Dit bericht staat online op: http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8VUE38 3 juli 2012 NWO kent Vidi's toe aan 94 toponderzoekers 75 miljoen voor grensverleggende wetenschap De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft aan 94 vernieuwende wetenschappers een Vidi-financiering toegekend. Hiermee biedt NWO de talentvolle onderzoekers de mogelijkheid om een eigen onderzoekslijn te ontwikkelen en een eigen onderzoeksgroep op te bouwen. Elke wetenschapper krijgt een bedrag van maximaal 800.000 euro. Vidi is gericht op excellente onderzoekers die na het promoveren al een aantal jaren succesvol onderzoek hebben verricht. De wetenschappers behoren tot de beste tien à twintig procent van hun vakgebied. Met een Vidi kunnen zij vijf jaar lang onderzoek doen. Vidi is onderdeel van de Vernieuwingsimpuls van NWO, bestaande uit Veni, Vidi en Vici. NWO selecteert de Vidi-laureaten op basis van de kwaliteit van de onderzoeker, het innovatieve karakter van het onderzoek, de verwachte wetenschappelijke impact van het onderzoeksvoorstel en mogelijkheden voor kennisbenutting. Het aanleveren van een paragraaf over kennisbenutting was tot nu toe niet verplicht, maar vanaf de ronde 2012 zal dat wel het geval zijn. De onderzoekers zijn vrij om hun onderzoeksonderwerp te kiezen. Op deze manier stimuleert NWO nieuwsgierigheidsgedreven en vernieuwend onderzoek. De onderwerpen waar de Vidi-laureaten onderzoek naar gaan doen lopen uiteen van het immuunsysteem van bacteriën en stamceltherapie voor kinderen met een hersenaandoening tot super-GPS via glasvezel en concurrentie tussen banken. Alle Vidi's op een rij In de alfabetische lijst <http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8VTJXB> vindt u alle Vidi-onderzoekers en korte samenvattingen van de onderzoeksprojecten. Veel goede wetenschappers 652 onderzoekers dienden bij NWO een aanvraag in voor een Vidi. NWO heeft aan 94 onderzoekers een Vidi toegekend. Er waren echter meer hele goede onderzoeksvoorstellen. Door beperkt budget kan NWO deze onderzoekers niet financieren. Deze Vidi-toekenningen betreffen de ronde uit 2011. In 2011 waren de honoreringspercentages voor de alle drie de financieringsvormen uit de Vernieuwingsimpuls – Veni, Vidi en Vici – lager dan ooit. Dat betekent dat het voor veel talentvolle wetenschappers erg moeilijk wordt om hun carrière voort te zetten. Het steunen van getalenteerde onderzoekers in hun wetenschappelijke carrière is echter een essentiële voorwaarde voor wetenschappelijke vernieuwing. NWO blijft daarom sterk inzetten op het stimuleren van wetenschappelijk talent. Vernieuwingsimpuls Vidi is een van de drie financieringsvormen van de Vernieuwingsimpuls. De andere twee subsidies zijn Veni (voor pas gepromoveerden) en Vici (voor zeer ervaren onderzoekers). Doel van de Vernieuwingsimpuls is innovatie in wetenschappelijk onderzoek te stimuleren. De Vernieuwingsimpuls is opgezet in samenwerking met het ministerie van OCW, de KNAW en de universiteiten. Over NWO De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een budget van ruim 500 miljoen euro per jaar een van de grootste wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en financieren. NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang, geeft mede richting aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en maatschappij dichter bij elkaar. Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland. Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan vijfduizend wetenschappers onderzoek doen. --- Meer informatie: NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie t.: +31 (0)70 344 07 41, voorlichting@xxxxxx www.nwo.nl/vi (procedures, documenten, eerdere toekenningen) 12-38 --- Lijst van gehonoreerde projecten Geheugen in beeld bij psychose Prof. dr. T.A.M.J. (Therese) van Amelsvoort, UM – Psychiatrie Mensen met een psychose hebben last van geheugenproblemen waardoor ze vaak niet kunnen werken. Wat is hier de oorzaak van? De onderzoekers bestuderen dit door het maken van foto's van de hersenen tijdens het doen van geheugentesten. Revealing dark matter with gamma rays Dr. S. (Shin'ichiro) Ando, UvA – Instituut voor Theoretische Fysica (ITFA) Dark matter is the dominant matter component in the universe, but its identity is yet to be uncovered. Researchers will use gamma rays to reveal its nature. They will develop theoretical models and analyze telescope data to look for signature. 'Dutch Empire'? What Dutch Empire? Dr. C.A.P. (Cátia) Antunes, UL – Instituut voor Geschiedenis Hoe reageerden vrije ondernemers op de overzeese monopolieposities die de VOC en de WIC innamen? Ze vochten! Ze werkten samen! Ze dienden! En creëerden zo een grenzeloos, cross-cultureel en stateloos imperium, los van kleur, religie of nationaliteit – een vroegmoderne 'melting pot'. Dit onderzoek zal de rol van privaat zelfstandig ondernemerschap buiten de institutionele kaders in de Republiek in kaart brengen, tijdens de opbouw van een Nederlands overzees rijk. MHC onder de loep genomen Prof. dr. P.I.W. (Paul) de Bakker, UMCU – Medische Genetica & Epidemiologie Genetische verschillen in het zogenaamde MHC-gebied van ons genoom spelen een belangrijke rol bij vele ziekten. Helaas weten wij niet welke genen precies betrokken zijn. Dit onderzoek maakt gebruik van de laatste technieken om het MHC in kaart te brengen. Coping with an unknown future Dr. N. (Nikhil) Bansal, TU/e – Mathematics and Computer Science In many situations, current decisions must be made without much knowledge of how the future will evolve. This research aims to develop general mathematical techniques for making decisions that minimize the impact of unexpected future events. What makes a parasite tick? Dr. R. (Richard) Bartfai, RU – Molecular Biology The malaria parasite claims about 1 million human lives every year. Its development in the human bloodstream is governed by the timely expression of proteins. This research project aims to unravel how the expression of these proteins is regulated and to use this knowledge to combat this devastating disease. Catalysts ticking over nicely Dr. A.M. (Andrew) Beale, UU – Inorganic Chemistry Metal nanoparticles comprise the active component of many catalysts. However, it is not often clear why they are active. This research will therefore develop new analytical methods to study them 'in action' in order to determine what makes them 'tick'. Naar een waarde(n)volle economie Prof. dr. S. (Sjoerd) Beugelsdijk, RUG – Economie en Bedrijfskunde Waarden en normen zijn van grote invloed op economische beslissingen van mensen. Economen en bedrijfskundigen weten dat culturele verschillen ertoe doen, maar hoe precies is onbekend. Dit onderzoek is gericht op het ontrafelen van de relatie tussen cultuur en economie. Profiteren alle kinderen van tweetaligheid? Dr. W.B.T. (Elma) Blom, UvA - ACLC Tweetalige kinderen maken een snellere cognitieve ontwikkeling door dan eentalige. Geldt dit ook voor kinderen die gedurende hun jeugd tweetalig worden? En hoe zit het met tweetalige kinderen met een taalstoornis? Dit onderzoek beantwoordt deze vragen. De resultaten dragen bij aan het tijdig herkennen van tweetalige kinderen met een taalstoornis. Nieuwe nanofabricagetechnieken voor toekomstige nano-elektronica Dr. A.A. (Ageeth) Bol, TU/e – Technische Natuurkunde De introductie van nieuwe nanomaterialen zoals koolstofnanobuisjes en grafeen in computerchips is onvermijdelijk om in de toekomst de prestaties van de chips te verbeteren. De onderzoeker gaat nieuwe nanofabricagetechnieken bestuderen en ontwikkelen om koolstofnanoelektronica werkelijkheid te kunnen laten worden. Light relief Dr. S. (Sylvestre) Bonnet, UL – MCBIM All anticancer drugs have severe side effects for patients because of their high toxicity. The researchers will make new compounds that are poorly toxic in the dark, but become very toxic and selectively kill cancer cells upon visible light irradiation. Natuur zonder grenzen: expertise en activisme, 1930-2000 Dr. R.F.J. (Rafaël) de Bont, UM – Cultuur- en Maatschappijwetenschappen Internationale organisaties spelen sinds de jaren 1930 een cruciale rol in de bescherming van de natuur. Dit onderzoek gaat na welke rol ecologische experts speelden in die bescherming. In welke mate waren die experts neutrale kennisleveranciers dan wel geëngageerde activisten? Griepprik voor bacteriën Dr. S. (Stan) Brouns, WUR – Microbiologie Bacteriën worden continu aangevallen en gedood door virussen. Om te overleven hebben bacteriën een immuunsysteem ontwikkeld met een 'geheugen', waardoor ze beschermd zijn tegen virusinfectie. In dit onderzoek wordt geanalyseerd de hoe het immuunsysteem werkt. De uitkomsten kunnen gebruikt worden om industrieel toepasbare bacteriën te beschermen middels een 'griepprik', waardoor productieprocessen niet langer onderhevig zijn aan virusinfecties. Hoe individuele bacteriën zich aanpassen aan wisselende condities Dr. ing. F.J. (Frank) Bruggeman, VU – Moleculaire Cel Fysiologie Bacteriën zijn eencellige organismen. Populaties van bacteriën bestaan uit miljoenen tot miljarden individuen. Dit kunnen nuttige of ziekteverwekkende soorten zijn. In dit onderzoek bestuderen de onderzoekers de voor- en nadelen van spontane verschillen tussen individuele bacteriën voor de overleving van de populatie. Het immuunsysteem in beeld Dr. M. (Mirjam) van der Burg, Erasmus MC – Immunologie Het immuunsysteem geeft bescherming tegen een breed scala aan micro-organismen. Met de nieuwste moleculaire technieken wordt in dit onderzoek bestudeerd hoe de totale set specifieke herkenningsmoleculen van het immuunsysteem wordt gevormd en hoe dit proces verstoord is bij immunologische aandoeningen. From generalized complex geometry to four-dimensional spaces Dr. G.R. (Gil) Cavalcanti, UU – Mathematics Insights from physics have led to great development in several areas of mathematics, in particular, of geometry. This development manifested itself both in better understanding of spaces and in better understanding of geometric structures spaces can have. This project will deal with the marriage of two areas which have benefitted from such physical insights: the theory of four-dimensional spaces and generalized complex structures, geometric structures related to string theory. De baten en de spijt van mobiliteit Dr. ir. C.G. (Caspar) Chorus, TUD - Transport en Logistiek Wanneer mensen kiezen, willen ze zo weinig mogelijk spijt achteraf. Op basis van dit principe wordt een kwantitatief mobiliteitsmodel voor heel Nederland gebouwd. Ook wordt een spijtgebaseerde theorie voor kosten-batenanalyse ontwikkeld. Hiermee worden de welvaartseffecten van grote infrastructuurprojecten doorgerekenend. Wat is er in een zwart gat? Dr. G. (Geoffrey) Compère, UvA – Natuurkunde Zwarte gaten zijn de meest eenvoudige objecten die worden beschreven door zowel de zwaartekracht als de kwantummechanica. De natuurkunde richt zich op het begrijpen van de structuur van deze objecten en dit onderzoek ontwikkelt hiervoor een nieuwe methode. The authority of peer reviews among states Dr. T. (Thomas) Conzelmann, UM – Department of Political Science States are increasingly using peer reviews to mutually assess policy performance and compliance with international rules. This project researches under what conditions states are willing to create authoritative peer reviews and to listen to the advice they receive from others. Oceanen modelleren met dobbelstenen Dr. D.T. (Daan) Crommelin, CWI In de oceanen komen veel kleinschalige stromingspatronen voor, die gezamenlijk een belangrijke invloed hebben op de grootschalige stromingen en daarmee op het klimaatsysteem. In dit project gaan onderzoekers de grillige invloed van die kleine patronen modelleren met kansprocessen, om zo computersimulaties van grootschalige oceaanstromingen te verbeteren. Constructing a minimal cell Dr. C. (Christophe) Danelon, TUD – Bionanoscience Is life possible using far less components than we see in nature? The researchers aim to assemble an artificial cell using a minimal set of molecules for the construction of proteins in a lipid compartment. Speech as shaped by our genes Dr. D. (Dan) Dediu (m), Max Planck Institute – Language and Genetics Mensen spreken ongeveer 7000 zeer verschillende talen. Ook de organen die we gebruiken om taal te produceren laten grote anatomische en fysiologische verschillen zien. De onderzoekers zullen bestuderen hoe deze verschillen onze spraak beïnvloeden. Moleculen om ontstekingen te onderzoeken Dr. F.J. (Frank) Dekker, RUG – Pharmaceutical Gene Modulation Eiwitten die ontstekingsprocessen reguleren vormen aangrijpingspunten voor nieuw te ontwikkelen geneesmiddelen. Hiervoor is het van belang de werking van deze eiwitten in hun natuurlijke omgeving te bestuderen. Voor dit doel zullen er nieuwe remmers en nieuwe detectiemethodes ontwikkeld worden. Nalatenschap van plantenwortels Dr. G.B. (Gerlinde) De Deyn, WUR – Soil Quality Plantenwortels leven samen met bodemorganismen. Wanneer planten afsterven, laten ze specifieke bodemorganismen en wortels achter, waarop een volgende plant positief of negatief reageert. De onderzoekers gaan na welke worteleigenschappen kunnen voorspellen wat de nalatenschap van planten zal zijn. Oriented cell divisions: a map to build an organism Dr. ir. P.B. (Pankaj) Dhonukshe, UU – Biology Oriented cell divisions build organisms by generating tissues and organs. The researchers have engineered a first system with precisely rotating cell divisions. By investigating this system they aim to resolve molecules and mechanisms that control oriented cell divisions during plant development. Evolutietheorie maakt netwerken inzichtelijker Dr. G.S. (Sander) van Doorn, RUG – Theoretische Biologie Ingewikkelde netwerken van gen- en eiwitinteracties vertalen de erfelijke informatie in het DNA naar de uiterlijk waarneembare kenmerken van organismen. Het onderzoeksteam bootst de evolutie van deze netwerken na in de computer, om zo hun complexe structuur en werking beter te begrijpen. Beter zien in de aarde en kunstobjecten Dr. ir. D.S. (Deyan) Draganov, TUD – Geotechnologie Met dit project kunnen we scherpere beelden maken van het inwendige van de aarde en kunstobjecten, met meetgegevens die normaal worden weggegooid, zoals seismische ruis en verstrooide golfvelden. We gaan die technieken toepassen op schalen van millimeters tot honderden kilometers. Een nieuwe ethiek van het landschap Dr. M.A.M. (Martin) Drenthen, RU – Filosofie en Wetenschapsstudies Verhalen over de betekenis van het landschap zeggen ook altijd iets over onszelf. Veranderingen in het landschap zetten onze identiteit onder druk, maar scheppen ook nieuwe kansen. Dit project onderzoekt wat dit inzicht betekent voor ethische discussies over nieuwe natuur. Het scannen van onze dynamische aardbol Dr. A. (Andreas) Fichtner, UU – Aardwetenschappen De aarde is continu onderhevig aan deformatie in de vorm van verandering van het zeeniveau en de beweging van tektonische platen. In deze studie worden de drijvende krachten, waar nog weinig over bekend is, achter deze deformatie onderzocht. Dit gebeurt door het binnenste van onze planeet the scannen met behulp van seismische golven die veroorzaakt worden door grote aardbevingen. When the brain takes a break: a model-based cognitive neuroscience account of task-unrelated thoughts Dr. B.U. (Birte) Forstmann, UvA – Psychologie Our daily life is permeated with task-unrelated thoughts (TUTs), lapses of attention where the mind starts to wander. Despite the high frequency of TUTs, we know little about what exactly happens when our brain takes a break. This research project aims to develop a quantitative framework to capture psychological mechanisms that drive TUTs. Armoedereductie en welvaartsdeling in Afrika, 1880-2010 Dr. E.H.P. (Ewout) Frankema, UU – Geesteswetenschappen De mondiale vraag naar Afrikaanse exportproducten is sinds de eeuwwisseling snel toegenomen. Dit creëert kansen om armoede duurzaam te verminderen. Dit onderzoek bekijkt de voorwaarden waaronder processen van handelsintegratie in Afrika's verleden hebben bijgedragen aan armoedereductie en welvaartsdeling. Dancing particles for CO2 clean energy Dr. F. (Fausto) Gallucci, TU/e – Chemical Engineering and Chemistry Clean energy production is urgently required to mitigate climate change caused by anthropogenic CO2 emissions. A novel, highly integrated reactor is developed to convert fossil fuels into energy while simultaneously avoiding CO2 emissions. A fundamental study is combined with an experimental proof-of-concept. De strijd om wortelsap Dr. P. (Paolina) Garbeva, NIOO-KNAW – Microbial Ecology Veel soorten bodembacteriën zijn voor hun groei afhankelijk van voedingstoffen die door plantenwortels worden uitgescheiden. Er wordt een hevige strijd om deze voedingstoffen gevoerd waarbij chemische oorlogsvoering niet wordt geschuwd. In dit onderzoek zullen de meest succesvolle bacteriële strategen worden bestudeerd. Door het oog van de ander Dr. T.A.J.M. (Tamara) van Gog, EUR – Psychologie Bestuderen van videovoorbeelden die tonen hoe iemand anders een taak uitvoert, is een effectieve manier van leren. Dit onderzoek gaat na of videovoorbeelden nog effectiever worden wanneer lerenden kunnen zien waarnaar die ander keek tijdens het uitvoeren van de taak. De focus op tumoren Dr. ir. M.C. (Marlies) Goorden, TUD – Straling, Detectie en Medische Beeldvorming Radioactieve zoekstoffen kunnen tumoren in een vroeg stadium detecteren, karakteriseren en succes van (chemo)therapie bepalen. Doel van dit onderzoek is de ontwikkeling en toepassing van nieuwe afbeeldingsmethodiek om zoekstoffen veel nauwkeuriger en sneller te lokaliseren dan nu het geval is. Gespierde luchtwegen Dr. R. (Reinoud) Gosens, RUG – Moleculaire Farmacologie De spieren in de luchtwegen van astmapatiënten zijn verdikt, wat ademhalen bemoeilijkt. De onderzoekers bestuderen de oorsprong van deze pathologie, waarbij systematisch een nieuw netwerk van signaalmoleculen wordt onderzocht. Het doel is hiermee nieuwe aangrijpingspunten voor geneesmiddelen te identificeren. Geknipt DNA in afweercellen en leukemie Dr. J.E.J. (Jeroen) Guikema, AMC/UvA – Pathologie Afweercellen gebruiken genetisch knip- en plakwerk om een enorme diversiteit aan antilichamen te maken. Wanneer het knipwerk uit de hand loopt kan dit tot leukemie leiden. Dit onderzoek brengt de genetische schade van het knipwerk in kaart zodat de onderzoekers inzicht krijgen in de regulatie van dit proces. Kinderen langs de internationale meetlat Dr. ir. H.H. (Hinke) Haisma, RUG – Ruimtelijke Wetenschappen Kinderen worden gewogen en gemeten om hun groei te volgen. Dit onderzoek wil bijdragen aan een completere benadering van groei van kinderen, waar naast lengte en gewicht, ook rekening wordt gehouden met de omgeving waarin kinderen opgroeien. Deed ik dat? Het ervaren van zelf-causatie in gezondheid en schizofrenie Dr. N.E.M. (Neeltje) van Haren, UMCU – Psychiatrie Soms is omgaan met anderen lastig, zoals bij mensen met schizofrenie. Dit onderzoek gaat na of verminderd sociaal functioneren te maken heeft met een verminderd gevoel dat we zelf onze acties en de gevolgen ervan veroorzaken. Paradigm shift in copper chemistry Dr. S.R. (Syuzanna) Harutyunyan, RUG – Chemistry Chiral tertiary alcohols and amines are molecules of substantial pharmaceutical and chemical importance. Researchers will employ new concepts to prepare single enantiomers of these crucial molecules using sustainable processes based on copper catalysis and in situ generated organometallics. The ultimate goal is to perform catalysis with (in-situ) organometallics in water. Stamceltherapie voor kinderen met hersenaandoening Dr. V.M. (Vivi) Heine, VUmc – Kindergeneeskunde Kinderen met afwijkingen aan de witte stof in de hersenen hebben leermoeilijkheden, spasticiteit, invaliditeit en overlijden vaak op jonge leeftijd. Stamcellen hebben een enorm herstellend vermogen. Doel van deze studie is om een celtherapie te ontwikkelen om hersenschade te verminderen. Killing sleeping bacteria Prof. dr. M. (Matthias) Heinemann, RUG – Molecular Systems Biology Bacteria can enter a sleeping mode in which they cannot be killed by antibiotics. Waking up from this state can cause reoccurring infections. The researchers investigate the molecular mechanisms behind this mode to pave the path towards antibiotics that can kill dormant cells. Reumatoïde artritis: het begin van het einde? Dr. A.H.M. (Annette) van der Helm-van Mil, LUMC – Reumatologie Gewrichtsontsteking bij reumatoïde artritis begint eerder dan aan de buitenkant te zien is. Juist deze vroegste fase bepaalt of de ontsteking vanzelf over gaat of niet. Dit onderzoek gaat de vroegste ziekteprocessen bestuderen om handvaten te vinden om reuma te voorkomen. Vaatwand vertelt geheim herseninfarct Dr. J. (Jeroen) Hendrikse, UMCU – Radiologie Herseninfarcten worden bijna altijd veroorzaakt door een afgesloten bloedvat. De oorzaak van een dergelijke afsluiting is vaak onbekend. De onderzoekers gaan hele scherpe afbeeldingen maken van de wanden van deze zieke bloedvaten om de oorzaak van een herseninfarct op te sporen. Waarom ontstaan subductiezones? Dr. D.J.J. (Douwe) van Hinsbergen, UU – Globale Tomografie en Manteldynamica Subductiezones zijn een essentieel onderdeel van plaattektoniek en veroorzaken aardbevingen en tsunami's. We weten alleen niet waarom subductiezones ontstaan. De onderzoekers gaan analyseren welke krachten subductiezones initiëren en welke processen deze krachten op kunnen wekken. Snelle matrixmethoden Dr. M.E. (Michiel) Hochstenbach, TU/e – Wiskunde In bijna alle moderne rekenproblemen in wetenschap, techniek, industrie, geneeskunde, economie, enzovoort, komen zeer grote matrices voor. De onderzoekers ontwikkelen slimme wiskundige methoden waarmee deze matrixproblemen met veel grotere snelheid en betrouwbaarheid kunnen worden opgelost. Cerebellar control of thalamocortical activity: how the little brain controls the big brain Dr. F.E. Hoebeek, Erasmus MC – Neurowetenschappen De interactie tussen de kleine en grote hersenen is amper onderzocht. In dit onderzoek zullen we de invloed van één neuron in output-kernen van de kleine hersenen op neuronen en het gedrag gecodeerd in de grote hersenen bestuderen. Het ontwerpen voor verbeterde herbelevingen van persoonlijke herinneringen Dr. E.A.W.H. (Elise) van den Hoven, TU/e – Industrial Design De onderzoekers gaan bestuderen hoe media, zoals foto's, gebruikt worden voor alledaags herinneren en vergeten en wat gewenste herbelevingen zijn. Het doel is innovatieve mediaproducten te ontwerpen die het herinneren en vergeten ondersteunen, door kleinere aantallen van meer geschikte media. Jumping atoms transform nanocrystals Dr. ir. M.A. (Marijn) van Huis, TUD – Technische Natuurwetenschappen It has become possible to chemically replace one atomic species in semiconductor nanocrystals by other atoms, thereby creating astounding optical properties. In this research, the exchange transformation will be studied at the atomic level. Successful ageing despite socioeconomic adversity Dr. M.A. (Martijn) Huisman, VUmc – eMGO+ People with low socioeconomic status live shorter lives and less healthy ones than people with a high socioeconomic status. This project investigates the characteristics of those individuals who have a low socioeconomic status but have aged successfully against the odds. Hoe herstel van zenuwschade wordt geremd Dr. ir. B.J.C. (Bert) Janssen, UU – Scheikunde Letsel van het menselijk centraal zenuwstelsel, bijvoorbeeld na een beroerte of dwarslaesie, herstelt nauwelijks. De onderzoekers gaan in detail achterhalen hoe verscheidene eiwitten in het zenuwstelsel dit herstel remmen. Het onderzoek zal mogelijk aanknopingspunten opleveren voor herstelbevorderende therapieën. Sleutelen aan suiker is vet Dr. J.W. (Hans) Jonker, UMCG – Center for liver, digestive and metabolic diseases Het vermogen van het lichaam zich aan te passen aan tijden van voedselschaarste en overvloed is cruciaal voor onze gezondheid. De onderzoekers ontdekten een hormoon dat essentieel is voor dit proces en bestuderen de rol hiervan in het ontstaan en behandelen van suikerziekte. De regelcircuits van genetische interacties Dr. P.P.C.W. (Patrick) Kemmeren, UMCU – Medische Fysiologie Bij veel ziekten zijn meerdere genen betrokken die elkaars effecten beïnvloeden. Hoe deze genetische interacties precies in elkaar zitten, is nog niet bekend. De onderzoekers gaan uitzoeken welke regelcircuits ten grondslag liggen aan deze genetische interacties. Leren tegen Alzheimer Dr. H.W. (Helmut) Kessels, NIN Alzheimerpatiënten hebben geheugenproblemen omdat de connecties tussen hun hersencellen worden verzwakt. In dit onderzoek wordt bekeken of een actieve hersencel hier minder vatbaar voor is. Dit zou betekenen dat een dagelijkse sessie hersentraining de ziekte van Alzheimer kan vertragen. Verlichte dokters, verborgen krachten Dr. H.G. (Rina) Knoeff, UL – Geesteswetenschappen In de Verlichting geloofden dokters dat verborgen levenskrachten het lichaam in beweging zetten. Zij deden chemische experimenten om te begrijpen hoe dit precies werkte. Dit onderzoek reconstrueert deze experimenten en analyseert het 'Verlichtingslichaam' op het snijvlak van geneeskunde en cultuur. Super-GPS via glasvezel Dr. J.C.J. (Jeroen) Koelemeij, VU – LaserLaB Dit onderzoek richt zich op nieuwe methodes voor het versturen van nauwkeurige tijd en frequentie via glasvezel. Hiermee kan in de toekomst een 'Super-GPS-systeem' worden gerealiseerd dat nauwkeuriger, betrouwbaarder en veelzijdiger is dan het bestaande Global Positioning System, GPS. De bloedplaatjes als sluipmoordenaars Dr. R.R. (Rory) Koenen, UM – Biochemie Bloedplaatjes zijn essentieel voor het stelpen van bloedingen, maar kunnen ook tot de ontwikkeling van hart- en vaatziekten bijdragen door de bloedvaten in vuur en vlam te zetten. Er worden mogelijkheden onderzocht om deze kwalijke rol van bloedplaatjes te verhinderen. White dwarfs twinkle like black holes Dr. E.G. (Elmar) Körding, RU – Astrophysics At first sight, white dwarfs and black holes have little in common. But both attract matter and eject jets of gas into space. The researchers will study this similarity to understand the effect of relativity in this important astrophysical process. Ontmaskering van vetstructuren in de nier Dr. J.C. (Jaklien) Leemans, AMC – Pathologie De functie van de nieren in de vethuishouding is grotendeels onbekend. De onderzoekers hebben met elektronenmicroscopie nieuwe vetstructuren in niercellen ontdekt na een vetrijk dieet. Maar welke rol spelen deze structuren tijdens obesitas of voedselschaarste? Kleine vaatjes, grote problemen Dr. F.-E. (Frank-Erik) de Leeuw, UMC St. Radboud - Neurologie Tijdens veroudering ontstaan bij iedereen beschadigingen aan kleine vaatjes in de hersenen. Bij sommigen leiden die tot dementie en parkinsonisme, maar bij de meesten niet. Met behulp van innovatieve MRI-technieken ontrafelen de onderzoekers bij wie welke beschadiging leidt tot deze zeer veel voorkomende ziekten in verouderende samenlevingen, maar vooral ook bij wie niet! Grip krijgen op zwakke bindingen Dr. M.E. (Mirjam) Leunissen, FOM/AMOLF – Supramoleculaire Interacties Anders dan de meeste kunstmatige materialen kunnen biologische materialen zich dynamisch aanpassen aan hun omgeving door middel van zwakke bindingen die continu breken en opnieuw vormen. De onderzoekers gaan de algemene natuurkundige eigenschappen van zulke zwakke bindingen ontrafelen met nieuwe, uitzonderlijk goed controleerbare modelsystemen van synthetisch DNA. Punten tellen op oppervlakken Dr. R.M. (Ronald) van Luijk, UL – Wiskunde Sinds de oude Grieken weten we al dat er oneindig veel geheeltallige oplossingen zijn van de vergelijking van Pythagoras [a-kwadraat plus b-kwadraat is c-kwadraat], zoals (3,4,5). Voor ingewikkeldere vergelijkingen weten we vaak heel weinig. De onderzoekers beschouwen families van vergelijkingen waarvoor ze recent hebben aangetoond dat er veel meer oplossingen zijn dan men tot enkele jaren geleden durfde te geloven. Regendruppels op zand Dr. R.M. (Devaraj) van der Meer, UT – Vloeistoffysica Niets lijkt gewoner dan een regendruppel die op een zandlaag valt. Toch is er verrassend weinig bekend over de natuurkunde van dit alledaagse fenomeen. In dit onderzoek gaan lasers en hogesnelheidscamera's licht werpen op de complexe wijze waarop een waterdruppel een zandlaag binnendringt. Bloedstollende taferelen bij de voortplanting Prof. dr. S. (Saskia) Middeldorp, AMC – Vasculaire Geneeskunde Als bloed te snel stolt, vergroot dit de vruchtbaarheid, maar gaat een zwangerschap vaker mis. Dit onderzoek bekijkt of bloedverdunnende medicijnen een miskraam tegengaan. In het laboratorium bestuderen de onderzoekers hoe bloedstolling en voortplanting precies samenhangen. Puzzelen met vertalingen Dr. C. (Christof) Monz, UvA – Informatica Automatisch vertalen wordt steeds belangrijker in een globaliserende wereld. Tegenwoordige vertaalsystemen zijn echter nog steeds van matige kwaliteit. De onderzoekers gaan dit probleem benaderen door nieuwe methoden te ontwikkelen die tot vertalingen met hogere grammaticale en inhoudelijke kwaliteit zullen leiden. Industrial clusters facing economic globalisation Dr. A. (Andrea) Morrison, UU – Economic Geography Globalisation challenges the competitive position of industrial clusters around the world. Some clusters will survive while others fade away. This research project finds out which factors affect the birth, growth and survival of clusters and how they change over time. Gezinsarbeid in Nederland en Nederlands-Indië Dr. E.J.V. (Elise) van Nederveen Meerkerk, IISG In de periode 1830-1940 veranderde de verdeling van het werk dat mannen, vrouwen en kinderen deden sterk, zowel in Nederland als in Nederlands-Indië. Dit onderzoek laat zien welke invloed de koloniale banden op deze veranderingen hadden in beide landen. Bouwen met losse atomen Dr. A.F. (Sander) Otte, TUD – Quantum Nanoscience Sommige complexe materialen (bijvoorbeeld supergeleiders) zijn moeilijk te begrijpen doordat hun magnetische atomen op een erg ingewikkelde manier met elkaar wisselwerken. In dit onderzoek worden zulke materialen stapsgewijs nagebouwd door magnetische atomen één voor één te rangschikken met behulp van een bijzondere tastmicroscoop. Nebuline, een onbegrepen gigant Dr. C.A.C. (Coen) Ottenheijm, VUmc - Fysiologie Spieren zijn opgebouwd uit een vernuftig raderwerk van ontelbare eiwitten. Aangeboren afwijkingen in deze eiwitten doen het raderwerk vastlopen met levensbedreigende ziekten als gevolg. Dit onderzoek bestudeert hoe één afwijkend eiwit, het gigantisch grote eiwit nebuline, dit raderwerk doet vastlopen. Improving global environmental governance Dr. P. (Philipp) Pattberg, VU – Institute for Environmental Studies Current attempts to solve environmental problems at the global level are not well coordinated. What we find is a set of competing policies, rival actor constellations, conflicting norms and diverging discourses. This project aims at understanding the consequences of this development and will propose reform options. Fine-grained software project memory Dr. ir. M. (Martin) Pinzger, TUD - Software and Computer Technology Software systems are changing frequently and engineers spend much time on understanding changes and their effects. This project investigates means to facilitate this understanding by storing and sharing detailed information about changes in the source code of software systems. Building the future of steel Dr. M.J. (Maria) Santofimia, TUD – Materials Science and Engineering Mechanical properties of steels depend on how atoms are organized forming microscopic crystalline phases in their structures. This project will investigate for the first time how interactions between crystalline phases can be effectively used to create novel steels with improved properties. Verstaanbaarheid van een vreemde taal in achtergrondgeluid Dr. O.E. (Odette) Scharenborg, RU – Taalwetenschap Sommige mensen zijn heel goed in het verstaan van een vreemde taal in achtergrondgeluid, terwijl anderen dit niet zijn. De onderzoekers gaan met behulp van luisterexperimenten, cognitieve testen en een computermodel verklaren waarom deze individuele verschillen tussen mensen bestaan. Shining light on cellular behavior Dr. T.S. (Tom) Shimizu, FOM/AMOLF – Systems Biophysics All living cells sense their environment and make informed decisions on their actions. The researchers will analyze how molecules inside cells achieve this by building microscopes that reveal their position and minute movements, one molecule at a time. Cholesterolstapeling aan de grondslag van leverontsteking Dr. R. (Ronit) Shiri-Sverdlov, UM – Genetics and Cell Biology Niet-alcoholische steatohepatitis (NASH) is een veelvoorkomend westers probleem, waarbij de mechanismen die deze ontsteking veroorzaken niet gekend zijn. Eerder onderzoek van deze onderzoeksgroep heeft aangetoond dat de wijze van cholesterolopslag een belangrijke rol speelt. De onderzoekers zullen nu nieuwe moleculaire aangrijpingspunten, niet-invasieve markers en therapie voor NASH verder onderzoeken. Welke verhalen vertellen videobeelden? Dr. C.G.M. (Cees) Snoek, UvA – Instituut voor Informatica Videobeelden zijn alleen vindbaar als mensen van tevoren de inhoud beschrijven. Dit onderzoeksprogramma leert computers automatisch het verhaal van onbeschreven videobeelden te vertellen, op basis van herkende personen, objecten, scènes en hun interactie. Misschien wel leidend tot de nieuwe YouTube. Cell death in atherosclerosis Dr. O. (Oliver) Soehnlein, LMU München Vessel hardening (atherosclerosis) is characterized by the infiltration of white blood cells which undergo cell death within the artery. This research project aims at understanding the importance of leukocyte cell death in atherosclerosis and its applicability in a clinical setting. Concurrentie tussen banken: goed of slecht? Prof. dr. L. (Laura) Spierdijk, RUG – Economie, Econometrie en Financiering Concurrentie tussen banken kan leiden tot lagere leentarieven en hogere spaarrentes, maar kan er ook toe bijdragen dat banken ongewenste risico's gaan nemen. Dit onderzoek analyseert het effect van bankenconcurrentie op de economie met behulp van een nieuwe concurrentiemaatstaf. Slimme organisatie van de buitenkant van afweercellen Dr. A.B. (Annemiek) van Spriel, UMC St. Radboud – Tumor Immunologie Afweercellen zijn essentieel voor de bescherming tegen ziekten. Communicatie van afweercellen met de omgeving gebeurt via de buitenkant van de cel, de celmembraan. Dit onderzoek is gericht op de slimme organisatie van de celmembraan die afweercellen helpt in hun werking. Geen vertrouwen zonder betrouwbaarheid Dr. S. (Sigrid) Suetens, UvT – Experimentele Economie Vertrouwen en betrouwbaarheid zijn cruciale bouwstenen van menselijke interactie. Maar zonder betrouwbaarheid kan vertrouwen niet bestaan. De onderzoekers analyseren de interactie tussen vertrouwen en betrouwbaarheid. Wanneer gaat het goed? En waarom loopt het zo vaak mis? Understanding emotions in the real world Dr. M. (Marco) Tamietto, UvT – Medical Psychology & Neuropsychology In everyday life emotions are influenced by the physical and social context in which they occur. The present project investigates how the human brain integrates emotion and context information to rapidly extract the global meaning of the situation. Nieuwe antistoffen bij reuma Dr. L.A. (Leendert) Trouw, LUMC – Reumatologie Antistoffen zijn eiwitten die ons lichaam beschermen tegen infecties. Soms gaat er iets mis en zijn antistoffen gericht tegen ons eigen lichaam. De onderzoekers gaan nu een recent ontdekte antistof bestuderen om zo het ziekteproces van reuma beter te begrijpen. Information flow in the human brain Dr. K. (Kâmil) Uludağ, UM – Psychology & Neuroscience The brain processes information from the physical world and combines it with internal expectations. The researchers will study the micro-architecture of this bottom-up and top-down information flow in the human brain using high magnetic field MRI. De grenzen van de Romeinse limes Dr. J.W.H.P. (Philip) Verhagen, VU – Archeologie De Romeinen bouwden een verdedigingslinie langs de Rijn, de limes. Dit onderzoek gaat na hoe zij de bevoorrading van de forten organiseerden, en waar landbouw, veeteelt en bosbouw plaatsvonden. Nieuwe computertechnieken worden gebruikt om de economische modellen door te rekenen. Riskante politiek Dr. B. (Barbara) Vis, VU – Politicologie Waarom nemen sommige regeringen en politieke partijen riskante besluiten die hen stemmen of regeringsdeelname kunnen kosten, en andere niet? En beïnvloedt de omgeving de risicohouding van politici en 'normale' mensen op dezelfde manier? De onderzoekers beantwoorden deze vragen met een theorie over politieke besluitvorming onder risico. Shocks and failure in fragile matter Dr. V. (Vincenzo) Vitelli, UL – Lorentz Institute In ordinary solids, shocks and cracks are extreme mechanical phenomena that require the application of extreme forces. But soft matter is different. Granular media, foams and polymer networks can be made so soft that even the tiniest perturbations elicit extreme mechanical responses. When that happens these materials are not just soft, they have become fragile. For fragile materials, the standard theoretical approach of linearizing the Hamiltonian fails. Their theoretical description requires a new approach based on non-linear waves and unusual modes of failure as the fundamental excitations of fragile matter. The ultimate aim of my research is to unveil how geometrical and topological features of the architecture of fragile materials control their extreme mechanics. Aardappels blijven gezond Dr. ir. V.G.A.A. (Vivianne) Vleeshouwers, WUR – Plantenveredeling De aardappelziekte wordt veroorzaakt door een agressief pathogeen. Keer op keer verliezen ingebrachte resistenties hun werking. Economische schade blijft alleen beperkt door frequent toedienen van bestrijdingsmiddelen. De onderzoekers gaan nieuwe vormen van resistentie bestuderen en toepassen als extra verdedigingswapen. Vertrouwen ambtenaren burgers? Prof. dr. S. (Steven) van de Walle, EUR – Bestuurskunde Denkt een belastingambtenaar dat burgers integer, bekwaam en welwillend zijn, of dat je ze niet genoeg kunt controleren? We onderzoeken of het klopt dat een jonge ambtenaar vol vertrouwen en naïviteit aan de job begint, maar geleidelijk aan cynisch en wantrouwend wordt. Patterns of trades and prices Dr. M. (Makoto) Watanabe, VU – Economie Market economy is full of obstacles to transactions. This research project aims to find out what economic agents can/should do to mitigate such a difficulty. It also analyses how prices can guide us to understand how well markets can work. Oude klimaten ontrafeld Dr. J.W.H. (Johan) Weijers, UU – Geochemie Door menselijke CO2-uitstoot verandert ons klimaat. Om te leren hoeveel warmer of natter het kan worden, speuren de onderzoekers naar fossiele moleculen van bacteriën uit een tijd waarin CO2-concentraties in de atmosfeer net zo hoog waren als nu. De menselijke kant van statistiek Dr. J.M. (Jelte) Wicherts, UvT – Methoden en Technieken Hoewel onderzoek mensenwerk is, is er weinig bekend over de effecten van verwachtingen van onderzoekers op de uitkomst van hun statistische analyses. Hier worden veelvoorkomende fouten onderzocht en ontwikkelen de onderzoekers remedies en modelmatige correcties voor vertekeningen die daardoor optreden. Een gebalanceerd brein Dr. C.J. (Corette) Wierenga, UU – Celbiologie In een gezond brein zijn activerende en remmende signalen ongeveer in evenwicht. De onderzoekers bestuderen hoe deze balans gereguleerd wordt en wat er mis gaat in autisme. Zij maken hiervoor verbindingen tussen zenuwcellen van muizen zichtbaar en volgen hun veranderingen. Adhesiemoleculen leggen de verbinding Dr. J. (Joris) de Wit, VU – CNCR De zenuwcellen in ons brein worden met elkaar verbonden door adhesiemoleculen. In hersenziekten als autisme, schizofrenie en Alzheimer gaan zenuwverbindingen verloren. De onderzoekers gaan na hoe adhesiemoleculen de stabiliteit van zenuwverbindingen reguleren, om zo beter inzicht in deze ziekten te verkrijgen. Afweer LEVERt strijd met virus Dr. A.M. (Andrea) Woltman, Erasmus MC – Maag-, Darm-, Leverziekten Het Hepatitis B-virus verschuilt zich vaak voor het afweersysteem. Hierdoor blijft het aanwezig in de lever en veroorzaakt uiteindelijk leverfalen. Onderzoekers willen achterhalen hoe dit virus de afweer omzeilt en een therapie ontwikkelen die hier een einde aan maakt. --- Perslijst: aanmelden <http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?OpenDocument> | afmelden <http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?opendocument&subfrm=Cancel> Adreswijzigingen doorgeven via: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx> Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) Afdeling Voorlichting en Communicatie Postbus 93138 2509 AC Den Haag Persvoorlichters: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx> t.: +31 (0)70 344 07 29 (ook buiten kantooruren bereikbaar)