[orasi] Οι ΤεχνολογίεςΠληροφορικής στηνΕνταξιακήΕκπαίδευση τωνΤυφλών Μαθητών
- From: "Kostas Theodoropoulos" <ksteo@xxxxxxxxx>
- To: <orasi@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Sat, 2 Apr 2011 09:06:31 +0300
¶ñèñï ôïý Ãåþñãéïõ È. ÊïõñïõðÝôñïãëïõ, ó÷åôéêÜ ìå ôéò Ôå÷íïëïãßåò ÐëçñïöïñéêÞò
óôçí ÅíôáîéáêÞ Åêðáßäåõóç ôùí Ôõöëþí Ìáèçôþí, ðïõ óõìðåñéëáìâÜíåôáé óôï âéâëßï
«Åêðáßäåõóç êáé Ôýöëùóç - Óýã÷ñïíåò ÔÜóåéò êáé ÐñïïðôéêÝò», óåëßäåò 201 Ýùò
210, åêäüóåéò ÅëëçíéêÜ ÃñÜììáôá, 2004.
Ãåþñãéïò È. ÊïõñïõðÝôñïãëïõ
Åèíéêü êáé Êáðïäéóôñéáêü ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí
ÔìÞìá ÐëçñïöïñéêÞò êáé Ôçëåðéêïéíùíéþí
Ðáíåðéóôçìéïýðïëç, Éëßóéá. 15784 ÁèÞíá
koupe@xxxxxxxxx
Óôá Üôïìá ðïõ ðáñïõóéÜæïõí äõóëåéôïõñãßá ôïõ áéóèçôçñßïõ ôçò üñáóçò
ðåñéëáìâÜíïíôáé ïé ôõöëïß (0.1% ôïõ ðëçèõóìïý) êáé åêåßíïé ìå ÷áìçëÞ üñáóç Þ
÷ñùìáôéêÝò
äõóëåéôïõñãßåò (1,5% ôïõ ðëçèõóìïý). Óôçí ðñáãìáôéêüôçôá óôá Üôïìá áõôÜ
ìðïñïýìå íá äéáêñßíïõìå äéáöïñåôéêïýò âáèìïýò áíáðçñßáò óå ìéá êëßìáêá
éêáíïôÞôùí
üñáóçò. Óýìöùíá ìå ôïí ðñüóöáôï (2002) ïñéóìü ôïõ Ðáãêüóìéïõ Ïñãáíéóìïý Õãåßáò
(International Classification of Functional Disability and Health - ICF)
ç áíáðçñßá êáé ç ëåéôïõñãßá Þ ç äõóëåéôïõñãßá èåùñïýíôáé áðïôåëÝóìáôá ôçò
áëëçëåðßäñáóçò ìåôáîý êáôáóôÜóåùí õãåßáò êáé óõíáöþí (contextual) ðáñáãüíôùí.
Åðßóçò, ç áíáðçñßá ðåñéÝ÷åé äõóëåéôïõñãßá óå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá áðü ôá (ßóçò
óçìáóßáò) åðßðåäá: (i) âëÜâåò, (ii) åìðüäéá äñáóôçñéïôÞôùí êáé (iii) ðåñéïñéóìïß
óõììåôï÷Þò. Ïé óõíáöåßò ðáñÜãïíôåò ìðïñåß íá åßíáé:
. åîùôåñéêïß - ðåñéâáëëïíôéêïß, óôïõò ïðïßïõò óõãêáôáëÝãïíôáé:
ï ôï öõóéêü, êïéíùíéêü, åêðáéäåõôéêü/ ó÷ïëéêü êáé ðïëéôéóìéêü ðåñéâÜëëïí ôçò
æùÞò ôïõ êÜèå áôüìïõ.
ï ïé áíèñþðéíåò êáé öõóéêÝò áëëáãÝò óôï ðåñéâÜëëïí,
ï ôá öõóéêÜ êáé ôå÷íçôÜ ðñïúüíôá êáé
ï ïé óôÜóåéò, áîßåò, èåóìïß êáé ïñãáíùôéêÝò äéåõèåôÞóåéò ðïõ éó÷ýïõí óå êÜèå
êïéíùíßá (êáé óôï åêðáéäåõôéêü óýóôçìá) êáé
. åóùôåñéêïß - ðñïóùðéêïß, üðùò: ôï öýëï. ç çëéêßá, ôï êïéíùíéêü õðüâáèñï, ôï
ìïñöùôéêü åðßðåäï, ôï åðÜããåëìá, ç ðñïçãïýìåíç êáé ç ðáñïýóá åìðåéñßá, ï
óõíïëéêüò ôñüðïò óõìðåñéöïñÜò êáé ï ÷áñáêôÞñáò êÜèå áôüìïõ.
Ç áíáðçñßá ëïéðüí äåí èåùñåßôáé, üðùò ðáëáéüôåñá, ç êáôÜóôáóç åíüò áôüìïõ, áëëÜ
ôï áðïôÝëåóìá ôçò ó÷Ýóçò ôùí äõíáôïôÞôùí åíüò áôüìïõ ó÷åôéêÜ ìå ôéò áðáéôÞóåéò
ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò. Ç êõñßáñ÷ç ôÜóç ãéá ôçí åêðáßäåõóç ôùí ìáèçôþí ìå áðþëåéá
üñáóçò ðïõ åöáñìüæåôáé êáé óôç ÷þñá ìáò. åßíáé ç Ýíôáîç ôïõò óôçí êïéíÞ ôÜîç
êáé ü÷é óå åéäéêü ó÷ïëåßï.
Ï ìáèçôÞò ìå ìåéùìÝíç Þ êáèüëïõ üñáóç, êáôÜ ôçí åíôáîéáêÞ åêðáéäåõôéêÞ
äéáäéêáóßá ðáñïõóéÜæåé ôá ðáñáêÜôù åìðüäéá Þ ðåñéïñéóìïýò: I) ðñüóâáóçò óôï
Ýíôõðï
åêðáéäåõôéêü õëéêü, II) ðñüóâáóçò óôï âïçèçôéêü Ýíôõðï åêðáéäåõôéêü õëéêü
(åãêõêëïðáßäåéåò, ðåñéïäéêÜ, åöçìåñßäåò, êëð), III) ðñüóâáóçò óôïí ðßíáêá ôçò
ôÜîçò, IV) ðñüóâáóçò óôï õëéêü ðïõ ðñïâÜëëåôáé óôçí ôÜîç ìå Üëëá ìÝóá (üðùò
overhead projector, data projector), V) óõããñáöÞò óçìåéþóåùí óôçí ôÜîç, VI)
óõããñáöÞò åñãáóéþí ðïõ ôïõ áíáôßèåíôáé, VII) óõììåôï÷Þò óôéò ãñáðôÝò
äïêéìáóßåò, VIII) ðñüóâáóçò ìå ôç ÷ñÞóç ôïõ çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ (Ç/Õ) óôï
åêðáéäåõôéêü
õëéêü ðïõ õðÜñ÷åé óå çëåêôñïíéêÞ ìïñöÞ (óå çëåêôñïíéêÝò âéâëéïèÞêåò Þ óôïí
ðáãêüóìéï éóôü) êáé óå åêðáéäåõôéêÜ ðáêÝôá ëïãéóìéêïý.
Ïé Ôå÷íïëïãßåò ÐëçñïöïñéêÞò êáé Åðéêïéíùíéþí (ÔÐÅ) áðïôåëïýí ìå áõîáíüìåíïõò
ñõèìïýò ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ýíá äéåðéóôçìïíéêü åñãáëåßï ðñïóÝããéóçò ôçò ãíþóçò
ãéá üëïõò ôïõò ìáèçôÝò. Óôçí ðåñßðôùóç üìùò ôùí ìáèçôþí ìå ìåéïíåîßåò óôçí
üñáóç êáèßóôáíôáé åðéðëÝïí Ýíá óçìáíôéêü, ìå ìïíáäéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáé
äõíáôüôçôåò,
åñãáëåßï óôçí åíôáîéáêÞ ôïõò åêðáßäåõóç. Ïé ÔÐÅ óÞìåñá, óå üëåò ôéò ðåñéðôþóåéò
áðáéôÞóåùí ðïõ áíáöÝñèçêáí óôçí ðñïçãïýìåíç ðáñÜãñáöï. ìðïñïýí íá äþóïõí
ïõóéáóôéêÝò ëýóåéò Þ óçìáíôéêÝò äéåõêïëýíóåéò [1] [7] [9]. Ïé ãëùóóéêÝò
ôå÷íïëïãßåò, éäéáßôåñá äå ïé ôå÷íïëïãßåò öùíÞò, ðáßæïõí Ýíá óçìáíôéêü ñüëï ðñïò
ôçí êáôåýèõíóç áõôÞ [2] [3]. Ç áíôéìåôþðéóç ôçò áíáðçñßáò ôùí ìáèçôþí ìå
áðþëåéá üñáóçò áðü ôéò ÔÐÅ ãßíåôáé ìå ôïõò åîÞò ôñåéò ôñüðïõò: Á) åðáýîçóç ôùí
éêáíïôÞôùí ôï áôüìïõ ìå ÐñïóùðéêÝò ÕðïóôçñéêôéêÝò Ôå÷íïëïãßåò. Â) ÅãêáôÜóôáóç
ðñïóáñìïãþí óôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ó÷ïëåßïõ (ÕðïóôçñéêôéêÝò Ôå÷íïëïãßåò Ðñïóáñìïãþí)
êáé Ã) áëëáãÞ ôïõ ôñüðïõ ó÷åäéáóìïý ôïõ åêðáéäåõôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò (ð.÷.
åêðáéäåõôéêïý õëéêïý, õðïëïãéóôéêþí óõóôçìÜôùí) þóôå íá åßíáé ðñïóâÜóéìï êáé
áðü ôõöëïýò Þ ìå ÷áìçëÞ üñáóç ìáèçôÝò (åöáñìïãÞ ôùí áñ÷þí ÊáèïëéêÞò Ó÷åäßáóçò Þ
Ó÷åäßáóç ãéá üëïõò). Ïé ëýóåéò áõôÝò:
. ÌåñéêÝò öïñÝò åßíáé äéáèÝóéìåò óôï åìðüñéï. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ. ôï ðñüâëçìá
åíôïðßæåôáé óôçí Ýãêáéñç êáé Ýãêõñç ðëçñïöüñçóç ôçò åêðáéäåõôéêÞò êïéíüôçôáò
ãéá ôá äéáèÝóéìá åîåéäéêåõìÝíá ðñïúüíôá. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé ðåñéðôþóåéò ðïõ áõôÜ
äåí äéáôßèåíôáé óôçí åëëçíéêÞ áãïñÜ Þ äåí õðïóôçñßæïõí ôçí åëëçíéêÞ ãëþóóá
Þ ôï åëëçíéêü óýóôçìá Braille, åíþ ôï êüóôïò ìðïñåß íá åßíáé áðáãïñåõôéêü ãéá
ìåìïíùìÝíïõò ÷ñÞóôåò.
. Óõ÷íÜ åßíáé ìüíï äéáèÝóéìåò åêôüò åìðïñßïõ, ùò áðïôÝëåóìá åñåõíçôéêþí Þ
áíáðôõîéáêþí ðñïóðáèåéþí, áëëÜ äåí ìðüñåóáí íá âñïõí êáôÜëëçëï êáíÜëé ðñïþèçóÞò
ôïõò óôïõò ¸ëëçíåò ìáèçôÝò.
. ¶ëëåò öïñÝò áðáéôïýí ôçí áíÜðôõîç åéäéêþí õðçñåóéþí (ð.÷. äßêôõï øçöéáêþí
áêïõóôéêþí âéâëéïèçêþí).
. Óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò áðáéôïýí ôçí áíÜðôõîç ðñïôýðùí êáé ôõðïðïéÞóåùí.
Ïé êýñéåò äéáèÝóéìåò ôå÷íïëïãéêÝò ëýóåéò [1] [9] ãéá ôçí éêáíïðïßçóç ôùí
áðáéôÞóåùí ôùí ìáèçôþí ìå áðþëåéá üñáóçò åßíáé (êáôÜ éåñáñ÷éêÞ óåéñÜ
óçìáíôéêüôçôáò):
1. ÐñïóâÜóéìïò Áôïìéêüò Öïñçôüò Óôáèìüò Åñãáóßáò,
2. ÐñïóâÜóéìï åêðáéäåõôéêü õëéêü.
3. ÐñïóâÜóéìï çëåêôñïíéêü åêðáéäåõôéêü ðåñéå÷üìåíï.
4. Óýóôçìá ðñüóâáóçò óôïí ðßíáêá ðñïâïëÝò ôçò ôÜîçò,
5. ÐñïóâÜóéìïò Óôáèåñüò Óôáèìüò Åñãáóßáò (âéâëéïèÞêç åñãáóôÞñéï).
Ï ÐñïóâÜóéìïò Áôïìéêüò Öïñçôüò Óôáèìüò Åñãáóßáò (ÐÁÖÓÅ) åßíáé Ýíá ïëïêëçñùìÝíï
óýóôçìá Ðñïóùðéêþí Õðïóôçñéêôéêþí Ôå÷íïëïãéþí ãéá ôïí ôõöëü ìáèçôÞ. Ìðïñåß
íá äÝ÷åôáé ðëçñïöïñßåò åéóüäïõ áðü ïðïéáóäÞðïôå ìïñöÞò êåßìåíï: á) Ýíôõðá
(âéâëßá, ðåñéïäéêÜ, åöçìåñßäåò) ìÝóù óáñùôÞ êáé åöáñìïãÞò ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò
÷áñáêôÞñùí, â) çëåêôñïíéêÜ êåßìåíá (ð.÷. áðü åðåîåñãáóôÝò êåéìÝíùí), ã) ôï
ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí ôïõ Ç/Õ, ä) ôçí ðëïÞãçóç óôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý
êáé ôéò õðçñåóßåò ôïõ äéáäéêôýïõ (ð.÷. çëåêôñïíéêü ôá÷õäñïìåßï), å) ôïí ðßíáêá
/ ðñïâïëÝò óôçí ôÜîç êáé óô) ôï ðëçêôñïëüãéï (êïéíü Þ Braille). Ç ðáñáãüìåíç
Ýîïäïò (óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï) ìðïñåß íá åßíáé: i) áêïõóôéêÞ ìÝóù ÓõíèåôéêÞò
Ïìéëßáò, ii) äõíáìéêÞ áðôéêÞ óå ìïñöÞ Braille (óôçí ïèüíç áöÞò) êáé ãéá ôéò
ðåñéðôþóåéò ìáèçôþí ìå ìåéùìÝíç üñáóç iii) ìåãåèõóìÝíç (óôçí ïèüíç Þ óôïí êïéíü
åêôõðùôÞ). Ç óýíèåóç ôïõ ÐÁÖÓÅ ðåñéëáìâÜíåé: öïñçôü õðïëïãéóôÞ, óáñùôÞ
ìå åöáñìïãÞ ïðôéêÞò áíáãíþñéóçò ÷áñáêôÞñùí, ëïãéóìéêü ÁíÜãíùóçò Ïèüíçò (screen
reader). óýóôçìá ìåôáôñïðÞò êåéìÝíïõ óå óõíèåôéêÞ ïìéëßá, êáé ïèüíç Braille.
Óôçí ðåñßðôùóç ìáèçôÞ ìå ÷áìçëÞ üñáóç ðåñéëáìâÜíïõí óýóôçìá ïðôéêÞò ìåãÝèõíóçò.
Ï Áíáãíþóôçò Ïèüíçò åíôïðßæåé üëåò ôéò ìïñöÝò êåéìÝíïõ (ïñáôÝò Þ êñõöÝò) óôï
ðïëõðáñáèõñéêü ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí ÷ñÞóôç (åéêïíßäéá, êïõìðéÜ, êáôÜëïãïé
åðéëïãþí,
ðëáßóéá äéáëüãïõ, ëßóôåò, ðëáßóéá ìçíõìÜôùí) êáé ôéò óôÝëíåé óôï óýóôçìá
ìåôáôñïðÞò êåéìÝíïõ óå ïìéëßá êáé óôçí ïèüíç Braille, Ýôóé þóôå ï ÷ñÞóôçò íá
áíôéëáìâÜíåôáé
áêïõóôéêÜ ôï ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí êáé íá ìðïñåß íá ðëïçãåßôáé ìå áêïõóôéêÞ
õðïâïÞèçóç óå áõôü. Åðßóçò, ï ÷ñÞóôçò ìðïñåß íá ëáìâÜíåé áêïõóôéêÞ åðáëÞèåõóç
ôùí ÷áñáêôÞñùí ðïõ ðëçêôñïëïãåß. ÂáóéêÞ ëåéôïõñãßá åíüò áíáãíþóôç ïèüíçò åßíáé
êáé ç óõíåñãáóßá ôïõ ìå ôïí öõëëïìåôñçôÞ ôïõ Äéáäéêôýïõ (web browser) êáé
ç äõíáôüôçôÜ ôïõ íá ðñïóöÝñåé ðñüóâáóç óôï Äéáäßêôõï êáé ôéò õðçñåóßåò ôïõ ãéá
ôïõò ôõöëïýò ÷ñÞóôåò. ÁõôÞ ëåéôïõñãßá üìùò ðñïûðïèÝôåé êáé ôç óùóôÞ áíÜðôõîç
ðñïóâÜóéìùí éóôïóåëßäùí óýìöùíá ìå ôéò äéåèíåßò ïäçãßåò ôçò Ðñùôïâïõëßáò
Ðñïóâáóéìüôçôáò óôïí Ðáãêüóìéï Éóôü (Web Accessibility Initiative - WAI) ðïõ
áíÝðôõîå
ç Êïéíïðñáîßá ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý (World Wide Web Consortium) [11]. Ôá
ðñïãñÜììáôá áíÜãíùóçò ôçò ïèüíçò ôïõ Ç/Õ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá ðñïãñáììáôéóìïý
ðëÞêôñùí
ôïõ ðëçêôñïëïãßïõ êáé áíÜèåóçò ôïõò óõãêåêñéìÝíùí ëåéôïõñãéþí. ÓõíÞèùò ï
÷ñÞóôçò ðëïçãåßôáé óôá åðéìÝñïõò óôïé÷åßá ôïõ ãñáöéêïý ðåñéâÜëëïíôïò
÷ñçóéìïðïéþíôáò
ôá âåëÜêéá ôïõ ðëçêôñïëïãßïõ êáé ôï ðëÞêôñï TAB êáé Ý÷åé óôç äéÜèåóç ôïõ ôá
ðëÞêôñá ëåéôïõñãéþí (function keys F1-F12) ãéá ëåéôïõñãßåò üðùò åðáíÜëçøç ôçò
ôåëåõôáßáò åêöþíçóçò, óôáìÜôçìá, îåêßíçìá ôçò áíÜãíùóçò ôçò ïèüíçò êëð.
Ôï óýóôçìá ìåôáôñïðÞò êåéìÝíïõ óå óõíèåôéêÞ ïìéëßá (Text-to-Speech), åßíáé ìéá
åöáñìïãÞ ëïãéóìéêïý ç ïðïßá åêöùíåß ïðïéïäÞðïôå êåßìåíï óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï
(÷ùñßò íá ÷ñåéÜæåôáé ðñï-ç÷ïãñÜöçóç). Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá, ç åíóùìÜôùóç
ðñïçãìÝíùí ìïíôÝëùí ðñïóùäéáêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí Ýêáíå áñêåôÜ öõóéêÞ ôçí
ðáñáãüìåíç
óõíèåôéêÞ ïìéëßá óôá óõóôÞìáôá áõôÜ [4] ôá ïðïßá óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò åßíáé
åëåýèåñá äéáèÝóéìá [10]. Ôá ðåñéóóüôåñá óõóôÞìáôá ðáñÝ÷ïõí ôç äõíáôüôçôá íá
ðñïóäéïñéóôïýí éäéáßôåñåò ðñïôéìÞóåéò - ð.÷. ðüôå ïé ëÝîåéò èá äéáâÜæïíôáé
ãñÜììá ðñïò ãñÜììá Þ ùò ïëüêëçñåò ëÝîåéò, êáé ðüóï êåßìåíï èá äéáâÜæåôáé êÜèå
öïñÜ (ìéá ðñüôáóç, ãñáììÞ, ðáñÜãñáöïò Þ ïëüêëçñç óåëßäá). Ôï óýóôçìá èá ðñÝðåé
íá ìðïñåß íá åëÝã÷åôáé åýêïëá, ãéá ðáñÜäåéãìá, ï ÷ñÞóôçò èá ðñÝðåé íá Ý÷åé
ôç äõíáôüôçôá íá óôáìáôÞóåé ôçí Ýîïäï ïìéëßáò óå ïðïéïäÞðïôå óçìåßï, êáé èá
ðñÝðåé íá óõíåñãÜæåôáé ìå Ýíá åõñý öÜóìá ãíùóôþí ðñïãñáììÜôùí ëïãéóìéêïý. ÓÞìåñá
âáäßæïõìå ðñïò ôá óõóôÞìáôá ìåôáôñïðÞò åããñÜöùí-óå-ïìéëßá (Document-to-Speech)
[5] [6]. ôá ïðïßá, óå áíôßèåóç ìå ôá ðáñáäïóéáêÝò åöáñìïãÝò ìåôáôñïðÞò êåéìÝíïõ
óå ïìéëßá, áðïäßäïõí óå áêïõóôéêÞ ìïñöÞ ü÷é ìüíï ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò åããñÜöïõ
áëëÜ êáé ôéò ðëçñïöïñßåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ïðôéêÞ Þ äïìéêÞ ôïõ äéÜôáîç
(ð.÷. Ýíôïíç Þ ðëÜãéá ãñáöÞ, ìÝãåèïò êáé ôýðïò ãñáììáôïóåéñÜò, ðßíáêåò êáé
êáôÜëïãïé).
Ç Ïèüíç Braille åßíáé ìéá, ó÷åôéêÜ áêñéâÞ, óõóêåõÞ ïðôéêÞò áíÜãíùóçò ðïõ
÷ñçóéìïðïéåß êéíïýìåíåò áêßäåò (ìåôáëëéêÝò Þ íÜéëïí) êáé åðéôñÝðåé ôçí áðôéêÞ
áíÜãíùóç äéáäï÷éêþí ãñáììþí êåéìÝíïõ óå ìïñöÞ Braille óå ðñáãìáôéêü ÷ñüíï
(÷ùñßò ôçí ðáñáãùãÞ åããñÜöùí Þ âéâëßùí Braille). Ïé áêßäåò ôùí óôïé÷åßùí ôçò
ïèüíçò Braille áíáóçêþíïíôáé Þ ÷áìçëþíïõí ãéá íá áíôéóôïé÷ïýí êÜèå öïñÜ Ýíá Þ
ðåñéóóüôåñá á ãñÜììáôá ôïõ êåéìÝíïõ óå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá ôçò ãñáöÞò
Braille. ÏíïìÜæïíôáé êáé áíáíåþóéìåò äéáôÜîåéò åîüäïõ Braille êáé óõíÞèùò
ðåñéëáìâÜíïõí åßêïóé, óáñÜíôá Þ ïãäüíôá åíåñãÜ óôïé÷åßá Braille. Õðïóôçñßæïõí
ôï ïêôÜóôéãìï áëëÜ êáé ôï åîÜóôéãìï óýóôçìá Braille.
Ïé ìåãåèõíôÝò ïèüíçò åßíáé ëïãéóìéêü ôï ïðïßï áðåõèýíåôáé óå âëÝðïíôåò ÷ñÞóôåò,
áëëÜ ìå ðñüâëçìá óôçí üñáóç. Äéáôßèåôáé óÞìåñá Ýíáò áñéèìüò ó÷åôéêÜ öèçíþí
ðáêÝôùí ëïãéóìéêïý ôá ïðïßá ìðïñïýí íá ìåãåèýíïõí áðü 1.5 ùò 30 öïñÝò ôï
ìÝãåèïò ôïõ êåéìÝíïõ êáé ôùí ãñáöéêþí (ðåñéëáìâáíïìÝíùí ôùí åéêïíéäßùí,
êïõìðéþí,
ìðÜñåò ôßôëùí) ðïõ åìöáíßæïíôáé óå ìéá ïèüíç õðïëïãéóôÞ áðü ïðïéáäÞðïôå
åöáñìïãÞ. ¸÷ïõí ôçí ßäéá ëåéôïõñãßá üðùò Ýíáò ìåãåèõíôéêüò öáêüò ðïõ
ìåôáêéíåßôáé
óå ìéá óåëßäá. Ï öáêüò áõôüò áêïëïõèåß áõôüìáôá ôïí êÝñóïñá êáé ìåãåèýíåé ôçí
ðåñéï÷Þ ãýñù áðü áõôüí. Ìðïñåß åðßóçò íá ìåôáêéíçèåß áõôüìáôá ïñéæüíôéá êáé
êáôáêüñõöá ìå ìéá ðñïêáèïñéóìÝíç ôá÷ýôçôá. ÐïëëÝò öïñÝò ôá ðñïãñÜììáôá áõôÜ
áëëÜæïõí êáé ôïõò óõíäõáóìïýò ÷ñùìÜôùí Þ ôï ìÝãåèïò ôçò áíôßèåóçò (contrast).
Óôçí ðåñßðôùóç ôùí ÐÁÖÓÅ ìðïñïýí íá óõíïäåýïíôáé áðü öïñçôÜ óõóôÞìáôá êëåéóôïý
êõêëþìáôïò ôçëåüñáóçò.
Ïé ÐñïóâÜóéìïé Óôáèåñïß Óôáèìïß Åñãáóßáò (ÐÓÓÅ) ãéá ÌáèçôÝò ìå áðþëåéá ¼ñáóçò
Ý÷ïõí ôçí ßäéá óýíèåóç ìå ôïõò ÐÁÖÓÅ. áëëÜ ÷ñçóéìïðïéïýí åðéôñáðÝæéï õðïëïãéóôÞ
êáé óõíÞèùò óõíïäåýïíôáé áðü åéäéêü «åêôõðùôÞ» (embosser) ãéá ôçí ðáñáãùãÞ
åããñÜöùí êáé âéâëßùí óå ìïñöÞ Braille êáèþò êáé ôï áðáñáßôçôï ëïãéóìéêü
óõìâïëïìåôáôñïðÞò
êåéìÝíùí óå ãñáöÞ Braille. ¼ôáí êáëýðôïõí êáé ôéò ðåñéðôþóåéò ìáèçôþí ìå ÷áìçëÞ
üñáóç óõíïäåýïíôáé áðü Ýíá (ìç öïñçôü) óýóôçìá êëåéóôïý êõêëþìáôïò ôçëåüñáóçò
(CCTV) ôï ïðïßï ìåãåèýíåé Ýããñáöá êáé ìéêñïáíôéêåßìåíá óôçí ïèüíç ôïõ Ç/Õ êáèþò
êáé áðü ëïãéóìéêü ìåãÝèõíóçò ïèüíçò. Ïé ÐÓÓÅ áðïôåëïýí ÕðïóôçñéêôéêÝò
Ôå÷íïëïãßåò
Ðñïóáñìïãþí, ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ðåñéóóüôåñï óôéò âéâëéïèÞêåò êáé ôá åñãáóôÞñéá Þ
êáôÜ ôéò ãñáðôÝò åîåôÜóåéò, áëëÜ äåí ìðïñïýí íá êáëýøïõí ðïëëÝò áðü ôéò
áðáéôÞóåéò ôùí ìáèçôþí ìå áðþëåéá üñáóçò ãéá ìåëÝôç êáé óõããñáöÞ óôï óðßôé,
óõããñáöÞ óçìåéþóåùí óôçí ôÜîç êáé ðñüóâáóç óôïí ðßíáêá ôçò ôÜîçò. Ðñïûðüèåóç,
ëïéðüí, ãéá ìéá ïõóéáóôéêÞ êáé áðïôåëåóìáôéêÞ Ýíôáîç, åßíáé êÜèå ôõöëüò ìáèçôÞò
íá åöïäéáóôåß ìå ôïí êáôÜëëçëï áôïìéêü öïñçôü óôáèìü åñãáóßáò.
Ïé «åêôõðùôÝò» Braille (embossers) ðáñÜãïõí óå åéäéêü ÷áñôß ÷áñáêôÞñåò Braille
óå áíÜãëõöç ìïñöÞ. Ãéá áðïôåëåóìáôéêÞ ÷ñÞóç ôùí åêôõðùôþí Braille áðáéôåßôáé
ëïãéóìéêü ìåôÜöñáóçò áðü óõìâáôéêü ãñáðôü êåßìåíï óå êùäéêïðïßçóç Braille. Áõôü
åðéôñÝðåé ðïëëÝò öïñÝò óôï ÷ñÞóôç íá ðëçêôñïëïãåß êáé íá äéïñèþíåé ìå ôçí
ôáõôü÷ñïíç ÷ñÞóç óõíèÝôç öùíÞò Þ áíáíåþóéìçò ðéíáêßäáò Braille Ýíá êåßìåíï ìå
êáíïíéêÜ ãñÜììáôá êáé ôåëéêÜ íá ðáñÜãåé ìéá åêôýðùóç óå áíÜãëõöç ìïñöÞ Braille.
Ïé êïéíïß åêôõðùôÝò Braille ëüãù ôçò ôå÷íïëïãßáò åêôýðùóçò (êñïõóôéêÞ) óõíÞèùò
ðáñÜãïõí äõíáôü èüñõâï. Ãé´ áõôü ôï ëüãï õðÜñ÷ïõí åéäéêÝò êáìðßíåò ç÷ïìüíùóçò
ìÝóá óôéò ïðïßåò ôïðïèåôïýíôáé ïé åêôõðùôÝò. Ïé åêôõðùôÝò Braille åßíáé óõíÞèùò
ìåãÜëïõ ìåãÝèïõò êáé äéáöüñùí ôá÷õôÞôùí êáé äõíáôïôÞôùí åêôýðùóçò. Ôåëåõôáßá
Ý÷ïõí êõêëïöïñÞóåé êÜðïéá ìéêñüôåñá óå üãêï ìïíôÝëá ðïõ ìðïñïýí íá
÷áñáêôçñéóôïýí áêüìç êáé öïñçôÜ. ÊÜðïéá ìïíôÝëá ÷áñáêôçñßæïíôáé ùò ìïíôÝëá
ðáñáãùãÞò,
Ý÷ïõí ìåãÜëï üãêï. ìåãÜëåò ôá÷ýôçôåò êáé äõíáôüôçôåò åêôýðùóçò äéðëÞò üøçò,
áêüìá êáé âéâëéïäåóßáò.
Äéáôßèåíôáé åðßóçò êáé «åêôõðùôÝò» ðïõ Ý÷ïõí ôç äõíáôüôçôá ðáñáãùãÞò áíÜãëõöùí
ãñáöéêþí, äéáãñáììÜôùí êáé ó÷çìÜôùí óå åéäéêü ÷áñôß. ÓõíÞèùò äÝ÷ïíôáé óáí
åßóïäï êáíïíéêÞ áóðñüìáõñç åêôýðùóç áðü êïéíü åêôõðùôÞ áëëÜ óå åéäéêü
èåñìïäéïãêïýìåíï ÷áñôß êáé èåñìáßíïõí ôéò óêïýñåò åêôõðùìÝíåò åðéöÜíåéåò ôïõ
÷áñôéïý
ìå áðïôÝëåóìá áõôÝò íá ãßíïíôáé áíÜãëõöåò.
Ôï ÐñïóâÜóéìï Åêðáéäåõôéêü Õëéêü ðåñéëáìâÜíåé: âéâëßá Braille, ØçöéáêÜ
ÁêïõóôéêÜ Âéâëßá, áíÜãëõöåò áíáðáñáóôÜóåéò êáé ôñéóäéÜóôáôåò áíáðáñáóôÜóåéò. Ç
ðáñáãùãÞ
êáé ç äéÜèåóÞ ôïõ èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé áðü åîåéäéêåõìÝíï êÝíôñï, ìå ìüíéìï
êáôáñôéóìÝíï ðñïóùðéêü (êáé ü÷é ìå ad-hoc åðéôñïðÝò üðùò ãßíåôáé óÞìåñá óôç
÷þñá ìáò). Áðáéôåß ðñïóáñìïãÞ ôïõ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý (ð.÷. åíáëëáêôéêÝò
áíáðáñáóôÜóåéò ó÷çìÜôùí êáé åéêüíùí), ôçí ÷ñÞóç ðñïçãìÝíùí ôå÷íïëïãéêþí
óõóôçìÜôùí
êáé ðñÝðåé íá áêïëïõèåß ôéò äéåèíåßò ôõðïðïéÞóåéò [17] [23].
Ï ÌåôáöñáóôÞò Braille (Braille translator) åßíáé Ýíá áðáñáßôçôï ëïãéóìéêü
ìåôáôñïðÞò çëåêôñïíéêïý êåéìÝíïõ áðü êïéíÞ ãñáöÞ óå ìïñöÞ Braille.
×ñçóéìïðïéåßôáé
êáé óôïõò ÐÓÓÅ êáé óôïõò ÐÁÖÓÅ. Óôá óçìáíôéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðñÝðåé íá
ðåñéëáìâÜíåôáé ç õðïóôÞñéîç ôçò ÅëëçíéêÞò êáé ôïõ Åëëçíéêïý óõóôÞìáôïò Braille.
Ôï ÔìÞìá ÐëçñïöïñéêÞò êáé Ôçëåðéêïéíùíéþí ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ìå ôï Ýñãï
SYMBRAILLE [1] [9] óõíÝâáëå óçìáíôéêÜ ðñïò ôçí åðßôåõîç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí
áõôþí, þóôå óÞìåñá ôá êõñéüôåñá äéåèíÞ ðñïúüíôá ìåôáöñáóôþí Braille íá
õðïóôçñßæïõí ôçí ÅëëçíéêÞ ãëþóóá êáé ôï åëëçíéêü óýóôçìá Braille. Ï ìåôáöñáóôÞò
Braille åßíáé Ýíá åîáéñåôéêü âïÞèçìá ãéá ôçí ðáñáãùãÞ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý áëëÜ
êáé óôçí áëëçëåðßäñáóç ìáèçôÞ - öïéôçôÞ ìå ôïí äéäÜóêïíôá óôçí êáèçìåñéíÞ
åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá. Ïé ìåôáöñáóôÝò Braille óå óõíåñãáóßá ìå åêðáéäåõìÝíïõò
(Üôïìá) ìåôáãñáöåßò êáé ìå åêôõðùôéêÜ óõóôÞìáôá Braille ÷ñçóéìïðïéïýíôáé
ãéá ôçí ìáæéêÞ ðáñáãùãÞ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý óå ìïñöÞ Braille.
Ç Óõìâïëïãñáößá Åðéóôçìïíéêþí Óõìâüëùí (öõóéêÞò, ìáèçìáôéêþí, ÷çìåßáò-öõóéêÞò
êëð) êáôÜ Braille áðïôåëåß Ýíá óçìáíôéêü ðáñÜãïíôáé ðñüóâáóçò ôùí ìáèçôþí
ìå áðþëåéá üñáóçò óôï åêðáéäåõôéêü õëéêü. Ðáñüëá áõôÜ. äåí áíôéìåôùðßóôçêå ìå
ôïí ßäéï ôñüðï óôéò äéÜöïñåò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ óôéò ïðïßåò åöáñìüóôçêå [19]
[22], Áõôü åß÷å óáí áðïôÝëåóìá íá ðñïêýøïõí áíÜ ÷þñá äéáöïñåôéêÜ óõóôÞìáôá
áíôéóôïß÷çóçò ôùí ìáèçìáôéêþí óõìâüëùí ãéá ôïõò ôõöëïýò, óå áíôßèåóç ìå ôá
ìáèçìáôéêÜ
óýìâïëá ãéá üóïõò äåí ðáñïõóéÜæïõí ïðôéêÞ ìåéïíåîßá ðïõ áðïôåëïýí ðáãêüóìéá
ãëþóóá. Ç ÅëëÜäá ìÝ÷ñé ðñüóöáôá äåí äéÝèåôå Ýíá óýóôçìá êùäéêïðïßçóçò
åðéóôçìïíéêþí
óõìâüëùí êáôÜ Braille ðïõ:
. íá åßíáé óáöÝò.
. íá åßíáé ðëÞñåò,
. íá êáëýðôåé üëåò ôéò âáèìßäåò åêðáßäåõóçò,
. íá åßíáé êïéíÜ áðïäåêôü, þóôå íá âïçèÞóåé ôç ìåôáöåñóéìüôçôá ôïõ õëéêïý, áëëÜ
êáé ôçí áíÜðôõîç óõóôçìÜôùí ðëçñïöïñéêÞò ðïõ èá ôï õðïóôçñßæïõí.
Ôï ðñüâëçìá áõôü åîåôÜóèçêå óõóôçìáôéêÜ óôï ÔìÞìá ÐëçñïöïñéêÞò êáé
Ôçëåðéêïéíùíéþí ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí ìÝóù ôïõ ÐñïãñÜììáôïò SYMBRAILLE [9],
ôá áðïôåëÝóìáôá
ôïõ ïðïßïõ ðáñïõóéÜæïíôáé óôï âéâëßï «ÅðéóôçìïíéêÜ óýìâïëá êáôÜ BRAILLE óôïí
Åëëçíéêü ÷þñï - ÅöáñìïãÞ óå ÓõóôÞìáôá. ÐëçñïöïñéêÞò ãéá Ôõöëïýò» [1]. Ç ìåëÝôç
áõôÞ ðåñéëáìâÜíåé:
. ÓõíïðôéêÞ ðåñéãñáöÞ ôùí êõñéüôåñùí ìïñöþí óôéò ïðïßåò ìðïñåß íá âñßóêåôáé ôï
åêðáéäåõôéêü õëéêü ãéá ôïõò ôõöëïýò óå ó÷Ýóç êáé ìå ôéò ôå÷íïëïãßåò
ðëçñïöïñéêÞò,
êáèþò êáé ôá êýñéá ðëåïíåêôÞìáôá êáé ìåéïíåêôÞìáôá ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé.
. ÃåíéêÞ åðéóêüðçóç ôïõ óõóôÞìáôïò Braille. ôéò ìïñöÝò ìå ôéò ïðïßåò
ðáñïõóéÜæåôáé, ôá éäéáßôåñá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ, êáèþò êáé ìéá åéäéêÞ åðéóêüðçóç
óôçí
áíôéìåôþðéóç ôùí ìáèçìáôéêþí óõìâüëùí ãéá ôõöëïýò óôï äéåèíÞ êáé åõñùðáúêü ÷þñï.
. Ðñïçãïýìåíåò ðñïóðÜèåéåò ïé ïðïßåò áíáðôý÷èçêáí óôïí åëëçíéêü ÷þñï ãéá ôçí
õéïèÝôçóç åíüò ïëïêëçñùìÝíïõ óõóôÞìáôïò êùäéêïðïßçóçò ìáèçìáôéêþí óõìâüëùí
êáôÜ Braille.
. ÐåñéãñáöÞ ôïõ êþäéêá Nemeth êáé óýãêñéóç ôïõ ìå ôïí óå ÷ñÞóç óôçí ÅëëÜäá
êþäéêá ÌåíåÀäç [14] [15] óå âáóéêÜ óçìåßá, üðùò. áíáðáñÜóôáóç ôùí áñéèìþí, ôùí
âáóéêþí óõìâüëùí êáé ôùí ðñÜîåùí, êëáóìÜôùí, åêèåôþí, äåéêôþí êáé ñéæþí.
. Ðáñïõóßáóç ôùí êõñéüôåñùí ðñïóðáèåéþí ãéá ÷ñÞóç óõóôçìÜôùí ðëçñïöïñéêÞò ôá
ïðïßá õðïóôçñßæïõí ôïí êþäéêá Nemeth óôçí ðáñáãùãÞ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý êáé
óôçí ðñüóâáóç óå çëåêôñïíéêü åêðáéäåõôéêü õëéêü ðïõ åíóùìáôþíïõí ìáèçìáôéêÜ êáé
åðéóôçìïíéêÜ óýìâïëá. Åðßóçò ðáñïõóéÜæïíôáé ïé åñåõíçôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò
êáé ôá åìðïñéêÜ ðñïúüíôá ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí ãéá ôïí êþäéêá Nemeth.
¾óôåñá áðü åíäåëå÷Þ áíÜëõóç ðñïôåßíáìå ôçí õéïèÝôçóç ôïõ óõóôÞìáôïò "Nemeth
Code for Mathematics and Science Notation, 1972 Revision" [16] ùò óýóôçìá
ìáèçìáôéêþí
êáé åðéóôçìïíéêþí óõìâüëùí êáôÜ Braille óôçí ÅëëÜäá ãéá ôïõò åîÞò êõñßùò ëüãïõò:
. Ï êþäéêáò åßíáé óáöÞò, ðëÞñçò êáé êáëýðôåé üëåò ôéò âáèìßäåò ôçò åêðáßäåõóçò.
. ÕðÜñ÷åé Þäç ðëïýóéï åêðáéäåõôéêü õëéêü êõñßùò óôçí áããëéêÞ ãëþóóá.
. Óõìâáôüôçôá ìå Üëëåò ÷þñåò: ïé ôõöëïß ìáèçôÝò - öïéôçôÝò èá ìðïñïýí íá
äéáâÜóïõí Ýíá îåíüãëùóóï âéâëßï óå Braille, ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åé ìáèçìáôéêÜ
óýìâïëá,
êáèþò êáé íá óõíå÷ßóïõí ôéò óðïõäÝò ôïõò óå Üëëç ÷þñá (õðü ôçí ðñïûðüèåóç üôé
ãíùñßæïõí Braille ãéá ôçí áããëéêÞ ãëþóóá).
. Åýêïëç åðéêïéíùíßá ìå ôõöëïýò ðïõ ãíùñßæïõí ôï óýóôçìá Nemeth.
. ÕðïóôÞñéîç áðü õðïëïãéóôéêÜ óõóôÞìáôá ãéá ðñüóâáóç óå ðëçñïöïñßåò ðïõ
ðåñéÝ÷ïõí åðéóôçìïíéêÜ óýìâïëá êáé êáôÜ ôçí ðáñáãùãÞ åêðáéäåõôéêïý õëéêïý [21].
´
. ¾ðáñîç äéáèÝóéìùí êáôÜëëçëùí ïäçãþí êáé åöáñìïãþí ëïãéóìéêïý ãéá ôéò ìç÷áíÝò
áíÜãëõöçò ãñáöÞò Braille, ôéò áíáíåþóéìåò äéáôÜîåéò Braille (Braille displays),
êáé ôéò Üëëåò óõóêåõÝò ðëçñïöïñéêÞò ðïõ êõêëïöïñïýí óôï åìðüñéï.
. Ìåãáëýôåñåò ðñïïðôéêÝò âéùóéìüôçôáò.
Ìå ôçí ÕðïõñãéêÞ áðüöáóç 10366/Ã/30-1-2004 ôïõ ÕÐÅÐÈ êáé ôçí õð.áñéè.
3/18-12-2003 áðüöáóç ôïõ Ðáéäáãùãéêïý Éíóôéôïýôïõ Ýãéíå äåêôÞ ç ðñüôáóÞ ìáò áõôÞ
êáé Ýôóé óÞìåñá ç ÷þñá ìáò äéáèÝôåé Ýíá óýóôçìá ðïõ åßíáé óáöÝò, ðëÞñåò,
êáëýðôåé üëåò ôéò âáèìßäåò åêðáßäåõóçò êáé õðïóôçñßæåôáé áðü ôá óõóôÞìáôá
ðëçñïöïñéêÞò.
Ç õéïèÝôçóç ôïõ êþäéêá Nemeth ðéóôåýïõìå èá åöïäéÜóåé ôçí åêðáßäåõóç ìå Ýíá
óýóôçìá êùäéêïðïßçóçò ôùí ìáèçìáôéêþí êáé åðéóôçìïíéêþí óõìâüëùí ãéá üëá ôá
åðßðåäá (áðü ôï äçìïôéêü ùò êáé ôéò ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò), ðáñÝ÷ïíôáò Ýôóé
ßóåò äõíáôüôçôåò åîÝëéîçò ôùí ôõöëþí óå ó÷Ýóç ìå åêåßíïõò ÷ùñßò ðñïâëÞìáôá
üñáóçò. ÄåäïìÝíïõ üôé ïé õðïóôçñéêôéêÝò ôå÷íïëïãßåò ðëçñïöïñéêÞò ãéá ôõöëïýò, ç
Ýñåõíá ðÜíù óôçí áõôüìáôç ìåôáôñïðÞ ìáèçìáôéêþí êåéìÝíùí óå êþäéêá Nemeth
êáé ç õðïóôÞñéîç áðü åôáéñßåò áíôßóôïé÷ïõ ëïãéóìéêïý áðïäßäïõí êáñðïýò,
åíéó÷ýåôáé ç èÝóç ôçò õéïèÝôçóçò ôïõ êþäéêá Nemeth ãéá ôçí ÅëëÜäá.
Ôá ØçöéáêÜ Ïìéëïýíôá Âéâëßá åðéôñÝðïõí óôïõò ìáèçôÝò íá Ý÷ïõí áêïõóôéêÞ
ðñüóâáóç óôï åêðáéäåõôéêü ðåñéå÷üìåíï ÷ùñßò ôç ÷ñÞóç Ç/Õ áëëÜ ìÝóù åéäéêþí
öïñçôþí
óõóêåõþí áíáðáñáãùãÞò CD, DVD, mini disc Þ memory stick (ìðïñåß üìùò íá ãßíåé
÷ñÞóç ôïõò êáé áðü Ç/Õ). Äßíïõí óôïí ÷ñÞóôç óçìáíôéêÝò äõíáôüôçôåò
áëëçëåðßäñáóçò,
üðùò: ðåñéå÷üìåíá, îåöýëëéóìá, åõñåôÞñéï, óåëéäïäåßêôåò, öùíçôéêÝò óçìåéþóåéò.
Èá ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí ôéò ó÷åôéêÝò äéåèíåßò ôõðïðïéÞóåéò (ð.÷. DAISY),
áëëÜ äåí ðáñÜãïíôáé áêüìç óôç ÷þñá ìáò.
Ç Ðñùôïâïõëßá ãéá ôçí Ðñïóâáóéìüôçôá ôïõ Ðáãêüóìéïõ Éóôïý (Web Accessibility
Initiative - WAI) [11] Ý÷åé êÜíåé óçìáíôéêÜ âÞìáôá ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôçò
ðñüóâáóçò ôùí áôüìùí ìå áðþëåéá üñáóçò óôï äéáäßêôõï. ÓõãêåêñéìÝíá, Ý÷åé
ðñïôåßíåé äéåèíåßò ïäçãßåò ðïõ ðñÝðåé íá áêïëïõèïýí üóïé áíáðôýóóïõí
éóôïóåëßäåò.
þóôå íá åßíáé åýêïëç ç ðëïÞãçóç óå áõôÝò êáé êáôáíïçôÞ ç äïìÞ ôïõò, áëëÜ áêüìç
íá ðáñÝ÷ïõí åíáëëáêôéêÞ ðñüóâáóç êáé óå åéêüíåò êáé ó÷Þìáôá. Ôéò ïäçãßåò
áõôÝò õéïèÝôçóå ç ÅõñùðáúêÞ ¸íùóç óôï ðëáßóéï ôçò ðñùôïâïõëßáò e-Europe2005 êáé
ôéò ðñïùèåß ìÝóù åéäéêþí äñÜóåùí êáé óôç ÷þñá ìáò [13]. Ïé ïäçãßåò áõôÝò
ìðïñïýí íá åöáñìüæïíôáé êáé óôçí áíÜðôõîç ðñïóâÜóéìùí åêðáéäåõôéêþí åöáñìïãþí
ãéá ìáèçôÝò. Åðßóçò, Ý÷ïõí áíáðôõ÷èåß åñãáëåßá ðéóôïðïßçóçò ôïõ âáèìïý
ðñïóâáóéìüôçôáò
ôùí éóôïóåëßäùí.
¶ëëåò åíäéáöÝñïõóåò ðñùôïâïõëßåò ãéá ôçí õðïóôÞñéîç ôùí ìáèçôþí ìå áðþëåéá
üñáóçò åßíáé ïé ïìéëïýíôåò öõëëïìåôñçôÝò (talking browsers), ç ðñùôïâïõëßá
VoiceWEB
[11] êáé ç ó÷åôéêÞ VoiceXML. êáèþò êáé ç áíÜðôõîç ôçò MathXML [20] ãéá ôçí
õðïóôÞñéîç ôùí ìáèçìáôéêþí êáé åðéóôçìïíéêþí óõìâüëùí.
Ôï óýóôçìá ðñüóâáóçò ôõöëþí êáé ìå ìåéùìÝíç üñáóç ìáèçôþí óôïí ðßíáêá êáé ôéò
ðñïâïëÝò óôçí ôÜîç ðåñéëáìâÜíåé Ýíáí Ýîõðíï (smart) ðßíáêá óôïí ïðïßï ü,ôé
ãñÜöåôáé Þ ðñïâÜëëåôáé ìåôáäßäåôáé óõã÷ñüíùò êáé óôïí ðñïóâÜóéìï óôáèìü
åñãáóßáò ôïõ ìáèçôÞ, ìåôáôñÝðåôáé óå óõíèåôéêÞ ïìéëßá Þ óå ìïñöÞ Braille Þ êáé
óå áíÜãëõöç ìïñöÞ áí åßíáé ó÷Þìá, Þ óå ìåãåèõóìÝíç ìïñöÞ (ãéá ôïõò ìåñéêþò
âëÝðïíôåò), áëëÜ ìðïñåß åðßóçò êáé íá áðïèçêåõôåß óáí çëåêôñïíéêü áñ÷åßï. Ï
Ýîõðíïò ðßíáêáò åßíáé ôáõôü÷ñïíá ìéá ïèüíç áöÞò ðïõ óõíäÝåôáé ìå õðïëïãéóôÞ
(äçëáäÞ ï åêðáéäåõôéêüò ÷åéñßæåôáé ôïí Ç/Õ áðü ôïí ðßíáêá ÷ùñßò ðëçêôñïëüãéï
êáé ðïíôßêé) ðïõ äéáèÝôåé êáé áõôüìáôç áíáãíþñéóç ÷åéñüãñáöçò.
Ôï áíáëõôéêü ðñüãñáììá óðïõäþí ïõóéáóôéêÜ èá ðñÝðåé íá áêïëïõèåßôáé ùò Ý÷åé
[18]. Ï äéäÜóêùí üìùò, èá ðñÝðåé íá åßíáé åíÞìåñïò ãéá ôéò äõíáôüôçôåò ôïõ
ôõöëïý ìáèçôÞ óôç ÷ñÞóç ôùí ôå÷íïëïãéþí ðëçñïöïñéêÞò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá óôçí
åíáëëáêôéêÞ ëýóç ðïõ áíôéêáèéóôÜ ôç ÷ñÞóç ôïõ ðïíôéêïý êáé äéåõêïëýíåé ôçí
ðëïÞãçóç óôï ãñáöéêü ðåñéâÜëëïí ìå ðáñÜèõñá. Äñáóôçñéüôçôåò ðïõ áíáöÝñïíôáé óå
ó÷åäßáóç, ÷ñÞóç ó÷çìÜôùí, åéêüíùí, ãñáöéêþí êáé éóôïóåëßäùí èá ðñÝðåé
ôïõëÜ÷éóôïí
íá áêïëïõèïýí ôéò êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò ôçò WAI. Áêüìç êáé óôéò ðåñéðôþóåéò
ìïñöïðïßçóçò êåéìÝíïõ óå åðåîåñãáóôÞ êåéìÝíïõ èá ðñÝðåé íá ëáìâÜíïíôáé õðüøç
üóá áíáöÝñèçêáí ó÷åôéêÜ ìå ôçí áêïõóôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ìå óõóôÞìáôá ìåôáôñïðÞò
åããñÜöùí-óå-ïìéëßá. ÂáóéêÞ ðñïûðüèåóç ãéá ôá ðáñáðÜíù áðïôåëåß ç äéáèåóéìüôçôá
êáôÜëëçëïõ ðñïóâÜóéìïõ óôáèìïý åñãáóßáò ãéá ôïí ôõöëü ìáèçôÞ, ü÷é ìüíï óôï
åñãáóôÞñéï, áëëÜ êáé óôç ôÜîç êáé ðïëý ðåñéóóüôåñï óôï óðßôé ôïõ ìáèçôÞ.
¼ëá üóá áíáöÝñèçêáí ðáñáðÜíù, ó÷åôéêÜ ìå ôç óõìâïëÞ ôçò ÐëçñïöïñéêÞò ùò
õðïóôçñéêôéêÞò ôå÷íïëïãßáò êáôÜ ôçí åêðáéäåõôéêÞ äéáäéêáóßá ôùí áôüìùí ìå
ðñïâëÞìáôá
üñáóçò, åðéâåâáéþíïíôáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôõöëïß öïéôçôÝò
óå ó÷ïëÝò èåôéêþí åðéóôçìþí (ìáèçìáôéêþí, ðëçñïöïñéêÞò, ê.Ü.) ðåñÜôùóáí
ìå åðéôõ÷ßá ôéò óðïõäÝò ôïõò óôç ÷þñá ìáò êáé óõíÝ÷éóáí ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò
óôï åîùôåñéêü. Äåýôåñï ðáñÜäåéãìá áðïôåëåß ç äçìéïõñãßá ôï 2003 ôïõ ðñþôïõ
óôçí ÅëëÜäá, åãêåêñéìÝíïõ áðü ôï ÕÐÅÐÈ, äçìüóéïõ Éíóôéôïýôïõ ÅðáããåëìáôéêÞò
ÊáôÜñôéóçò (ÉÅÊ) ãéá Üôïìá ìå áíáðçñßåò, ìå åéäéêüôçôá «ÔÅÉÑÅÓÉÁÓ: ¶ôïìá ìå
ÐñïâëÞìáôá ¼ñáóçò ×åéñéóôÝò Ôçëåöùíéêïý ÊÝíôñïõ ÅîõðçñÝôçóçò Ðåëáôþí» [12], ôï
ïðïßï äéáèÝôåé óýã÷ñïíåò õðïäïìÝò êáé åîïðëéóìü ðëçñïöïñéêÞò ãéá ôïõò óðïõäáóôÝò
ôïõ êáé ðáñÝ÷åé ãéá ðñþôç öïñÜ óôç ÷þñá ìáò åðßóçìåò, ðéóôïðïéçìÝíåò,
ìåôáëõêåéáêïý åðéðÝäïõ óðïõäÝò óå ôõöëïýò.
Ïé ÔÐÅ ãéá ôïõò ìáèçôÝò ìå áðþëåéá üñáóçò áðü ìüíåò ôïõò äåí ëýíïõí ðñïâëÞìáôá.
Óçìáíôéêü ñüëï ðáßæïõí ïé åîÞò ðáñÜãïíôåò [8]: íïìïèåóßá, êáíïíéóôéêü ðëáßóéï,
êáôåõèõíôÞñéåò ãñáììÝò, ïäçãßåò óõììüñöùóçò, êáíüíåò ãñáðôþí åîåôÜóåùí,
ôõðïðïßçóç, áíèñþðéíïé ðáñÜãïíôåò, óõíÝñãéåò, ðñïóâÜóéìåò åãêáôáóôÜóåéò,
åêðáßäåõóç
êáé êáôÜñôéóç óôåëå÷þí, êïõëôïýñá êáé ôÝëïò, óõììåôï÷Þ ôùí ßäéùí ôùí ìáèçôþí ìå
ðñïâëÞìáôá üñáóçò óôéò öÜóåéò ôçò áíÜðôõîçò êáé áîéïëüãçóçò ôùí õðïóôçñéêôéêþí
ôå÷íïëïãéþí.
--------------------------------------------------------------------------------
ÁíáöïñÝò
[1] ÊïõñïõðÝôñïãëïõ, à êáé ÖëùñéÜò, Å. (2003) «ÅðéóôçìïíéêÜ óýìâïëá êáôÜ
BRAILLE óôïí Åëëçíéêü ÷þñï - ÅöáñìïãÞ óå ÓõóôÞìáôá ÐëçñïöïñéêÞò ãéá Ôõöëïýò»,
¸êäïóç: ÊÝíôñï Åêðáßäåõóçò êáé ÁðïêáôÜóôáóçò Ôõöëþí (ÊÅÁÔ). ÁèÞíá 2003, ISBN
960-87918-0-4.
[2] Kouroupetroglou. G. andNemeth, G. (1995) «Speech Technology for Disabled
and Elderly People», êåöÜëáéï óôï âéâëßï «Telecommunications for AIl», Ed.
Patrick Roe, Published by the European Commission - Directorate General XIII.
Catalogue number: CD-90-95-712-EN-C, pp186-195.
[3] Kouroupetroglou. G. (1996) «Speech Technology» in Telecommunications for
People with Disabilities - The Missing Links, Ed. J.Gill, Published by the
European Commission - Directorate General XIII, ISBN 92-827-5115-5.
[4] G. Xydas and G. Kouroupetroglou: "The DEMOSTHeNES Speech Composer", Proc.
of the 4th ISCA Tutorial and Research Workshop on Speech Synthesis, Perthshire.
Scotland. August 29th - September 1st, 2001. pp 167-172.
[5] Xydas. G. and Kouroupetroglou. G. (2001) «Augmented Auditory Representation
of e- Texts for Text-to-Speech Systems» Lecture Notes in Artificial Intelligence
(LNAI), Vol. 2166. pp. 134-141.
[6] Xydas, G., Spiliotopoulos, D. and Kouroupetroglou. G. (2003) "Modeling
Emphatic Events from Non-Speech Aware Documents in Speech-based User
Interfaces",
Proc. of HCII2003, pp. 806-810.
[7] Emiliani, P.L., Ekberg. J., Kouroupetroglou, G., Petrie, H. and Stefanidis,
C. (1996) «Development Platform for Unified Access to Enabling Environments»
Proc. of ICCHP '96. July 17-19, Linz. pp. 69-75
[8] ÊïõñïõðÝôñïãëïõ, Ã. (2003) «ÕðïóôçñéêôéêÝò ÄñÜóåéò ãéá ÖïéôçôÝò ¶ôïìá ìå
ÅéäéêÝò ÁíÜãêåò» êåöÜëáéï óôï âéâëßï «¶ôïìá ìå Áíáðçñßåò óôçí ÔñéôïâÜèìéá
Åêðáßäåõóç», åêäüóåéò ÊÑÉÔÉÊÇ, óåë. 200-207.
[9]
www.di.uoa.gr/speech/symbraille/
[10]
http://demosthenes.di.uoa.gr/
[11]
www.w3c.org/WAI
[12]
www.keat.gr/education/teiresias.asp
[13]
www.e-accessibility.gr
[14] ÌåíåÀäçò, Ã., ÅõäïêÜêçò, Ì.. ÔóáãêáñÜêç, Ì.. ×éïõñÝá. Ñ. (1990)
«Óõìâïëïãñáößá Ìáèçìáôéêþí - ÖõóéêÞò êáé ×çìåßáò ôïõ Äçìïôéêïý Ó÷ïëåßïõ óôï
Óýóôçìá
Braille», ÁèÞíá..
[15] ÌåíåÀäçò. I. Ä. (1987) «ÌáèçìáôéêÜ Óýìâïëá óôçí ÃñáöÞ Ôõöëþí», ÁèÞíá.
[16] Nemeth Code for Mathematics and Science Notation - 1972 Revision (1987),
American Printing House for the Blind.
[17] Blenkhorn. P. and Evans, G. (2001) «Automated Braille Production from
Word-Processed Documents)) IEEE Trans. Neural Systems and Rehab. Eng., Vol.
9, No. 1, 81-85.
[18] Connell, T. and Boyd T. (2002) «Uniting the core curriculum and Braille
technology - An Australian Perspective» Proc. of the Conference Technology
and Persons with Disabilities, Los Angeles, USA. March 18-23.
[19] Epheser, H., Pograniczna, D., and Bntz. K. (1992) «Internationale
Mathematikschrift for Blinde» in: J. Hertlein, R.F.V. Witte, (ed.) Marburger
Systematiken
der Blmdenschrift (Teil 6). Deutsche Blindenstudienanstalt. Marburg.
[20] Foster. K. R. (1999) «Math on the Internet», IEEE Spectrum Volume 36,
Number 4, 36- 41.
[21] Guo, H., Gupta. G, Mendez. J., Weaver, C, Karshmer. A., and Geiger. S.
(1999) «Computer Processéíg of Nemeth Braille Math Notations in the Logic
Programming
Paradigm: A 25 year perspective, Springer-Verlag.
[22] Karshmer. A. I.; Gupta G. Geiger. S.; Weaver, C. (1999) "The MAVIS
Project" Journal of Behavior and Information Technology, v18 no.1. 2-10.
[23] Konczal. D. and Dietrich. G. (2002) «Access To Books Alternate Text
Production Center of The California Community Colleges», in Proceedings of
Technology
And Persons With Disabilities Conference 2002, Los Angeles. USA, March 18-23.
ÐçãÞ:
http://speech.di.uoa.gr/
http://www.eoty.gr
_____________________
orasi mailing list
äéáâÜóôå ãéá áõôÞ ôçí ëßóôá êáé ôá èÝìáôá ðïõ óõæçôÜ óôï
//www.freelists.org/webpage/orasi
Ãéá íá óôåßëåôå Ýíá ìÞíõìá êáé íá ôï äïõí üëïé ïé óõíäñïìçôÝò ôçò ëßóôáò
óôåßëôå email óôçí äéåýèõíóç
orasi@xxxxxxxxxxxxx
Ãéá íá äéáãñáöåßôå áðü áõôÞ ôçí ëßóôá ìðïñåßôå ïðïéáäÞðïôå óôéãìÞ íá óôåßëåôå
email óôçí äéåýèõíóç
orasi-request@xxxxxxxxxxxxx
êáé óôï èÝìá ãñÜøôå unsubscribe.
Ôï áñ÷åßï ôçò ëßóôáò âñßóêåôáé óôï
//www.freelists.org/archives/orasi
______________
Other related posts:
