‘Onbaatzuchtigheid ook meenemen in het voorspellen van menselijk keuzegedrag’ Keuzemodellen gaan er steevast van uit dat mensen altijd rationeel en egoïstisch zijn. Dat klopt niet en dus moeten deze modellen worden aangepast, stelt Caspar Chorus in zijn intreerede op woensdag 5 november aan de TU Delft. Zeker omdat belangrijke investeringen, bijvoorbeeld in infrastructuur, mede gedaan worden op basis van deze modellen. Keuzes voorspellen ‘Iedereen maakt honderden keuzes per dag. Voor al die keuzes geldt dat ze gebruikt kunnen worden om onderliggende voorkeuren en afwegingen van mensen te achterhalen. ‘Zogenoemde keuzemodellen gebruiken statistische technieken om deze voorkeuren en afwegingen te schatten, op basis van geobserveerde keuzepatronen’, legt Caspar Chorus uit. ‘Daarmee kunnen toekomstige keuzes voorspeld worden. Zo worden keuzemodellen bijvoorbeeld gebruikt om toekomstige mobiliteitspatronen te voorspellen of de potentiële vraag naar nieuwe transportinfrastructuur, zoals een nieuwe OV-dienst of snelweg.’ Niet rationeel Tijdens zijn intreerede zal Chorus nader ingaan op nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied, die zijn groep de komende jaren wil inzetten. ‘Keuzemodellen gaan er steevast van uit dat mensen rationeel zijn. Dat is makkelijk modelleren voor wetenschappers, maar de veronderstelling klopt niet. In tegenstelling tot wat gedacht werd, kun je ook irrationeel gedrag prima modelleren.’ Een voorbeeld hiervan is het door de groep van Chorus ontwikkelde spijtminimalisatiemodel, dat wereldwijd navolging heeft gekregen en is opgenomen in de belangrijkste statistische software. Niet egoïstisch Een tweede veronderstelling in het vakgebied die volgens Chorus revisie behoeft, is dat mensen egoïstisch zijn. ‘Het is bekend dat veel van onze keuzes mede gebaseerd zijn op altruïsme, burgerzin, et cetera. Maar het modelleren van gedrag dat mede bepaald wordt door onbaatzuchtigheid, blijkt moeilijk.’ In zijn intreerede beargumenteert Chorus dat het toch van groot belang is om deze stap te nemen, en dergelijke ‘other-regarding preferences’ op te nemen in onze modellen. Door mensen als zelfzuchtige consumenten te modelleren, worden miljardeninvesteringen - bijvoorbeeld in infrastructuur - genomen op basis van een misleidend beeld van onze drijfveren. Big Data Een derde ontwikkeling betreft de combinatie van keuzemodellen met zogenaamde Big Data. Deze combinatie kan een zeer krachtig instrument vormen voor de beïnvloeding van gedrag. ‘Denk aan een reisinformatiedienst die met behulp van real-time geschatte keuzemodellen automatisch de voorkeuren van zijn gebruiker afleidt uit zijn keuzes en hierdoor persoonlijke en optimale route-adviezen kan geven. Heel praktisch, maar ook gevaarlijk: wat als de overheid zo’n dienst inzet om mensen subtiel te bewegen richting ‘duurzamer gedrag’ of maatschappelijk gunstiger keuzes?’ Meer informatie Woensdag 5 november 2014, 15:00 uur, Aula TU Delft Intreerede prof.dr.ir. C.G. Chorus (TBM) ‘Turning the light on in Virginia: new perspectives on choice behavior modeling’ Contact: prof.dr.ir. Caspar Chorus, 015 27 88546, C.G.Chorus@xxxxxxxxxx<mailto:C.G.Chorus@xxxxxxxxxx>, http://staff.tudelft.nl/C.G.Chorus/ Wetenschapsvoorlichter TU Delft Roy Meijer, 015 27 81751, r.e.t.meijer@xxxxxxxxxx<mailto:r.e.t.meijer@xxxxxxxxxx>