[PWC-MEDIA] Organennetwerk in doorzichtige chip, om uitzaaiende kankercel op de voet te volgen
- From: TU/e | Ivo Jongsma <i.l.a.jongsma@xxxxxx>
- To: pwc-media@xxxxxxxxxxxxx
- Date: Thu, 19 Jun 2014 12:12:47 +0000 (UTC)
 _place_holder;
 _place_holder;
 _place_holder;
 _place_holder;
19 juni 2014
# Organennetwerk in doorzichtige chip, om uitzaaiende kankercel op de voet te
volgen
**De recente ontwikkeling van het concept van organs on a chip opent de
mogelijkheid om menselijke organen waarheidsgetrouw te bestuderen, zonder inzet
van patiënten of proefdieren. Hoogleraar Jaap den Toonder, die 20 juni zijn
intreerede houdt aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), gaat nog een
stap verder. Hij gaat microsystemen maken waarin meerdere ‘organen’ met elkaar
verbonden zijn door een ‘bloedbaan’. Daarmee kan bijvoorbeeld nauwkeurig
onderzocht worden hoe kanker zich uitzaait. Uiteindelijk kan dit de
ontwikkeling van medicijnen flink goedkoper en sneller maken. De TU/e start
hiervoor een speciaal microfabricage-lab, waarin de nodige technologie wordt
ontwikkeld. _place_holder;
**
Uitzaaiing van borstkanker vindt meestal plaats naar het beenmerg, de hersenen
of de longen. Maar hoe dat precies gebeurt, is moeilijk te volgen. Je kunt het
immers niet in het menselijk lichaam bekijken. Precies dit is een van de
vragen die hoogleraar Jaap den Toonder, hoogleraar Microsystems, wil gaan
helpen beantwoorden, in samenwerking met andere Nederlandse instellingen. Den
Toonder is vanaf het prille begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van
organs on a chip, in samenwerking met onder meer Donald Ingber van het Wyss
Institute at Harvard.
**Uitzaaien
**De Eindhovense hoogleraar is bezig een microsysteem te ontwikkelen, waarin
verschillende organen zijn gerepresenteerd als ‘organ on a chip’, verbonden
door een ‘vatenstelsel’. Het stukje borstweefsel bevat de primaire tumor.
Doordat het microsysteem geheel doorzichtig is, kunnen onderzoekers heel
nauwkeurig zien hoe en wanneer de kankercellen uitzaaien naar de andere
organen. Voor een indruk van hoe dit gaat werken zie deze video:
[http://mail.smart.pr/wf/click?upn=1N-2F8fkDnVDa02lyj8AY-2FdVTVrtM3D28vHciMb1qW-2FVLaYBnHneSLVNcCiq1wkw2htn8cd5TcsSngBhX4Wv0PFw-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaxHfSqHXRHOATgaWDRmaR2zQpWPsNzoWQh2jT6GT-2BkY2teePj4wzHW5oNhNAya9H4paXKMoWwdKsJZPiKy5T8r5ONIeR3EoOLYEZnHNW3WJGMNLHXsVPkHxLrBimia-2Bac](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=1N-2F8fkDnVDa02lyj8AY-2FdVTVrtM3D28vHciMb1qW-2FVLaYBnHneSLVNcCiq1wkw2hp42yemlyxxBQ-2FQ7NCxhtzw-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYayb-2FCr-2F4dL69d76P5OBWuRkKfApn8lAy93Ja9fUNJk6sebKJBQteWAMdxGuUybAP2W6B-2FjSfNtJ1om7PU0HlR9Syg7ru-2BbNjT0KKgHYMC4xGR-2BMj-2BKymZKv0jRwFz-2Faud
Individuele organs on a chip zijn zeer kleine stukjes gekweekt levend weefsel,
waar een kunstmatige bloedstroom langs loopt. Het doel ervan is om het weefsel
te bestuderen, bijvoorbeeld om te zien hoe een ziekte zich ontwikkelt, of hoe
het weefsel reageert op medicijnen. Bij zowel ziekte als medicijnwerking zijn
echter vaak meerdere organen in wisselwerking betrokken. Dat is de reden om
van organs on a chip naar microsystemen te gaan, met meerdere organen. Een
microsysteem is typisch enkele centimeters groot en bevat een netwerk van
kanaaltjes en ‘ruimtes’ die afmetingen hebben uiteenlopend van 1 tot 100
micrometer. Een voorbeeldtoepassing is de wisselwerking van verschillende
medicijnen in _place_holder; de lever, waardoor stoffen worden aangemaakt
die voor andere organen giftig kunnen zijn.
**Zonder proefdieren
**Dit soort systemen kan de ontwikkeling van medicijnen veel goedkoper maken.
Medicijnen worden nu vaak getest op menselijke cellen in petrischaaltjes, maar
dat is geen natuurgetrouwe omgeving. Ook wordt soms getest op dieren, maar die
reageren vaak anders dan mensen. Bovendien kan bij dierproeven niet real-time
bekeken worden wat precies gebeurt. Dat een medicijn niet werkt zoals gewenst,
wordt dan ook vaak pas ontdekt wanneer het daadwerkelijk getest wordt op
mensen, en dan is al veel duur werk gedaan. Door te werken met een microsysteem
met organs on a chip, kunnen onderzoekers straks veel sneller natuurgetrouwe
testen doen, zonder proefdieren of -personen. Den Toonder denkt dat over vier
tot acht jaar de eerste applicaties gebruiksklaar zijn.
De microsystemen moeten zodanig zijn dat ze ook echt werken zoals het
menselijk lichaam, vertelt Den Toonder, zodat de testresultaten een juist
beeld geven. De omgeving van de cellen moet bijvoorbeeld de juiste bioactieve
signalen geven om cellen het juiste gedrag te laten vertonen. En ook de
beweging en stijfheid van de omgeving is erg belangrijk. “Er zijn bijvoorbeeld
sterke aanwijzingen dat een stijvere omgeving kankercellen ertoe kan aanzetten
‘invasief’ te worden, de eerste fase van uitzaaiing.”
**Geen dure cleanroom
**Voor het maken van de microsystemen gebruikt Den Toonder een techniek
ontleend aan chipsproductie: lithografie. “Huis-, tuin- en keukenlithografie”,
noemt hij het, omdat de kleinste afmetingen veel groter zijn dan bij
microchips. “Onze kleinste afmetingen zijn 1 tot 10 micrometer. Bij die
afmetingen heb je geen dure cleanroom nodig. En kleinere afmetingen hebben we
niet nodig. Het kleinste waar wij naar kijken, zijn rode bloedcellen en
microbloedvaten, en die zijn enkele micrometers groot.” Bovendien is de
vloeistofstroming in dergelijke smalle kanaaltjes per definitie laminair, en
dus goed te controleren.
De TU/e bouwt binnenkort een ‘microfablab’, speciaal voor de ontwikkeling van,
en het doen van onderzoek met microsystemen. Het lab van zo’n 700 vierkante
meter wordt het best uitgeruste van zijn soort in Nederland. Er is een
investering van ruim een miljoen euro mee gemoeid.
**Partners
**Het onderzoek aan de microsystemen gebeurt samen met een veelheid aan
Nederlandse partners. Eindhoven levert vooral technologie, materialenkennis en
modellering. Verder zijn de andere twee TU’s betrokken en wordt samengewerkt
met medische, biologische, en farmaceutische groepen, maar ook met bedrijven
als Philips, omdat een multidisciplinaire aanpak noodzakelijk is.
_Jaap den Toonder spreekt op vrijdag 20 juni 2014 zijn intreerede uit op de TU
Eindhoven, vanaf 16.00 uur. _
**Noot voor de redactie (niet voor publicatie)
**Als u meer wil weten, kunt u contact opnemen met Jaap den Toonder,
(j.m.j.d.toonder@xxxxxx, 040 247 2987). Ook kunt u contact opnemen met
persvoorlichter Ivo Jongsma (i.l.a.jongsma@xxxxxx, 06 4194 2160)
Bijgaand treft u beelden die u kunt gebruiken bij uw publicatie. De foto van
Jaap den Toonder is gemaakt door Rob Stork. De vier computerbeelden zijn
gemaakt door de ICMS Animation Studio van de TU/e. De computerbeelden tonen
een microsysteem onder een microscoop, en doorsnedes van een 'cancer-on-a-
chip' toepassing, met een tumor in het ene 'orgaan' van waaruit uitzaaiing kan
plaatsvinden naar het tweede orgaan.
 _place_holder;
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1TXoeOzDDZ9DV4pbY-2B2q3JFt6ZKPQo7xrGsPpBmcdveYeTMXUxvxVZGt4KsgKDkNog-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYamFjmNI0LOllRBsZ-2BBNHMgBnO0xNgI-2BS3NAExGpYVpNN23HOj8cZdS-2FbmnHONq596-2BRnIuJboeSu-2BV-2Ba0JQCaVIqx67ns3UL63U4WVmpL2WZWO3u28FXN5qGHkHIebG-2FV
/TU-Eindhoven-ProfDenToonder.jpg)
[ TU-Eindhoven-
ProfDenToonder.jpg](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1TXoeOzDDZ9DV4pbY-2B2q3JFt6ZKPQo7xrGsPpBmcdveYeTMXUxvxVZGt4KsgKDkNog-3D-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaXJsTdUlSWXDIq9cWvnIpVngjnsoUvqg-2FpoEDaEvT0xFSTeIajyx9ITX5gahTZVQIJqoTFuavOfa2hcrj5tjLqUxxyPZUQh-2FwVmz5sOjmIS6ImOMcUPQxyS5-2FJYIY0jKF
/TU-Eindhoven-ProfDenToonder.jpg)
**205kBs**
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1R3AOADyj1DUSUBzEENi0LE-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYalKYLhaD3xzqbwZ2jcjAZLXrzGFfUWqPcJv9Ikvx-2FbaX2vB65HORi97eQp2WspCGJ-2FPA9OZ7-2ByUX0Fri25NvbkDPa4szKT1aMhXEikKELl7WFiJlN5B8cCHpM9sdEi0bp
18cdb0f7a711e38eb7833fedc455a1/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_4.tif)
[
TU-Eindhoven-cancer_...n_a_chip_still_4.tif](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1eGrsYdHcgB4t6BYqqe88kF3hoad8J20AiO9NYugFZ7Q_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYa3XiPLJhN8ztMGNvb6CcInfHMUak-2F5r2WFxCLdpOCB6fpWbTSaPBqOqRxPq3vCqH7uQY4JBX0NKmsYtP8w9qhVHRRVUmwizAKdAFEL-2FNRCf5OekI2GSFFTg2VK6MDKItF
f7a711e38eb7833fedc455a1/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_4.tif)
**1220kBs**
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1RbDzRIbEC2rRQa5ngQSIpw-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaVGvZ3nP7ANdfo3e7ZwCxgGY-2BNGJXAApDq7G-2F402-2BhDJGZcynzd1UsiviENWMdE0-2BPLdDqp-2Fv8cp4fKPcdlaizb5jgilY52elnaNt7-2BmNOgxx9AZ8tDY6e0Q2Qk6tVD5d
7db8e0f7a711e382a0ad588a5028e2/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_3.tif)
[
TU-Eindhoven-cancer_...n_a_chip_still_3.tif](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1TIdU3awwVmq-2FEzgzU9ZtyLU3OeY2d2w2uocg2fbug8C_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaHweOYlDEd0n2-2FpXvvnnTbdfzIHm-2BXYMcZIXXiNXdbegaSqqsm-2FhLGWVaLNg1OuCKU-2BOXMU0ywuNRMc5a8E9fkoyz-2BFZuMsOYQjdxSTw5iaSg2sbNZp1SYgP9c2z0vsPA
f7a711e382a0ad588a5028e2/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_3.tif)
**1272kBs**
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1QDq1LdbFO-2BovTRsy8y7RlU-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaF9bEtwmcNeDW1kfWBFoprU-2Bbqp3Janx5L0H7p2xYfD-2BjIHDlS7QPAiYl5XkO2rgC2hSXjBl8KbDaRrBXephizZoLYXzmUD-2F-2BzMfoHYTBrwZTQl-2F9EOuGuzJG0TOBMMH4
b5b660f7a711e38eb7833fedc455a1/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_2.tif)
[
TU-Eindhoven-cancer_...n_a_chip_still_2.tif](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1duCB5iW7lJrxSMhjS6yXwjkGyMSAY1UTXGxOxoxsFNz_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaYEmT3qKinD8YO1WNof4I2-2FxL1u9V3syG47eL5anMtVnPf7H6DTVkQS3nNa-2FjyCgsCeXdWDSwMYQgaYaNPVeYgAUbYiuSL6v7h5b76aGj5wmuoGfeYLLV62M0K2FJfRAK
f7a711e38eb7833fedc455a1/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_2.tif)
**574kBs**
[](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1TGUKq3Pv6z9roKjtYwm-2FgM-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYavYJ0csGR2m5mu-2F4iawEeKpKSIdodIGFMM5At28Dbo-2F2UwB-2BJ7o28apIVkLgd5T1wOgw64CMqcRM2tOdXVp-2BBt0xVoUGHxrrjViFF9zEwBqThYDpM899skBAg70rsAnOW
d8a0d0f7a711e381d3d14924ad24aa/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_1.tif)
[
TU-Eindhoven-cancer_...n_a_chip_still_1.tif](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=6GI4zadZkZqqytvmiqek1RVIO9qGi9Eei-2FJjTFIauuwxeGJHkxzEkPfS5JCsZ6E6_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYaZOvYjJCwSeuQBjm5Sp5-2FUVd8om95-2B7dBooqq-2FeOIZefotY6gIfmfkF7igOdVSb4xOF7s85ruZX7J3-2FybS-2FC2LkaAq666UXl-2FZ5qojzCYFazbsbwIIsehZR7DRxf5ghhB
f7a711e381d3d14924ad24aa/TU-Eindhoven-cancer_on_a_chip_still_1.tif)
**793kBs**
 _place_holder;
 _place_holder;
 _place_holder;
 _place_holder;
**TU/e | Ivo Jongsma**
_Wetenschapsvoorlichter | Science Information Officer_
+31 40 247 2110
+31 6 4194 2160
 _place_holder;
[www.tue.nl](http://mail.smart.pr/wf/click?upn=gNiz8ZwLqUrfpO3v-2B6RNfsmIoHbfGLIz-2BkuW9aLyz34-3D_pL-2BXJ9rP5q-2BUaltF3BAu0APMIg3d2nFGiVcDnYlc5ZREwlljd9bP014zYWsoMJGFfGR3cKSW-2Fxljk5QufXPRBCe46q-2B7tdoEy9cTFHTSFenw3VwPt-2Bjf6gzK-2FX26xKYazjvfiQVrCYOGV5r97XqlZDwYlgy89OzZQ6EFpjG5aLsg-2BHfZodjJjzuoKxT9BOB2Zb7ZJ8uKrwqCegS7yrcxnX4cJqq1R58IxXJTlBmp5s-2BKfIiuId77N-2Bnc8N5ZrNBQ
 _place_holder;
 _place_holder;
Geen berichten meer ontvangen van ons? Klik [unsubscribe
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] Organennetwerk in doorzichtige chip, om uitzaaiende kankercel op de voet te volgen - TU/e | Ivo Jongsma
