[orasi] Πως σκέφτονται ταμωρά
- From: "zois" <zoistot@xxxxxxxxx>
- To: <orasi@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Fri, 15 Apr 2011 00:50:09 +0300
Ðþò óêÝöôïíôáé ôá ìùñÜ
ÅñåõíçôéêÝò åñãáóßåò ôùí ôåëåõôáßùí äåêáåôéþí áìöéóâçôïýí èÝóöáôá ôçò
áíáðôõîéáêÞò øõ÷ïëïãßáò êáé ôéò áðüøåéò äéáóÞìùí øõ÷ïëüãùí
ÌÝ÷ñé ðñéí áðü ôñåéò äåêáåôßåò, ç êõñßáñ÷ç áíôßëçøç ãéá ôá ðáéäéÜ âñåöïíçðéáêÞò
çëéêßáò Þôáí üôé âñßóêïíôáé ðáãéäåõìÝíá óôï óõìðáãÝò åäþ êáé ôþñá, äåí ìðïñïýí
íá êáôáëÜâïõí ôç äéáöïñÜ áéôßïõ - áðïôåëÝóìáôïò, íá áíôéëçöèïýí ôé íéþèïõí ïé
Üëëïé Üíèñùðïé êáé ôç äéáöïñÜ öáíôáóßáò êáé ðñáãìáôéêüôçôáò. Óôï äéÜóôçìá ðïõ
ìåóïëÜâçóå ìÝ÷ñé óÞìåñá, ðñáãìáôïðïéÞèçêáí åñåõíçôéêÝò åñãáóßåò ðïõ áìöéóâçôïýí
áõôÜ ôá óõìðåñÜóìáôá êáé óõìðåñáßíïõí üôé ôá ðáéäéÜ ìéêñÞò çëéêßáò Ý÷ïõí ðïëý
ðåñéóóüôåñåò éêáíüôçôåò, ü÷é ìüíï áðü åêåßíåò ðïõ ôïõò áðïäßäïõí èåùñßåò üðùò
ôçò ãíùóôéêÞò áíÜðôõîçò, ôïõ Æáí ÐéáæÝ, áëëÜ êáé áð' ü,ôé èá ìðïñïýóå íá
öáíôáóôåß êáíåßò.
Ïé ìåëÝôåò äåß÷íïõí Ýùò êáé ïìïéüôçôåò áíÜìåóá óôïí ôñüðï ðïõ ìáèáßíïõí ôá
ðáéäéÜ êáé óôïí ôñüðï ðïõ åîåñåõíïýí ôï öõóéêü êüóìï ïé åðéóôÞìïíåò. Åóôù êáé
ìå ðïëý äéáöïñåôéêü ôñüðï, ôá ìéêñÜ ðáéäéÜ êÜíïõí ðåéñÜìáôá, åíôïðßæïõí
äéáéóèçôéêÜ óôáôéóôéêÝò ïìïéüôçôåò, äéáìïñöþíïõí Ýíá åßäïò «èåùñéþí» ãé' áõôÜ
ðïõ ðáñáôçñïýí. Áðü ôï 2000 êáé ìåôÜ, ïé åñåõíçôÝò Ý÷ïõí áñ÷ßóåé íá êáôáíïïýí
êáé ôïõò õðïêåßìåíïõò õðïëïãéóôéêïýò, åîåëéêôéêïýò êáé íåõñïëïãéêïýò
ìç÷áíéóìïýò, ðïõ óôçñßæïõí áõôÝò ôéò ðñþéìåò éêáíüôçôåò ôùí ðáéäéþí.
