[PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Satelliet die al 25 jaar buiten werking is onthult massa van piepjonge planeet
- From: Marieke Baan <h.m.baan@xxxxxx>
- To: "<nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst1@xxxxxxxxxxx>, "<nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>" <nova-perslijst2@xxxxxxxxxxx>, "<nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>" <nova-astronomen@xxxxxxxxxxx>
- Date: Mon, 20 Aug 2018 17:15:51 +0200
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
20 augustus 2018
Satelliet die al 25 jaar buiten werking is onthult massa van piepjonge planeet
Sterrenkundigen van de Universiteit Leiden hebben voor het eerst de massa van
een net gevormde exoplaneet bepaald. Ze gebruikten hiervoor waarnemingen van
Hipparcos, een satelliet die al meer dan 25 jaar buiten werking is, in
combinatie met diens hypermoderne opvolger Gaia. De metingen laten zien dat
sommige theorieën over de wijze waarop planeten ontstaan nu de deur uit kunnen.
De resultaten zijn vandaag gepubliceerd in Nature Astronomy.
De planeet Beta Pictoris b is een van de best bestudeerde exoplaneten. Hij
staat op een afstand van 63 lichtjaar en is maar ongeveer 21 miljoen jaar oud –
200 maal jonger dan de aarde. De planeet blijkt ongeveer elf keer zwaarder te
zijn dan Jupiter, de grootste planeet in ons zonnestelsel, en draait in
ongeveer 22 jaar om zijn ster.
Om achter de massa van een planeet te komen moet de zwaartekrachtsinvloed op
zijn moederster worden gemeten. Dit laat de ster een heel klein beetje
wiebelen. Normaalgesproken wordt dit wiebelen gemeten door de
snelheidsveranderingen van de ster te bepalen, maar dit is voor zulke jonge
sterren niet mogelijk. Er was dan ook nog nooit een massa van een jonge planeet
gemeten, terwijl dit belangrijk is om modellen van planeetvorming te kunnen
testen. Een ingewikkelder methode maakt gebruik van astrometrie, die heel
precies de positieveranderingen van de ster aan de hemel bepaalt. Dit is nu
voor het eerst gelukt door de 25-jaar oude Hipparcos-data te koppelen aan die
van Gaia – een hypermoderne satelliet, ook van de Europese
ruimtevaartorganisatie ESA, die nu operationeel is.
“We hadden al een hele tijd de goede oude Hipparcos-data in ons achterhoofd,
maar moesten wachten op nieuwe metingen van Beta Pictoris door Gaia, die
afgelopen april beschikbaar zijn gekomen,” zegt onderzoeker Ignas Snellen. “Je
zou het niet zeggen als je naar de sterrenhemel kijkt,” vervolgt medeauteur
Anthony Brown, “maar alle sterren bewegen een beetje door een steeds
veranderend perspectief doordat de aarde om de zon draait, en de sterren en de
zon door de Melkweg bewegen. Deze bewegingen moeten eerst heel goed gemeten
worden om daarna het effect van de planeet op de ster te kunnen ontwaren.
Daarvoor was de combinatie van de oude Hipparcos-data met de nieuwe
Gaia-metingen nodig. Het gaat om een effect van een één miljoenste graad, de
grootte van een voetstap op 50.000 km afstand.”
Beta Pictoris b is zo’n tien jaar geleden ontdekt als een van de eerste jonge
planeten maar het was sterrenkundigen niet eerder gelukt om de massa van zo’n
planeet te bepalen. Snellen: “Nu kunnen we eindelijk de interne energie van de
planeet koppelen aan zijn massa. Een heel aantal modellen over planeetvorming
kan nu de deur uit.” De relatief lage massa geeft aan dat een groot gedeelte
van de energie die vrijkomt bij de vorming van de planeet in het hemellichaam
zelf wordt opgeslagen, dat vervolgens in de eerste tientallen miljoenen jaren
maar langzaam afkoelt. Over enkele jaren zal Gaia genoeg data hebben verzameld
om deze metingen voor honderden andere jonge planeten te kunnen doen, om zo een
nog veel completer beeld van de vorming en evolutie van planeten te krijgen.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Ignas Snellen, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
E-mail: snellen@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
Tel: 06 30 03 19 83
Anthony Brown, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
E-mail: brown@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
Tel: 06 53 94 98 96
Artikel: The mass of the young planet Beta Pictoris b through the astrometric
motion of its host star. I. Snellen en A. Brown. Nature Astronomy, 20 augustus
2018
Beeld: Planeet Beta Pictoris b is op deze afbeelding te zien naast zijn
moederster. Het is een samengesteld beeld van ESO’s 3,6-meter telescoop en het
NACO-instrument op ESO’s Very Large telescope in Chili.
https://www.esa.int/spaceinimages/Images/2012/10/Beta_Pictoris_system
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl
@mariekebaan
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] [NOVA-perslijst2] Satelliet die al 25 jaar buiten werking is onthult massa van piepjonge planeet - Marieke Baan
