Zdravo svima
Neki praktični i lični razlozi su me doveli da čitam ovaj dokument koje
slijedi. Dokument je javno dostupan kao *.PDF datoteka u ćiriličnoj
verziji. Odlučio sam se da ga konvertujem u *.TXT te proslijedim kao tekst
u poruci konvertovan u latinicu. Moguće da će zbog konvertovanja nastati
neke greške.
Mada u zaglavlju piše da je njegova namjena prije svega za sudije,
tužioce, advokate i policiju, vrijedi ga čitati jer objašnjava neke osnovne
stvari koje bi trebao znati svaki korisnik usluga na internetu. Ovo je
dokument za područje Srbije, ipak, njegov originalni tekst je iz Norveške i
svakako se odnosi i na ostale države iz regiona uz moguće neke manje
izmjene.
Zainteresovani za ovaj dokument u *.pdf formatu mogu se javiti na
adresu moderatora ove liste, pogledati kraj poruke.
PRAVNI VODIČ KROZ INTERNET DOMENE
PRIRUČNIK
ZA
SUDIJE,
ADVOKATE,
TUŽIOCE
I
POLICIJSKE
INSPEKTORE
SADRŽAJ
PREDGOVOR 4
UVOD 4
SISTEM ADRESA NA INTERNETU 5
Organizacija sistema naziva domena 6
Šta se događa kada se potraži naziv domena? 7
SRPSKI NACIONALNI DOMENI 8
Pravni osnov 8
Organizacije, uloge i odgovornosti 8
KADA NASTANE SPOR 9
Domenski sporovi - mere 10
Sporovi u vezi sa sadržajem ili uslugama - mere 10
Uklanjanje sadržaja ili usluge 10
Uklanjanje naziva domena povezanog sa sadržajem ili uslugom 10
Šta se događa kad se ukloni naziv domena? 11
POSTUPCI SA NAZIVIMA DOMENA 12
Zaštita podataka o kontaktu 13
Dostavljanje podataka iz R egistra 13
PRIMERI ARBITRAŽNIH ODLUKA 14
KONTAKT 15
PREDGOVOR
Svet Interneta prolazi kroz buran period tehničkog i
političkog razvoja, što se posebno odražava na pitanj a
naziva internet domena, a oba ova faktora postala su
važni delovi infrastrukture savremenog društva.
Logično, p ojavljuju se i sporovi oko ovih pitanja, kao što
su oni u vezi sa pravima na zaštićene robne marke i
povredom tih prava r egistracij om i korišćenj em nekih
naziva domena. Pored toga, postoje i povrede koje su
krivičnopravnog karaktera i tiču se nezakonitih
aktivnosti na Internetu. Ovaj vodič o Internetu i
nazivima domena pripremljen je da bi obezbedio onima
koji se time bave, kao što su sudije, advokati, javni
tužioci i policija, određeni nivo znanja tehničkih i
praktičnih aspekata rešavanja sporova i zakonskih
procesa u ovom području.
Ova oblast se stalno razvija, tako da je neophodno da se
ove informacije stalno ažuriraju. Zato preporučujemo da
češće posećujete internet sajtove RNIDS-a www.rnids.rs i
www.domen.rs, gde ćete uvek moći da nađete najnoviju
verziju ovog vodiča i druge relevantne informacije. Mi
smo, naravno, uvek na raspolaganju ako želite direktno da
nam postavite pitanje.
Nadamo se da će Pravni vodič biti koristan alat u vašem
svakodnevnom radu i rado ćemo da uvažimo vaše sugestije
kako da sledeće izdanje bude još bolje.
Pravo na objavljivanje ovog izdanja RNIDS je dobio
ljubaznošću NORID-a, norveškog nacionalnog internet
registra, na osnovu prevoda i prilagođavanja engleske
verzije njihove publikacije pod nazivom
DOMENEKONFLIKTER I RETTSSYSTEMET, koja je dostupna na
adresi www.norid.no/publikasjoner/domenejus.pdf.