Ç áíáêÜëõøç îåêéíÜ áðü ôçí ðáñáôÞñçóç
Ç ðñþôç åíôýðùóç ðïõ äßíïõí ôá ðáéäéÜ ìÝ÷ñé ôåóóÜñùí åôþí äéêáéïëïãåß ôéò
ðáëéÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôéò éêáíüôçôÝò ôïõò. Åôóé êé áëëéþò ôá ìùñÜ äåí ìðïñïýí
íá ìéëÞóïõí êáé áêüìá êáé ôá ðáéäéÜ ðñïó÷ïëéêÞò çëéêßáò ðïõ ìéëïýí äåí ìðïñïýí
íá åêöñáóôïýí êáëÜ êáé íá áðïäþóïõí áõôü ðïõ óêÝöôïíôáé. Áí ôïõò êÜíåéò ìéá
åñþôçóç ðïõ åðéäÝ÷åôáé åëåýèåñç áðÜíôçóç (ü÷é äçëáäÞ íá åðéëÝîïõí áíÜìåóá óå
äýï Þ ðåñéóóüôåñåò áðáíôÞóåéò), ôï áðïôÝëåóìá åßíáé óõíÞèùò Ýíáò áêáôáíüçôïò
ìïíüëïãïò. Ãé' áõôü ïé ðéï óýã÷ñïíïé åñåõíçôÝò ðñïóðÜèçóáí íá åðéêåíôñþóïõí óôï
ôé êÜíïõí ôá ðáéäéÜ, ü÷é óôï ôé ëÝíå. Ôá ìùñÜ ðáñáôçñïýí ðéï Ýíôïíá êáé ãéá
ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï ôá ãåãïíüôá ðïõ äåí Ý÷ïõí îáíáâéþóåé, Þ ôá ãíùóôÜ ìåí, áëëÜ
áðñïóäüêçôá ãåãïíüôá. Áîéïðïéþíôáò áõôü ôï ÷áñáêôçñéóôéêü, ïé åñåõíçôÝò ìðïñïýí
íá óõìðåñÜíïõí ôé ðåñéìÝíïõí ôá ìùñÜ íá óõìâåß êÜèå öïñÜ. Ôá óõìðåñÜóìáôá áðü
áõôïý ôïõ åßäïõò ôçí ðáñáôÞñçóç åßíáé áìöéóâçôÞóéìá. Ðéï éó÷õñÜ óõìðåñÜóìáôá
ìðïñïýí íá âãïõí áðü ìåëÝôåò ðïõ ðáñáôçñïýí êáé ôéò åíåñãçôéêÝò äñÜóåéò ôùí
ìéêñþí ðáéäéþí: ðïéá áíôéêåßìåíá èá ðñïóðáèÞóåé íá ðéÜóåé Ýíá ìùñü, ìÝ÷ñé ðïéá
èá ðñïóðáèÞóåé íá ìðïõóïõëÞóåé, ðþò ôá âñÝöç êáé ôá íÞðéá ìéìïýíôáé ôéò
åíÝñãåéåò ôùí áíèñþðùí ãýñù ôïõò.
ÅñåõíçôÝò ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ ôïõ Éëéíüéò áíáêÜëõøáí üôé ôá âñÝöç Ý÷ïõí ìéá
áíôßëçøç èåìåëéùäþí öõóéêþí ó÷Ýóåùí, üðùò ïé ôñï÷éÝò, ç âáñýôçôá êáé ç éäéüôçôá
ôïõ íá ðåñéÝ÷åôáé êÜôé ìÝóá óå Ýíá Üëëï. Âåâáßùò, ãéá ôá ìùñÜ êáé ôá ìéêñÜ
ðáéäéÜ ç ðéï âáóéêÞ ãíþóç åßíáé ç ãíþóç ãéá ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò. Óôï
ðáíåðéóôÞìéï ôçò ÏõÜóéãêôïí áðïäåß÷ôçêå üôé áêüìá êáé ôá íåïãÝííçôá
êáôáëáâáßíïõí ðùò ïé Üíèñùðïé ãýñù ôïõò åßíáé êÜôé ôï éäéáßôåñï êáé ðñïóðáèïýí
íá ìéìçèïýí ôéò åêöñÜóåéò ôïõ ðñïóþðïõ ôïõò.
Ôï 1996 åñåõíçôÝò äéáðßóôùóáí üôé ìùñÜ 18 ìçíþí ìðïñïýí íá áíôéëçöèïýí ðùò Ýíáò
Üíèñùðïò ìðïñåß íá èÝëåé êÜðïéï ðñÜãìá êáé Ýíáò Üëëïò Üíèñùðïò êÜôé
äéáöïñåôéêü. ÌÜëéóôá Ýäéíáí óôïí ðåéñáìáôéóôÞ ôï åßäïò ôñïöÞò ðïõ åß÷å äåßîåé
üôé ôïõ áñÝóåé (ìå ãêñéìÜôóåò åõ÷áñßóôçóçò), Ýóôù êáé áí ôá ßäéá ðñïôéìïýóáí ôï
Üëëï ðéï íüóôéìï åßäïò ôñïöÞò (ãéá ôï ïðïßï ï ðåéñáìáôéóôÞò åß÷å êÜíåé
ãêñéìÜôóåò áçäßáò). Áíôßèåôá, ôá ìùñÜ 14 ìçíþí Ýäéíáí ðÜíôá óôïí ðåéñáìáôéóôÞ
ôï íüóôéìï åßäïò ôñïöÞò.
Äéáìüñöùóç áðü ôçí áëëçëåðßäñáóç ìå ôï ðåñéâÜëëïí
ÖõóéêÜ êáé ïé óýã÷ñïíåò Ýñåõíåò åðéâåâáßùóáí ðùò ôï êõñßáñ÷ï óôïé÷åßï óôç
äéáäéêáóßá áíÜðôõîçò ôçò áíôßëçøçò ôïõ ðáéäéïý åßíáé ç áëëçëåðßäñáóÞ ôïõ ìå ôï
ðåñéâÜëëïí êáé ïé åìðåéñßåò ðïõ áðïêôÜ. Ïìùò ðþò ìáèáßíåé ôï ðáéäß ìÝóá áðü ôçí
ðëçììõñßäá ôùí öáéíïìåíéêÜ áíôéöáôéêþí áéóèçôçñéáêþí åñåèéóìÜôùí ðïõ äÝ÷åôáé ùò
áíôáíÜêëáóç ôùí áëëáãþí ðïõ åðéöÝñåé óôï ðåñéâÜëëïí ìå ôï ðáé÷íßäé ôïõ;
Äéåñåõíþíôáò ôï ìç÷áíéóìü áõôüí ïé åðéóôÞìïíåò áíáêÜëõøáí üôé ôá ðáéäéÜ
âñåöïíçðéáêÞò çëéêßáò Ý÷ïõí ìéá åêðëçêôéêÞ éêáíüôçôá íá áíôéëáìâÜíïíôáé
óôáôéóôéêÜ ìïôßâá.
Åñåõíåò ðïõ îåêßíçóáí ôï 1996 Ýäåéîáí üôé ôá ðáéäéÜ ìðïñïýí íá áíôéëçöèïýí ðüôå
ðáñáâéÜæåôáé Ýíá ìïôßâï åðáíÜëçøçò Þ÷ùí, åßôå ðñüêåéôáé ãéá öèüããïõò, åßôå ãéá
ç÷çôéêïýò ôüíïõò, áëëÜ êáé ïðôéêþí óêçíþí, áêüìá êáé ãëùóóéêþí (ãñáììáôéêþí)
ìïôßâùí, ðáñüôé äåí êáôáëáâáßíïõí ôé óçìáßíåé ç äéáöïñÜ. ÌùñÜ 20 ìçíþí åßíáé óå
èÝóç íá óõíÜãïõí üôé áí êÜðïéïò ðáßñíåé áðü ìéá óôïßâá ðáé÷íßäéá ôïõ ðéï
óðÜíéïõ ÷ñþìáôïò, ôüôå åßíáé ðñïôéìüôåñï íá ôïõ äþóïõí ðáé÷íßäéá áõôïý ôïõ
÷ñþìáôïò. Ðñïöáíþò ìðïñïýí íá áíôéëçöèïýí ðùò ç óôáôéóôéêÜ áðßèáíç åðéëïãÞ ôïõ
ðåéñáìáôéóôÞ óçìáßíåé üôé äåí Ýãéíå ôõ÷áßá êáé Üñá ðñÝðåé íá ðñïôéìÜ ôá
ðáé÷íßäéá áõôïý ôïõ ÷ñþìáôïò. Áíôßèåôá, áí ï ðåéñáìáôéóôÞò ðáßñíåé óõíÝ÷åéá
ðáé÷íßäéá áðü ôï ðéï êïéíü ÷ñþìá óôç óôïßâá, ôá ìùñÜ äåí äåß÷íïõí ðñïôßìçóç óôï
÷ñþìá ôïõ ðáé÷íéäéïý ðïõ èá ôïõ äþóïõí.
Óå ðáéäéÜ ôåóóÜñùí åôþí ðáñïõóéÜóôçêå ðáé÷íßäé ðïõ áíÜâåé äýï óôéò ôñåéò öïñÝò
üôáí ôïðïèåôçèåß ðÜíù ôïõ Ýíáò êßôñéíïò êýâïò (ðéèáíüôçôá 66%), áëëÜ ìüíï äýï
óôéò Ýîé öïñÝò üôáí ôïðïèåôçèåß Ýíáò ìðëå êýâïò (ðéèáíüôçôá 33%). Áöïý ôïõò
Ýãéíå åðßäåéîç ôçò áíôßäñáóçò ôïõ ðáé÷íéäéïý óôá äýï åßäç êýâùí, ôïõò æçôÞèçêå
íá êÜíïõí ôï ðáé÷íßäé íá áíÜøåé. Ç ðëåéïøçößá ôùí ðáéäéþí áõôþí, ðïõ áêüìá äåí
îÝñïõí íá êÜíïõí ðñüóèåóç êáé áöáßñåóç (ðïëý ðåñéóóüôåñï äåí Ý÷ïõí éäÝá áðü
èåùñßá ðéèáíïôÞôùí), åðÝëåîáí ôïí êßôñéíï êýâï, ðïõ ðáñïõóßáæå ôç ìåãáëýôåñç
ðéèáíüôçôá íá Ý÷åé ôï åðéèõìçôü áðïôÝëåóìá.
Ðñïöáíþò ôá ðáéäéÜ äåí êÜíïõí ðåéñÜìáôá, ïýôå áíáëýïõí óôáôéóôéêÝò ìå ôï
óõíåéäçôü ôñüðï ðïõ ôï êÜíïõí ïé åðéóôÞìïíåò. Ï åãêÝöáëüò ôïõò ðñÝðåé íá êÜíåé
åðåîåñãáóßá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ äÝ÷åôáé ìå ôñüðï ðáñÜëëçëï, ùò ðñïò ôï
áðïôÝëåóìá, ðñïò ôéò ìåèüäïõò ôçò åðéóôçìïíéêÞò áíáêÜëõøçò. ÓõìðåñéöÝñåôáé
äçëáäÞ óáí Ýíá åßäïò õðïëïãéóôÞ, ðïõ «ó÷åäéÜóôçêå» áðü ôç âéïëïãéêÞ åîÝëéîç êáé
«ðñïãñáììáôßæåôáé» áðü ôçí åìðåéñßá. Ï ìåãÜëïò ÷ñüíïò ðïõ ôá áíèñþðéíá íåïãíÜ
åßíáé áðüëõôá åîáñôçìÝíá áðü ôïõò ãïíåßò ôïõò óå ó÷Ýóç ìå ôá íåïãíÜ Üëëùí æþùí,
åîéóïññïðåßôáé áêñéâþò ìå ôç ìåãÜëç ôïõò éêáíüôçôá íá ìáèáßíïõí.
ÅðéìÝëåéá:
Óôáýñïò ÎÅÍÉÊÏÕÄÁÊÇÓ
ÐçãÞ: «Scientific American»
_____________________
orasi mailing list
äéáâÜóôå ãéá áõôÞ ôçí ëßóôá êáé ôá èÝìáôá ðïõ óõæçôÜ óôï
//www.freelists.org/webpage/orasi
Ãéá íá óôåßëåôå Ýíá ìÞíõìá êáé íá ôï äïõí üëïé ïé óõíäñïìçôÝò ôçò ëßóôáò
óôåßëôå email óôçí äéåýèõíóç
orasi@xxxxxxxxxxxxx
Ãéá íá äéáãñáöåßôå áðü áõôÞ ôçí ëßóôá ìðïñåßôå ïðïéáäÞðïôå óôéãìÞ íá óôåßëåôå
email óôçí äéåýèõíóç
orasi-request@xxxxxxxxxxxxx
êáé óôï èÝìá ãñÜøôå unsubscribe.
Ôï áñ÷åßï ôçò ëßóôáò âñßóêåôáé óôï
//www.freelists.org/archives/orasi
______________
Other related posts:
