[PWC-MEDIA] NWO persbericht: Kunst in Oranjezaal Huis Ten Bosch verdedigde erfopvolging

From: NWO Voorlichting <nwo_nieuws@xxxxxx>
To: pwc-media@xxxxxxxxxxxxx
Date: Fri, 6 Sep 2013 08:58:20 +0200 (CEST)

Bekijk de nieuwsbrief online:
http://publicatie.nwo.nl/r/0uepcK_f79_1fFSwnY77XA/GtvpSttLQjkE_2EQ_qoB+Q/Mul7Jp_8xnatTsWm8tzKZQ

Editie: NWO-persbericht

Kunst in Oranjezaal Huis Ten Bosch verdedigde erfopvolging

Hightech en PR in de Gouden Eeuw

De Oranjezaal in Huis ten Bosch is door samenhang tussen schilderingen
en architectuur één grote, indrukwekkende schijnwereld. Stadhouder
Frederik Hendrik wordt gepresenteerd als een door God aangesteld vorst
door de heroïsche weergave van zijn leven en een reeks geschilderde
triomfbogen, badend in de schijn van ‘hemels’ licht. Frederik Hendriks
weduwe Amalia van Solms gaf opdracht voor dit complexe project.
Haar doel was de erfopvolging van het stadhouderlijke ambt te
realiseren. Dat concluderen NWO-onderzoeker Margriet van Eikema Hommes,
verbonden aan de Technische Universiteit Delft en de Rijksdienst voor
het Cultureel Erfgoed, en Elmer Kolfin, verbonden aan de Universiteit
van Amsterdam, na uitvoerig onderzoek in de Oranjezaal

Het onderzoek analyseert de Oranjezaal in het kader van de spanning
tussen het stadhouderschap en de monarchaal-dynastieke ambities van de
Oranje-Nassaus. De studie van Elmer Kolfin naar de politieke
achtergrond, de betekenis en de picturale bronnen van de zaal laat zien
dat de in een republiek schijnbaar ongepast vorstelijke beeldtaal
voortkwam uit lokale en internationale tradities, en zelfs aansloot bij
de populaire media uit de zeventiende eeuw.

Margriet van Eikema Hommes bestudeerde de tientallen schilderijen op
doek en de beschilderde houten architectuuronderdelen (zoals
lambrisering en gewelven) in relatie tot de architectonische ruimte,
schilderkundige aspecten en lichtval. Ook zij plaatst dat in picturale
tradities en een politieke context en toont daarmee dat de formele
aspecten in de zaal de diepere vorstelijke betekenis ervan op ingenieuze
wijze ondersteunen. Samen concluderen de onderzoekers dat de zaal draait
om de positie van Oranje in de republiek.

De studie van Van Eikema Hommes en Kolfin begon toen de Oranjezaal ruim
tien jaar geleden werd gerestaureerd. Deze restauratie vormde het
startsein van een interdisciplinaire onderzoek door restauratoren,
kunst- en architectuurhistorici en chemici, met het doel het
oorspronkelijke concept van de Oranjezaal te achterhalen.

Erfopvolging veilig stellen
Van Eikema Hommes en Kolfin laten met hun onderzoek zien dat de
Oranjezaal bol staat van (diepere) en rijke betekenissen. Amalia van
Solms had bij het bepalen van het ontwerp een beslissende rol. Haar
politieke en dynastieke ambities voor haar nageslacht werden er
nauwgezet in verwerkt. Zij koos voor een beeldtaal die men eerder bij
een koning zou verwachten dan bij een stadhouder. Een stadhouder was
geen soeverein, maar in dienst van de Gewestelijke Staten, onderdeel van
het bestuur van de Nederlandse Republiek. Na Frederik Hendriks dood kwam
het stadhouderschap ter discussie te staan en kort na de dood van zijn
zoon en opvolger Willem II in 1650 werd het zelfs afgeschaft. In deze
roerige tijden zag Amalia zichzelf als hoedster van de Oranjedynastie.
Daarbij gebruikte zij de Oranjezaal om de erfopvolging te
rechtvaardigen.

