen met Prof. Joe Genz, antropoloog van de Universiteit van Hawaii,
observeerden de wetenschappers hoe Alson Kelen navigeert en bevroegen hem hoe
hij de golven aanvoelt en interpreteert. Ook spraken de wetenschappers met twee
‘gepensioneerde’ navigatie-experts, waaronder kapitein Korent. Hij bouwde de
zeilboot en stond aan de basis van deze samenwerking, met als doel samen met de
wetenschappers de traditionele golfnavigatie te doorgronden èn te behouden voor
de toekomst.
Fascinerend
Op open zee maken de navigators gebruik van de regelmatige deining op de
oceaan. Deze golven hebben een betrekkelijk constante richting en periode, en
kunnen daarom worden gebruikt om koers te houden: door te sturen met een vaste
hoek ten opzichte van de richting van een bepaalde gekozen deiningsgolf. ‘Maar
het fascinerendste aspect van golfnavigatie is de manier waarop de zeevaarders
de aanwezigheid van eilanden in de buurt opmerken, tot een afstand van wel 40
km’, vindt van Vledder. ‘Eilanden kunnen de golfvoortplanting op verschillende
manieren beïnvloeden. Ze kunnen de golven blokkeren, zodat er een schaduwzone
achter een eiland ontstaat. Buiging van golven rondom een eiland kan de
richting van de golven veranderen en voor interferentiepatronen zorgen, en
eilanden kunnen golven zelfs weerkaatsen. Zo veroorzaken eilanden subtiele
veranderingen in golfeigenschappen die door scherpe observatie kunnen worden
opgemerkt. Op deze wijze kunnen de navigators hun positie ten opzichte van een
eiland bepalen.’ Er zijn echter ook enkele traditionele claims over speciale
golfeffecten, zoals het pad door de golven ‘dilep’, waarvoor nog geen
wetenschappelijke verklaring is gevonden.
[cid:image007.jpg@01D1835D.4BE96840]<https://www.youtube.com/watch?v=S37SeCT-SvM&feature=youtu.be>
SWAN en SWASH
Een van de onderzoeksdoelen was het inpassen van de traditionele termen van de
eilandbewoners in de westerse terminologie voor golfverschijnselen. ‘Hierbij is
er niet alleen een taalbarrière maar ook een conceptuele; zo hebben de
Marshallese navigators allerlei namen voor golfverschijnselen waarvan niet
altijd duidelijk is wat bedoeld wordt’, zegt van Vledder. Om de interactie
tussen golven en eilanden te onderzoeken werd uitgebreid gebruik gemaakt van de
door de TU Delft ontwikkelde golfmodellen
SWAN<http://www.citg.tudelft.nl/over-faculteit/afdelingen/hydraulic-engineering/sections/environmental-fluidmechanics/research/swan/>
en
SWASH<http://www.citg.tudelft.nl/over-faculteit/afdelingen/hydraulic-engineering/sections/environmental-fluidmechanics/research/swash/>.
Informatie over de achtergronddeining werd verkregen uit het oceanen dekkend
WaveWatch III golfmodel.
Begrijpen en behouden
‘De (bijna verdwenen) kunst van de golfnavigatie kan alleen worden begrepen èn
behouden door samen te werken: door plaatselijke kennis, golfwaarnemingen ter
plekke, satellietwaarnemingen en groot- en kleinschalige golfmodellen met
elkaar te integreren’, concludeert van Vledder. ‘De golfmodellen dragen zo bij
aan het verklaren van de geheimen van de zeevaarders van de Marshall eilanden.’
Meer informatie
Het artikel ‘The Secrets of the Wave
Pilots’<http://www.nytimes.com/2016/03/20/magazine/the-secrets-of-the-wave-pilots.html?rref=collection%2Fsectioncollection%2Fmagazine&action=click&contentCollection=magazine®ion=rank&module=package&version=highlights&contentPlacement=1&pgtype=sectionfront&_r=0>
in New York Times Magazine.
De weblog<http://gerbrant.weblog.tudelft.nl/author/gerbrant/> van onderzoeker
Gerbrant van Vledder.
De reis is gesponsord door het National Geographic's Genographic Legacy Fund,
het U.S. Ambassador's Fund for Cultural Preservation, en een ‘Seed Grant’ van
de University of Hawaii Hilo.
Contact
Dr. Gerbrant van Vledder (onderzoeker golfmodellen TU Delft),
G.P.vanVledder@xxxxxxxxxx<javascript:linkTo_UnCryptMailto('jxfiql7D+M+sxkSibaaboXqrabicq+ki');>,
+31 (0)6 2956 2186.
Claire Hallewas (persvoorlichter TU Delft),
c.r.hallewas@xxxxxxxxxx<mailto:c.r.hallewas@xxxxxxxxxx>, +31 (0)6 4095 3085.
U ontvangt dit bericht via de PWC-medialijst. U kunt zich afmelden via
www.platformwetenschapscommunicatie.nl<file:///\\www.platformwetenschapscommunicatie.nl>.
Dit bericht is afkomstig van de TU Delft, Communication, Postbus 5, 2600 AA
Delft, www.tudelft.nl<http://www.tudelft.nl/>.