[cid:image001.jpg@01D34E4C.8274F3A0]Elektriciteit omzetten en opslaan in
chemische verbindingen noodzakelijk voor energietransitie
(English
version<https://www.tudelft.nl/en/2017/tu-delft/converting-electricity-and-storing-it-in-chemical-compounds-is-necessary-for-energy-transition/>)
Efficiënte energieopslag is noodzakelijk voor een zinnige transitie naar
duurzame energiebronnen. Dat betekent wel dat we duurzaam opgewekte
elektriciteit (gedeeltelijk) zullen moeten omzetten en opslaan in chemische
verbindingen. Dat stelt Wiebren de Jong in zijn intreerede die hij vrijdag 27
oktober houdt als hoogleraar aan de TU Delft.
Zon en wind
Bij de huidige overgang van fossiel naar duurzaam wordt er nogal wat verwacht
van duurzame bronnen, zoals zon- en windenergie. Maar daarbij worden energie-
en elektriciteitsverbruik nogal eens door elkaar gehaald. Het overgrote deel
van ons energieverbruik betreft niet elektriciteit, maar bijvoorbeeld
warmtegebruik in industrie en huishoudens, en transportbrandstoffen. 'Wind en
zon zijn bovendien (geografisch en in de tijd) variabele bronnen en dus lastig
voorspelbaar', constateert Wiebren de Jong, hoogleraar Large Scale Energy
Storage.
Goedkope en dure elektriciteit
Hierdoor ontstaat er een mismatch tussen elektriciteitsvraag en -aanbod, en dus
onvermijdelijk periodes van goedkope en dure elektriciteit. 'Dan is het
interessant om wat systeemflexibiliteit te creëren', zegt De Jong,
'bijvoorbeeld door in goedkope perioden elektriciteit op te slaan om die later,
bij elektriciteitsschaarste, weer in te zetten. Energieopslag op grote schaal
draagt dan bij aan stabilisatie en het minder afhankelijk worden van fossiele
bronnen.'
'Het opslaan van stroom kan gebeuren in kleinschalige systemen, zoals
vliegwielen en batterijen, maar ook in de vorm van chemische verbindingen,
brandstoffen. Echt grootschalig energie opslaan betekent dat we de elektronen
uit duurzaam opgewekte elektriciteit moeten omzetten in chemische verbindingen.
En er zijn nogal wat moleculen die we kunnen maken: van een bulkbrandstof als
CH4, tot meststoffen en plastics.'
Waterstof
Hoe komen we nu van duurzame elektriciteit naar die moleculen? De eerste
mogelijkheid is de zogenaamde indirecte route. Hierbij wordt eerst water met
elektriciteit ontleed in waterstof. Dit kan in de industrie soms direct worden
ingezet. 'Maar dit klinkt gemakkelijker dan het in werkelijkheid is', zegt De
Jong. Verder kan waterstof ook worden gekoppeld aan CO2, om daarmee
efficiëntere energiedragers te maken.
Methaan
'Een voorbeeld hiervan is methaangas-productie. Het elektriciteitsnet heeft
veel mogelijke duurzame toeleveringsbronnen, bijvoorbeeld biomassa. Hieruit kan
CO2 worden gewonnen door verbranding en CO2-afvang. Deze CO2 vormt dan weer de
grondstof voor methaanproductie. Onze huidige gasinfrastructuur kan grote
hoeveelheden opslaan. In tijden van schaarste aan duurzame bronnen kan methaan
met gasturbines weer in elektriciteit worden omgezet.'
'Dit is een voorbeeld van hoe wij binnen de Delftse afdeling Process & Energy
kijken naar processen. Het gaat om slimme integratie van processen die uitzicht
biedt op opschaling. Dit kan ook werkelijk in ons recent vernieuwde P&E lab.'
Elektrochemie
'Maar mijn groep kijkt ook nadrukkelijk naar de zogenaamde directe power-to-X
route. Hierin wordt elektriciteit gebruikt om CO2 direct via elektrochemie om
te zetten in de gewenste moleculen. Het hart hiervan vormt de elektrochemische
cel. Het potentieel van deze elektrochemische technologie is groot, omdat de
selectiviteit hoog kan zijn en de procescondities zeker qua temperatuur niet
extreem uitdagend.'
[cid:image005.jpg@01D34E4B.9579AF50]
Power to X, the direct and indirect way via water electrolysis or not?
E-Refinery
Er zijn diverse domeinen nodig voor de succesvolle ontwikkeling van
electrochemische energieopslag, constateert De Jong. 'In Delft zijn we bezig om
een oplijning te creëren van disciplines variërend van materiaalkunde,
katalyse, elektrochemie, transportverschijnselen, reactorkunde,
energietechnologie en proces-systeem-integratie, tot aan inbedding in onze
nationale infrastructuren via systeemstudies. We noemen deze samenwerking de
ontwikkeling van de 'E-Refinery'. Daarin kijken we naar de integratie van de
fluctuerende elektriciteitsproductie, CO2-vangst, de primaire conversie, verder
productscheiding en -zuivering, opslag en transport en productgebruik in
verschillende sectoren.'
Nu of nooit
'We zullen als vakgebied vragen moeten beantwoorden over grootschalige
energieopslag. Moeten we de indirecte route bewandelen via waterstof, of is de
directe elektrochemische conversie de way to go? Beide routes hebben een
ontwikkeling nodig door de hele keten, van materiaalselectie tot proces-systeem
-integratie en inpassing in onze nationale infrastructuur.'
'Maar echt grootschalig energie opslaan betekent hoe dan ook dat we de
elektronen uit duurzaam opgewekte elektriciteit in chemische bindingen moeten
omzetten. Daarvoor moet wel het aloude gebied van de elektrochemie, maar vooral
electrochemical engineering, terug op de kaart. Door lang gemis aan aandacht en
drive, is er namelijk een behoorlijk gat tussen de benodigde en de aanwezige
kennis en kunde op dit gebied in onze samenleving. Een gat dat gedicht moet
worden met onderwijs en onderzoek gekoppeld aan valorisatie. Samen moeten we
dat gat dichten tussen nu en ooit. Het is nu of nooit.'
Meer informatie
Prof. Dr. Ir. Wiebren de Jong (Large-Scale Energy Storage),
Wiebren.deJong@xxxxxxxxxx<mailto:Wiebren.deJong@xxxxxxxxxx>, 015 2789476
Sharita Balgobind (Persvoorlichter),
U.S.Balgobind@xxxxxxxxxx<mailto:U.S.Balgobind@xxxxxxxxxx>, 015 2781588