Een ingenieus lichtplan
Bijzonder aan de Oranjezaal is dat het werkelijke daglicht in de zaal
samen met het licht dat gesuggereerd is in de schilderingen de diepere
betekenis van het ensemble ondersteunt. Middels (hemelse) lichteffecten
wordt Frederik Hendrik neergezet als een door God aangesteld vorst.

Zo is in de koepel een realistisch hemels licht geschilderd. Doordat de
koepel door de acht ramen eronder ook daadwerkelijk het lichtste deel
van de zaal is, lijkt dit geschilderde licht bovenin echt te stralen.
Beneden zijn bedrieglijk echte triomfpoorten geschilderd waar een
triomfstoet doorheen trekt. Het daarin weergegeven licht imiteert
precies het werkelijk invallende daglicht. Deze lichtsymboliek speelt in
de Oranjezaal een fundamentele rol.

Pracht uit de Gouden Eeuw
De Oranjezaal in het Koninklijk Paleis Huis ten Bosch is een van
indrukwekkendste en best bewaarde creaties uit de Gouden Eeuw. Het
complexe project werd tussen 1648 en 1652 in opdracht van Amalia van
Solms uitgevoerd ter nagedachtenis aan haar overleden echtgenoot
Frederik Hendrik. Twaalf kunstenaars uit de Noordelijke en Zuidelijke
Nederlanden werkten hier aan. Volgens Amalia – die de leiding had – ‘de
beste schilders van het land’.

Meer rijke betekenissen?
Dat de onderzoekers de Oranjezaal als één groot en verbazend vindingrijk
geheel konden reconstrueren, is vooral te danken aan het feit dat dit
ensemble vrijwel ongeschonden bewaard is gebleven op zijn
oorspronkelijke plek. Van Eikema Hommes: ’Veel ensembles zijn uit elkaar
gehaald in de loop der tijd. Daar zijn dit soort interessante
betekenislagen lastiger te reconstrueren. Dat probeer ik juist wel te
doen en wil dat blijven doen. Eerst in mijn NWO Veni-project, en nu in
mijn Vidi-project waarin juist het geïntegreerd materiaaltechnisch,
stilistisch en historisch onderzoek aan ensembles het uitgangspunt is.
Ensembles als die in de Oranjezaal, laten mooi de ambities en
denkbeelden van hun opdrachtgevers zien en zijn daarmee van grote
betekenis voor onze sociale geschiedenis.’

Over NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met
een budget van 625 miljoen euro per jaar een van de grootste
wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en
vernieuwing in de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en
te financieren. NWO beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal
belang, geeft mede richting aan het wetenschappelijk onderzoek in
Nederland en brengt wetenschap en maatschappij bij elkaar.
Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en geselecteerd door
vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland. Dankzij
financiering van NWO kunnen meer dan vijfduizend wetenschappers
onderzoek doen.

16 oktober verschijnt het boek De Oranjezaal in Huis ten Bosch. Een zaal
uit loutere liefde. ISBN: 978 94 91196 57 7, Uitgeverij Waanders & de
Kunst. Het betreft een publicatie van de Rijksdienst voor het Cultureel
Erfgoed.

Naar aanleiding van de publicatie vindt 16 oktober in de middag in de
Prinsenhof te Delft een besloten symposium plaats over het onderzoek
naar de Oranjezaal. Geïnteresseerde pers is welkom en kan zich aanmelden
via M.H.vanEikemaHommes@xxxxxxxxxx of E.E.P.Kolfin@xxxxxx.

NWO-persbericht
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek financiert
onderzoekers, geeft sturing aan de Nederlandse wetenschap via programma's en
beheert (inter)nationale kennisinfrastructuur.

Voor meer informatie:

NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie

* T: (0)70 344 07 29
* E: voorlichting@xxxxxx [1]

[1] mailto:voorlichting@xxxxxx

http://publicatie.nwo.nl/r/JslYlKmh3OAMUrSK0hK+9A/GtvpSttLQjkE_2EQ_qoB+Q/Mul7Jp_8xnatTsWm8tzKZQ

[PWC-MEDIA] NWO persbericht: Kunst in Oranjezaal Huis Ten Bosch verdedigde erfopvolging

Other related posts: