Persbericht
30 mei 2018
Wetenschappers van de Universiteit Maastricht (UM) en onderzoekers uit
Denemarken en Duitsland hebben een nieuwe techniek ontwikkeld om lipiden
in lichamelijk weefsel heel nauwkeurig in beeld te brengen. Lipiden zijn
essentiële bouwstenen van elke cel in ons lichaam en hebben grote
diagnostische waarde voor allerlei ziekten, zoals kanker, beroerte en
Alzheimer. Tot nog toe was het vrijwel onmogelijk om deze moleculen
tegelijkertijd precies te lokaliseren, analyseren en identificeren.
“Dankzij onze nieuwe techniek kunnen medische onderzoekers in de nabije
toekomst de ernst van verschillende ziekteprocessen vaststellen, doordat
zij precies weten hoe en waar in het aangetaste weefsel lipiden
veranderen”, aldus professor Ron Heeren, universiteitshoogleraar in
Maastricht. De bevindingen van het onderzoeksteam zijn afgelopen week
gepubliceerd in het vooraanstaand wetenschappelijk tijdschrift Nature
Methods [1].
Snelle analyse van moleculen
Massaspectrometrie imaging is een beeldvormende techniek waarmee je met
één opname een gedetailleerde moleculaire kaart van het weefsel kunt
genereren. Onderzoekers gebruiken deze techniek onder meer om precies te
bepalen waar bepaalde moleculen zich bevinden en hoe ze beïnvloed worden
door het ontstaan en verloop van ziekten. “Met deze techniek kunnen we
in één meting duizenden moleculen analyseren. In dit geval hebben we
meer dan 100 unieke lipiden in hersenweefsel automatisch kunnen
identificeren en lokaliseren, die een rol spelen in verschillende
ziekteprocessen”, vertelt Ron Heeren, directeur van het Maastrichts
onderzoeksinstituut M4I. “De technologie die we hebben ontwikkeld, stelt
onderzoekers in staat om moleculaire beelden te genereren van ziek
weefsel waarin elke pixel een volledig overzicht bevat van de
moleculaire lipiden. Ons uiteindelijke doel is om met deze techniek voor
elk specifiek weefsel een database op basis van lipiden en vetzuren in
te richten.”
Rol van lipiden
Eerder deed het team van M4I al onderzoek naar de rol van lipiden bij
bacteriële infecties. “Het grote voordeel van deze techniek is dat we
niet alleen heel snel en nauwkeurig de ernst van de infectie kunnen
vaststellen, maar ook dat we aan de hand van het type lipide kunnen zien
hoe de infectie bij de patiënt verloopt. Verder blijkt uit veel
onderzoeken naar ziekten zoals kanker dat in het aangetaste weefsel de
patronen van lipiden significant veranderen. Met deze methode kunnen we
nu precies nagaan welke lipiden tijdens het ziekteverloop veranderen en
zo meer inzicht krijgen in de moleculaire processen die verantwoordelijk
zijn voor de ontwikkeling van kanker. Dit zou uiteindelijk kunnen leiden
tot nieuwe therapieën die specifiek gericht zijn op deze chemische
veranderingen”, zegt Shane Ellis, eerste auteur en universitair docent
bij M4I. Op dit moment onderzoekt het M4I-team de rol van lipiden en de
invloed van subtiele moleculaire structuurveranderingen in een veelvoud
aan biomedische studies, waarbij deze nieuwe methodologie ook zal worden
toegepast.
Technisch hoogstandje
Niet alleen voor medische doeleinden is het nu gepubliceerde onderzoek
baanbrekend, het is ook een technisch hoogstandje. Dit is vooral te
danken aan de interpretatiesoftware die is ontwikkeld door
wetenschappers aan de University of Southern Denmark (SDU) en het VILLUM
Center for Bioanalytical Sciences in Odense (Denemarken). Het onderzoek
biedt de mogelijkheid om twee gelijktijdige metingen te doen; zo worden
een hoog-resolutie beeldvormingsexperiment en een gedetailleerde
structuuranalyse van de waargenomen moleculen gelijktijdig uitgevoerd.
Verder is deze methode gekoppeld aan een stevige data analyse strategie
die lipiden identificeert en automatisch gegevensbestanden ter grootte
van gigabytes verwerkt. “Dit onderzoek is om meerdere redenen uniek”,
vertelt Ellis. “Zo zijn de gelijktijdige metingen nog niet eerder
gecombineerd met de analyse en is de benodigde apparatuur alleen
beschikbaar in Maastricht. Het lab van M4I is op dit moment de enige
plek in de wereld waar dergelijke gedetailleerde lipidenanalyses kunnen
worden uitgevoerd.”
EURLIPIDS
Dit onderzoek, dat wordt geleid door M4I, is het eerste voorbeeld van
wat er mogelijk is binnen EURLIPIDS. Op initiatief van de Universiteit
Maastricht en het Nederlandse chemiebedrijf DSM zijn verschillende
partijen uit de Euregio Maas-Rijn (grofweg het gebied tussen Leuven en
Keulen) samengekomen in EURLIPIDS, het grensoverschrijdende project dat
eerder deze maand is gelanceerd. Onder deze partijen bevinden zich
kennispartners en innovatieve bedrijven die werkzaam zijn in de
technologie (RWTH Aachen University, M4I, Brightlands Chemelot Campus en
de universiteiten van Luik en Leuven) en medische wetenschap (Maastricht
UMC+, Universiteit Hasselt en het universitaire ziekenhuis in Aken).
EURLIPIDS valt onder Interreg V-A Euregio Maas-Rijn en wordt financieel
ondersteund door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.
Noot voor de pers:
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht kunt u terecht
bij Mark van der Linde, persvoorlichter UM, tel. 043 388 5071, e-mail
mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [2]. De afdeling Marketing and
Communications van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail
pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [3]. Voor urgente zaken buiten kantooruren:
06 409 200 86. De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op
de UM website: www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws-agenda/pers. [4]
Zie ook het Webmagazine [5] voor interessant onderzoek aan de UM en volg
ons op Twitter: @MaastrichtU [6].
[1]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/ewIOjGAyHaTIcyd1WYPkmQ/tlrpgpRP41baHeLvBr6YSw/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[2] mailto:mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[3] mailto:pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[4]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/7ES1idGKUJmlulz8CQvTww/tlrpgpRP41baHeLvBr6YSw/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[5]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/qnBNYAR+rHQ_OjQNUi50hA/tlrpgpRP41baHeLvBr6YSw/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[6]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/uSCt5wNfvb6Dn8IQaHTQyw/tlrpgpRP41baHeLvBr6YSw/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Deze e-mail bevat inhoud die niet in zijn geheel getoond kan worden. Via
onderstaande link kan het volledige bericht in een browser worden geopend.
Bekijk de nieuwsbrief online:
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/PqgSsq0TVQEkFcgQn9AoLw/tlrpgpRP41baHeLvBr6YSw/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Met vriendelijke groet,
Maastricht University
P.O. Box 616 | 6200 MD Maastricht | The Netherlands
