P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
17 mei 2018
Ready to launch: Nederlandse antenne met Chinese satelliet naar de maan
Op maandag 21 mei 2018* (dat is zondag 20 mei om 23.00 uur Nederlandse tijd)
lanceert de Chinese ruimtevaartorganisatie de Chang’e 4-satelliet naar een
positie achter de maan. Aan boord: een radioantenne van Nederlandse makelij, de
Netherlands Chinese Low-Frequency Explorer (NCLE). Het is het eerste
Nederlandse wetenschappelijke instrument ooit dat meereist op een Chinese
ruimtemissie, en het opent een nieuw hoofdstuk in de radioastronomie. De
radioantenne is ontwikkeld en gebouwd door een team van wetenschappers en
ingenieurs van het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit, ASTRON, het
Nederlands instituut voor radioastronomie in Dwingeloo, en het Delftse bedrijf
ISIS. Het gaat de zwakke radiosignalen uit het zeer vroege heelal detecteren.
* De lancering is afhankelijk van gunstige weersomstandigheden. Het is daardoor
mogelijk dat de lancering wordt uitgesteld.
Waarnemen aan de achterkant van de maan heeft als voordeel dat daar een deel
van de radiostraling uit het heelal die niet door de aardse dampkring heen
komt, toch kan worden gedetecteerd. Hoofdonderzoeker Heino Falcke (Radboud
Universiteit en ASTRON) licht toe: ‘Radioastronomen bestuderen het heelal met
behulp van radiogolven, licht dat wij met het blote oog niet kunnen zien en dat
afkomstig is van bijvoorbeeld sterren en planeten. Hier op aarde kunnen we
bijna alle radiostraling uit het heelal ontvangen, maar het deel onder de 10
tot 30 MHz wordt geblokkeerd door de dampkring. Juist in die frequenties zit
informatie over het vroege heelal: de periode direct na de oerknal, waarin de
eerste sterren en sterrenstelsels werden gevormd.’
Bijzonder aan de Nederlandse radioantenne is dat hij laagfrequente radiogolven
gaat opvangen met een groot frequentiebereik. ‘In het verleden kon dat niet en
werd een ontvanger met een smalle frequentieband gebruikt, om zo
elektromagnetische storing van de satelliet zelf te vermijden’, legt Albert-Jan
Boonstra (projectleider bij ASTRON) uit. ‘Het is ons nu gelukt om én de
elektromagnetische storing te vermijden én een breedbandige ontvanger te maken.
Dat is natuurlijk goed nieuws voor volgende missies en deze technologie kan in
de toekomst bijvoorbeeld worden gebruikt voor nano-satellieten.’
Eind april doorstond de antenne een belangrijke risicoanalyse door de Chinese
ruimtevaartorganisatie. NCLE-projectleider Marc Klein Wolt (managing director
Radboud Radio Lab), kijkt zeer tevreden terug op het avontuur: ‘In de laatste
fase van het tweejarige project met onze Chinese partners hebben we enorm
moeten versnellen om het instrument op tijd klaar te stomen voor de lancering.
De Chang’e 4-missie was als een rijdende bus die we net hebben gehaald,
voornamelijk door de enorme toewijding en het harde werk van de teams aan beide
zijden.’ Op 30 april vond de laatste – succesvolle - test voor lancering
plaats. Falcke: ‘De antennes zijn tijdens de test succesvol uitgeklapt en weer
ingeklapt. De laatste stap is nu lancering naar het punt achter de maan.’
In 2016 tekende de Nederlandse ruimtevaartorganisatie (NSO, Netherlands Space
Office) een overeenkomst met de Chinese ruimtevaartorganisatie (CNSA, Chinese
National Space Administration) voor dit project, als invulling op een
Memorandum of Understanding dat een jaar eerder was afgesloten in aanwezigheid
van de Chinese president Xi Jinping en koning Willem Alexander. ‘Partijen uit
beide landen hebben hard aan NCLE gewerkt. In korte tijd is een instrument
gebouwd van hoog niveau. Deze samenwerking heeft onderzoekers,
instrumentenmakers en wetenschappers uit beide landen dichter bij elkaar
gebracht’, legt Harry Förster van het NSO uit.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
De Netherlands Chinese Low-Frequency Explorer (NCLE) is gebouwd door een team
van wetenschappers en ingenieurs van het Radboud Radio Lab van de Radboud
Universiteit, ASTRON, het Nederlands instituut voor radioastronomie in
Dwingeloo, het Delftse bedrijf ISIS en een team van de Chinese National
Astronomical Observatory of the Chinese Academy of Sciences (NAOC).
Contact:
Marc Klein Wolt, Radboud Universiteit
E-mail: M.KleinWolt@xxxxxxxxxxx<mailto:M.KleinWolt@xxxxxxxxxxx>
Tel: +31 (0)24 365 2015, +31 (0)6 4413 0582
Heino Falcke, Radboud Universiteit
E-mail: h.falcke@xxxxxxxxxxx
Tel: +31 (0)24 3652020
Albert-Jan Boonstra, ASTRON
E-mail: boonstra@xxxxxxxxx
Tel: +31 (0)52 159
5186, +31 (0)6 22601989
Beeld:
Afb.1 Achter de maan gaat de satelliet rond een vast punt, het zogeheten tweede
Lagrangepunt (L2) van het aarde-maan systeem, ronddraaien. Dat punt ligt op
zo’n 65.000 kilometer van de maan. Fotocredit: Radboud Radio Lab
Afb.2 De radioantenne Netherlands Chinese Low-Frequency Explorer (NCLE),
ontwikkeld door Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit, ASTRON, ISIS en
NAOC. Credit: Radboud Radio Lab/ASTRON/Albert-Jan Boonstra
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
T: 020-5257480
M: 0614322627
www.astronomie.nl
@mariekebaan
[cid:AF2544DD-1BD1-4D5E-A1B8-BAA8B848A1D3@home][cid:97214596-B3CC-49AC-A79D-DAAD9C1C537E@home]