UVOD
U ovom vodiču objašnjavamo šta je naziv domena, kako je
povezan globalni sistem naziva domena, i kako je
organizovana srpska komponenta ovog sistema. Opisujemo
uključene organizacije, njihove uloge i odgovornosti, i
objašnjavamo razlike između spora koji uključuje samo
naziv domena i spora oko usluga ili sadržaja koji se
nalaze na datom domenu.
Takođe, opisujemo šta se događa kada se izbriše naziv
domena. Važno je biti svestan prednosti koje donosi
brisanje, ali je takođe bitno da budemo potpuno svesni
onoga što se ne rešava prilikom brisanja domena, kao i
neplaniranih posledica koje mogu nastati kao rezultat
brisanja.
Kao zaključak dajemo vam pregled postupaka koji mogu da se
izvedu sa nazivima nacionalnih domena u Srbiji, i kako se
sporovi mogu rešiti, što unutar, što izvan pravnog
sistema.
O RNIDS-u
Fondacija “Registar nacionalnog internet domena
Srbije”, skraćeno RNIDS, je stručna, nestranačka,
nevladina i nedobitna organizacija, osnovana 8.
jula 2006. od strane lokalne internet zajednice u
Srbiji, sa ciljem da upravlja nacionalnim internet
domenima Srbije. RNIDS okuplja srpsku internet
zajednicu, artikuliše i zastupa njene interese, kako
u Srbiji, tako i u Evropi i na globalnom nivou.
Uz podršku nadležnog ministarstva Republike
Srbije, RNIDS-u su na upravljanje povereni .RS i .SRB
domen, delegirani od strane ICANN-a − organizacije
odgovorne za rukovođenje globalnom strukturom
Interneta. RNIDS upravlja Registrom nacionalnih
internet domena, u skladu sa odlukama ICANN-a od 11.
septembra 2007. (za .RS domen) i 21. aprila 2011. (za
.SRB domen).
U običnom govoru se najčešće koristi pojam
"internet domen" i kada se misli na "naziv
internet domena".
Internet domen je skup podataka koji opisuje
jedinstvenu administrativno-tehničku celinu na
Internetu, prema pravilima DNS sistema, a podaci
mogu da budu adrese računara, resursa ili servisa na
domenu (www, mail, ftp…), nazivi i adrese DNS servera
i drugo.
Naziv internet domena je tekstualna oznaka koju
korisnik registruje za svoje potrebe, čime stvara
administrativno-tehničku mogućnost za
vidljivost internet domena pod tim nazivom. Naziv
internet domena je aktivan kada se izvrši upis
podataka u DNS tabelu Registra internet domena i
ta tabela aktivira na javnim DNS serverima. On je
sastavni deo veb adrese i adrese e-pošte i na taj
način određuje vaš identitet na Internetu.
SISTEM ADRESA NA INTERNETU
Svakom internet sadržaju ili internet servisu pristupa
se preko nekog internet domena, koji je adresna oznaka
neke internet lokacije. Korisnicima Interneta
najpoznatiji načini korišćenja internet domena su
internet sajtovi i e-pošta, ali oni se koriste i za brojne
druge namene, kao što su preuzimanje dokumenata ili
prijavljivanje na različite zbirke podataka.
Kako se pristupa ovim uslugama? Svaki računar povezan na
Internet imaju svoju IP adresu, koja se sastoji od niza
brojeva. Koristeći ove adrese možemo direktno da se
povežemo na drugi računar. Ipak, da korisnici ne bi
morali da pamte ove duge nizove brojeva, Sistem naziva
domena (DNS - Domain Name System) dodeljuje jedinstven
naziv domena datoj IP adresi.
Sistem naziva domena predstavlja "telefonski imenik"
Interneta. Naziv domena koristi se za traženje adresa u
sistemu naziva domena na isti način na koji tražite ime
u telefonskom imeniku da biste našli odgovarajući broj.
Kada se zahteva usluga koja se nalazi na nekom internet
domenu, Sistem naziva domena pokreće potragu za
određenom IP adresom. Svi znamo da se telefonski
razgovor ne izvodi kroz telefonski imenik. Isto tako,
saobraćaj na Internetu ne prolazi kroz sistem naziva
domena, već ga DNS samo usmerava.
Srpski nazivi domena obično se pišu u obliku
nazivfirme.rs ili nazivfirme.srb. Ako naziv domena nudi
usluge kao što su internet sajt i e-pošta, adresa može da
bude www.nazivfirme.rs, a tipična adresa e-pošte je u
formatu i me.prezime@xxxxxxxxxxxxx. Adresa sajta može da
se piše bez "www" na početku, naravno, ako su pravilno
podešeni i DNS server i server na kome je hostovan.
VAŽNO: Moguće je da neko registruje internet domen, a da
se na tom domenu ne nude nikakve usluge korisnicima.
Naziv domena je uvek globalno jedinstven. Na primer,
pošto se pišu drugačije, nazivi domena kao što su
nacionalnidomen.rs i nacionalni-domen.rs predstavljaju dva
različita domena. Ovo pravilo se primenjuje čak i ako dva
naziva domena imaju isto značenje i istog korisnika
domena, i upućuju na istu IP adresu.
IME
NAZIV DOMENA
BROJ TELEFONA
IP ADRESA
KONTAKT
KONTAKT
ORGANIZACIJA SISTEMA NAZIVA DOMENA
Sistem naziva domena ima hijerarhijsku strukturu i može
da se uporedi sa sistemom korena, osnove stabla. Najviši
nivo često se zove korenska zona DNS-a (DNS root zone).
Takozvani "domeni najvišeg nivoa" predstavljaju najviši
nivo odmah ispod korena. Postoje dva tipa domena
najvišeg nivoa. Prvi su oznake država, kao što su .RS i
.SRB (koji predstavljaju Srbiju), .RU (Rusija) ili .UK
(Ujedinjeno Kraljevstvo), i pravila koja regulišu njihovo
korišćenje donose se na nacionalnom nivou. Drugi su
generički domeni najvišeg nivoa, kao što su .COM, .ORG,
.NET, a pravila koja uređuju ove domene dogovaraju se na
globalnom nivou.
Iz ugla korisnika, nazivi internet domena mogu da budu
registrovani u okviru sledećih kategorija domena:
• Nacionalni domen najvišeg nivoa (ccTLD – country
code Top-level domain) – internet domen koji je povezan
sa određenom državom ili teritorijom. ccTLD se
određuje na osnovu međunarodne dvoslovne oznake
države, koji prema standardu ISO 3166-2, sadrži slova
engleskog alfabeta (kao što je domaći .RS domen).
Postoje i IDN ccTLD (Internationalized Domain Names
ccTLD) koji sadrže i slova koja ne spadaju u engleski
alfabet (kao što je domaći .SRB domen).
• Generički domen najvišeg nivoa (gTLD – generic Top-
level domain) – internet domeni vezani za opšte
pojmove ili skraćenice, a nazivaju se i globalni
internet domeni (kao što su .COM, .ORG, .NET, .EDU...).
• Nacionalni domen drugog nivoa (ccSLD – country code
Second-level domain) – nacionalni internet domen koji
je registrovan ispod ccTLD-a i od njega je odvojen
tačkom (npr. u nazivu domena beograd.org.rs, „.org.rs“ je
ccSLD). Domenski prostor ccTLD-ova je najčešće
podeljen na više ccSLD-ova (poddomena), koji su
namenjeni različitim kategorijama registranata
(firme, organizacije, obrazovne ustanove, pojedinci,
akademske ustanove, državni organi…). U okviru
nacionalnog domena .RS postoji šest ccSLD-ova
(.CO.RS, .ORG.RS, .EDU.RS, .IN.RS, .AC.RS i .GOV.RS), kao i
u okviru .SRB domena (.PR.SRB, .ORG.SRB, .OBR.SRB,
.OD.SRB, .AK.SRB i .UPR.SRB).
U Srbiji je upravljanje domenima drugog nivoa za
akademske institucije (.AC.RS i .AK.SRB) delegirano
Konferenciji univerziteta Srbije, dok administrativno
upravljanje vrši Akademska mreža Srbije. Domeni za
državne organe (.GOV.RS i .UPR.SRB) delegirani su
Republici Srbiji, a administrativno upravljanje obavlja
Uprava za zajedničke poslove republičkih organa.
Korisnik koji je registrovao neki domen, ima pravo da
kreira poddomene po želji. Na primer, registrant domena
domen.rs, može da samostalno kreira poddomen
primer.domen.rs. Prava i obaveze koje proizilaze iz akata koji
regulišu nacionalne domene u Srbiji odnose se uvek na
registranta domena, bez obzira da li je on dao dozvolu
trećoj strani da postavi poddomen. Na najnižem
hijerarhijskom nivou mogu da se nalaze i nazivi
pojedinačnih računara u mreži, tipa server123.primer.domen.rs.
Pojedinac ili organizacija može da utiče samo na
poddomen direktno ispod njegovog nivoa u hijerarhiji.
Ovo znači da RNIDS, kao nacionalni registar .RS domena,
ne može da utiče na domen kao što je .COM ili nazive
domena registrovanih unutar ovog domena najvišeg nivoa,
već samo na one koji su sa .RS i . SRB na kraju.
DNS KORENSKA ZONA
DOMEN NAJVIŠEG NIVOA
DOMEN DRUGOG NIVOA
KORISNIKOV DOMEN
PODDOMEN
NAZIV RAČUNARA
com rs ru
ŠTA SE DOGAĐA KADA SE POTRAŽI
NAZIV DOMENA?
Svaki naziv domena je opisan na računaru koji obezbeđuje
informaciju na kojoj se IP adresi nalaze usluge koje se nude
na datom domenu. Ovi računari se nazivaju serveri naziva
domena (domain name servers) ili DNS serveri. Korisnik i
ne primećuje da je u komunikaciji sa ovim računarima.
Primer tipičnog upita:
Želite da potražite neku informaciju objavljenu na sajtu
Narodne biblioteke Srbije. Znate da je adresa Biblioteke
www.nb.rs, tako da to upisujete u adresno polje internet
pregledača (browser).
1. Kako bi našao IP adresu servera na kome je traženi
sajt, vaš računar kontaktira drugi računar (tzv.
razrešavač upita), to jest server čija je uloga obrada
upita u DNS sistemu i obično je lociran kod vašeg
pružaoca internet usluga.
2. Posao razrešavača upita je da nađe IP adresu za
www.nb.rs. On šalje upit prema jednom od DNS servera u
korenu globalnog sistema naziva domena (root server).
Korenski DNS serveri prepoznaju samo nivo domena
koji je ispod njih u hijerarhiji (desno od tačke) i šalju
nazad listu DNS servera za .rs.
3. Razrešavač upita zatim ponovo šalje upit jednom
od DNS servera za .rs. Oni takođe prepoznaju samo nivo
domena koji je direktno ispod njih u hijerarhiji (levo
od .rs), pa šalju nazad listu DNS servera za nb.rs.
4. Razrešavač upita ponavlja upit jednom od DNS
servera za nb.rs, koji odgovara traženom IP adresom za
www.nb.rs (na primer: 91.199.17.1). Napominjemo da je u
praksi najčešće svejedno da li je www.nb.rs ili nb.rs, to
jest ako je server pravilno podešen pokazivaće isto.
5. Razrešavač upita zatim šalje IP adresu vašem
računaru. Kada vaš internet pregledač primi adresu,
može da kontaktira direktno sa serverom na kome je
hostovan sajt Biblioteke i da preuzme sajt koji želite.
DNS server: Računar koji odgovara na upite u vezi sa
nazivom domena pod kojim je registrovana neka
internet adresa, kao što je: „Koja je IP adresa za
www. nb.rs?”
www.nb.rs 91.199.17.1
nb.rs .rs
korenska
zona
SERVERI NAZIVA DOMENA
RAZREŠAVAČ UPITA
SRPSKI NACIONALNI DOMENI
Izraz „nacionalni internet domeni” odnosi se na one
nazive domena koji su registrovani unutar .RS i .SRB
domena. Zbirka podataka Registra nacionalnih internet
domena sadrži podatke o registrovanim nazivima .RS i
.SRB domena, njihovim korisnicima (registrantima),
adresama DNS servera koji omogućavaju vidljivost
internet domena čiji je naziv registrovan u Registru i
druge registracione podatke. Krajem 2015. bilo je
registrovano oko 90.000 naziva nacionalnih domena.
PRAVNI OSNOV
Upravljanje srpskim domenima najvišeg nivoa vrši se u
skladu sa Opštim uslovima o registraciji naziva
nacionalnih internet domena. Ovaj dokument opisuje
aktivnosti koje su vezane za poslove registracije domena,
kao i prava i obaveza RNIDS-a i registranata.
S obzirom na to da se poslovi registracije naziva domena
vrše preko ovlašćenih registara, ova materija je bliže
uređena drugim aktom, Opštim uslovima o radu
ovlašćenih registara naziva nacionalnih internet
domena.
Osnovni zadatak RNIDS-a je da obezbedi i unapređuje
operativnu stabilnost i visoku dostupnost nacionalnih
.RS i .SRB domena. To uključuje registraciju, tehničko
održavanje i administraciju Registra nacionalnih
internet domena i obezbeđenje DNS infrastrukture za
stabilan rad Interneta u Srbiji i globalno, što sve
registrovane .RS i .SRB domene čini uvek dostupnim svim
korisnicima Interneta.
Prema Opštim uslovima, prilikom registracije,
registrant izjavljuje da registracijom predmetnog domena
ne ugrožava prava trećih lica. Nema prethodnih provera
od strane RNIDS-a da bi se utvrdilo da li registracija
ugrožava bilo čija prava. Eventualni sporovi u vezi
naziva domena rešavaju se pred Komisijom za rešavanje
sporova povodom registracije naziva domena ili pred
nadležnim sudom.
ORGANIZACIJE, ULOGE I ODGOVORNOSTI
Tri strane su uključene u registraciju srpskih naziva
domena: registrant (eng: registrant), ovlašćeni registar (eng:
registrar) i RNIDS, kao centralni registar (eng: registry).
Registrant je strana koja namerava da koristi naziv
domena u svoje ime. Ovlašćeni registri RNIDS-a su
pravna lica i preduzetnici koji obavljaju poslove
registracije naziva nacionalnih domena za registrante
(korisnike). RNIDS upravlja Registrom nacionalnih
internet domena
Odnosi između ove tri strane se regulišu opštim aktima
koje usvaja RNIDS i ugovorima sa ovlašćenim registrima.
Opšti uslovi o registraciji naziva nacionalnih internet
domena uređuju odnos između RNIDS-a i registranta.
Ugovorom o obavljanju poslova registracije naziva
nacionalnih internet domena i Opštim uslovima o radu
ovlašćenih registara naziva nacionalnih internet
domena uređen je odnos između RNIDS-a i ovlašćenog
registra. Šema na sledećoj strani prikazuje taj odnos.
Strana koja registruje naziv domena, ima pravo na
upotrebu naziva sve dok traje registracija - obično do
trenutka kada registrant domena ne odluči da obriše
naziv domena, odnosno ne produži registraciju.
REGISTRANT
OVLAŠĆENI
REGISTAR
CENTRALNI
REGISTAR RNIDS
Kako naći registranta domena?
Javno dostupni podaci iz Zbirke podataka Registra
nacionalnih internet domena o tome ko je registrant
nekog .RS i .SRB domena mogu da se dobiju preko RNIDS-
ovog servisa (poznat i kao WHOIS) na sledeće načine:
• Podaci o registrovanom nazivu domena -
www.rnids.rs/whois
daje podatke o pojedinačnim nazivima domena u obliku
tabele, kao i u izvornom tekstualnom obliku na veb
strani, i u obliku PDF datoteke
• Provera raspoloživosti naziva domena -
www.domen.rs/whois
daje rezultat provere u svih pet domenskih prostora
odjednom, a ako je traženi naziv domena ispravan i
slobodan, korisnik dobija link ka listi ovlašćenih
registara .RS i .SRB domena
Podaci o registrantu, administrativnom i tehničkom
kontaktu koje RNIDS čini javno dostupnim su:
• za fizička lica: ime i prezime
• za pravna lica ili preduzetnike: ime i prezime
osobe za kontakt u okviru pravnog lica ili
preduzetnika koje je administrativni ili tehnički
kontakt, naziv (poslovno ime), adresa sedišta i
identifikacioni (matični) broj
KADA NASTANE SPOR
Za pružene usluge u vezi sa domenom i sadržajem internet
sajta, primenjuju se važeći propisi. Registrant domena
sam snosi punu i isključivu odgovornost za upotrebu
domena. Registrant je onaj koji odlučuje da li će neka
usluga biti povezana sa domenom i koje usluge planira da
ponudi. Ovo mogu biti usluge koje je odlučio sam da ponudi
unutar svoje organizacije i na svojim računarima, ili
može da plati usluge koje nudi hosting provajder ili drugi
pružaoci usluga. Usluge mogu biti različite kada je
sadržaj u pitanju - od statičnih internet stranica, do
onih koje sadrže dokumenta za preuzimanje, igre na mreži,
portale i širok dijapazon drugih usluga.
Sporovi u vezi naziva domena se mogu svrstati u dve
kategorije. Prvi su oni u kojima predmet spora
predstavlja sam naziv domena. Drugi su oni kod kojih je
naziv domena sastavni deo spora zbog toga što upućuje na
sadržaj koji je u određenom smislu sporan. Ni u jednoj od
ove dve situacije, RNIDS nije strana u sporu.
Sporovi koji se tiču naziva domena
Najvećim delom, takvi sporovi spadaju u oblast građanskog
prava i uglavnom su u pitanju sporovi oko prava
korišćenja datog domena. Teoretski su mogući i slučajevi
gde jedna strana tvrdi da sam naziv domena sadrži
elemente određenog krivičnog dela.
Sporovi koji se tiču sadržaja i usluga
U slučaju kršenja zakona i aktivnosti na Internetu kojima
se povređuju prava trećih lica, obično se sporna situacija
odnosi na usluge pružene na domenu, a ne na sam naziv
domena. I internet sajt i e-pošta mogu da sadrže
nezakoniti sadržaj ili da se koriste u nezakonite svrhe,
recimo u svrhu prevare korisnika. Takvi sporovi često za
rezultat imaju i krivični postupak u kojem se utvrđuje
krivična odgovornost izvršioca takvog krivičnog dela
kao i otklanjaju posledice izvršenog krivičnog dela,
(uklanjanje datog sadržaja ili usluge).
RNIDS
REGISTRANT
OVLAŠĆENI
REGISTAR
opšti
uslovi
o
registraciji
korisnički ugovor
ugovor
opšti
uslovi
o
radu
OR
Opšti uslovi o registraciji naziva nacionalnih
internet domena:
www.rnids.rs/uslovi
Spisak ovlašćenih registara:
www.rnids.rs/registri
DOMENSKI SPOROVI - MERE
Sporovi koji se tiču prava na naziv domena mogu da se
iznesu pred Komisiju za rešavanje sporova povodom
registracije naziva nacionalnih internet domena.
Komisija deluje kao brza, ekonomična i jednostavna
alternativa u očiglednim slučajevima spora. Komisija
ima pravo da naloži da se naziv domena prenese ili
obriše. Prema Opštim uslovima, registranti daju
saglasnost prilikom registracije da se spor koji nastane
u vezi naziva domena rešava pred Komisijom i da odluku
koju donese Komisija prihvate kao obavezujuću.
SPOROVI U VEZI SA SADRŽAJEM ILI
USLUGAMA - MERE
Uklanjanje sadržaja ili usluge
Jedino delotvorno sredstvo da se nezakonita usluga učini
u potpunosti nepristupačnom bez negativnog uticaja na
druge strane, jeste da se ta usluga ukloni. Ovo se može
učiniti samo lokalno, na računarima koji pružaju datu
uslugu. Najdelotvorniji pristup u ovakvim slučajevima je
ili da se preduzmu koraci direktno protiv registranta
domena ili da se kontaktira pružalac usluge.
Mere protiv registranta domena
Prvi korak u rešavanju spora bi trebalo da bude
uspostavljanje kontakta sa registrantom domena. Neke
sporne situacije može da reši sam registrant domena,
tako što dobrovoljno uklanja određeni sadržaj ili usluge.
Ako ovaj pristup ne urodi plodom, zakonski postupak
predstavlja alternativno sredstvo da se registrantu
domena naloži da ukloni datu uslugu.
Kontakt sa pružaocem usluga
Ako nije moguće kontaktirati registranta domena, sledeći
korak je kontaktiranje pružaoca usluge. U mnogim
slučajevima to će biti pružalac hosting usluge.
Većina srpskih internet provajdera ima pravila o
sprečavanju zloupotreba svojih resursa. Svaki
pojedinačni pružalac usluga vrši procenu od slučaja do
slučaja o tome da li mu ugovor sa klijentom ili odredbe
važećih zakona omogućavaju da sam ukloni uslugu ili je
neophodna odluka suda ili drugog nadležnog organa.
Uklanjanje naziva domena povezanog sa sadržajem ili uslugom
Ako se komunikacija sa registrantom domena i pružaocem
usluga pokaže kao neuspešna, na primer, ako uslugom
upravlja pružalac iz inostranstva, uklanjanje naziva
domena može da predstavlja poslednju opciju. Uklanjanje
naziva domena ne uklanja samu uslugu, ali može da smanji
štetne efekte jer će usluga biti manje dostupna.
U nekim slučajevima nije moguće kontaktirati registranta
domena, niti pružaoca usluga. U takvim slučajevima, može
da se kontaktira odgovarajući registar domena najvišeg
nivoa u vezi sa uklanjanjem sadržaja. Različiti domeni
najvišeg nivoa imaju različita pravila i kriterijume koji
moraju da se ispune da bi se uklonio naziv domena.
KOMISIJA ZA REŠAVANJE SPOROVA
POVODOM REGISTRACIJE NAZIVA DOMENA
Komisija je nepristrasno telo koje rešava sporove u
vezi sa registracijama naziva domena kojim se vrši
povreda prava trećih lica. Komisija ima
Sekretarijat, koji je zadužen za pripremu
dokumenata u vezi sa sporovima. Sve odluke
Komisije objavljuju se na internet sajtu RNIDS-a.
Pravilnik o postupku za rešavanje sporova
povodom registracije nacionalnih internet
domena:
www.rnids.rs/arbitraza
Rešavanje sporova u vezi naziva domena:
www.rnids.rs/domeni/rešavanje-sporova-u-vezi-
naziva-domena
Arbitražne odluke:
www.rnids.rs/dokumenti-o-domenskim-
sporovima/arbitražne-odluke
Šta se događa kad se ukloni naziv domena?
Uklanjanje za rezultat ima brisanje naziva domena iz
Sistema naziva domena. Ovo znači da više ne možete da
dobijete IP adresu za server na kojem se nalazi usluga koja
je bila ponuđena na uklonjenom nazivu domena. Umesto toga
dobijate obaveštenje o grešci koja vam saopštava da
domen ne može da se nađe. Uklanjanje pogađa sve usluge na
domenu i svim njegovim poddomenima, ali ne uklanja
sadržaj. Problematičan sadržaj može da se nesmetano
ponudi na nekom drugom nazivu domena. U tom slučaju,
usluga je i dalje prisutna, ali biće mnogo manje
pristupačna, jer većina korisnika Interneta ne zna IP
adresu i neće moći da pristupi datom sadržaju.
Da pogledamo to na primeru. Student je objavio nezakonit
sadržaj na internet stranici koja pripada Univerzitetu u
Beogradu. RNIDS nema pristup da ukloni tu internet
stranicu, studentov korisnički prostor ili pojedinačni
poddomen. Jedina opcija nam je da uklonimo naziv domena
bg.ac.rs. Posledice toga bi bile sledeće:
• Sve adrese e-pošte i internet strane registrovane
pod ovim domenom prestaju da funkcionišu
U slučaju domena bg.ac.rs, ovo će pogoditi hiljade
adresa e-pošte i sve internet strane Univerziteta u
Beogradu.
• Svi serveri naziva domena pod ovim domenom
postaće nepristupačni
Ovo može da utiče na druge domene koji pripadaju
Univerzitetu u Beogradu. Pored toga, može da utiče na
domene koji pripadaju drugim organizacijama koje
koriste univerzitetske servere naziva za svoje
domene.
• Sve druge usluge na domenu postaće nedostupne
Ovo može da ima negativne posledice i za usluge koje
se pružaju izvan domena. U slučaju da na tom domenu
postoje servisi koji koriste zbirke podataka
studenata i zaposlenih u akademskim institucijama,
ne bi mogao da se preko njih potvrdi identitet
korisnika.
• Svi poddomeni postaće nedostupni
Internet sajtovi svih fakulteta Univerziteta u
Beogradu zbog toga će prestati da funkcionišu, jer im
se adrese nalaze ispod bg.ac.rs, kao i sve njihove
adrese e-pošte.
• Svi drugi domeni čiji se DNS server nalazi po ovim
domenom postaće nedostupni
Ukoliko se na domenu bg.ac.rs nalazi DNS server, na
primer za domen ns.ac.rs, onda će i taj domen postati
nedostupan. Slično ovome, ako bi se uklonio naziv
domena pružaoca hosting usluga, onda bi moglo doći do
toga da prestanu da rade svi sajtovi njegovih
korisnika (potencijalno hiljade njih).
Problem je što jedino sam registrant domena može da zna
koliko adresa e-pošte, internet stranica i drugih usluga
postoji na njegovom domenu. Ipak, detaljnije istraživanje
aktivnosti registranta domena može da pomogne u
proceni verovatnoće da postoje i treća lica koja nemaju
direktne veze sa njim, a takođe imaju pristup uslugama
povezanim sa domenom.
Pored toga, postoji nekoliko načina pristupanja servisu
putem IP adrese. Jednostavni pristup jeste da se postavi
link direktno na IP adresu, a da se ne ide preko sistema
naziva domena. Takve metode koriste oni koji šalju
neželjenu e-poštu. Takođe je uobičajeno da se postavi
nekoliko naziva domena koji upućuju na istu uslugu –
recimo na nekoliko različitih domena najvišeg nivoa.
Ako se jedan naziv domena ukloni, drugi mogu da se koriste
za pretraživanje uobičajenim putem. Ovo znači da čak i
ako domen bg.ac.rs bude uklonjen, isti taj nezakoniti
sadržaj i dalje može da bude dostupan na nekom internet
sajtu sa .com domenom, na primer.
POSTUPCI SA NAZIVIMA
DOMENA
Poslovi registracije naziva domena, koje obavljaju
ovlašćeni registri, obuhvataju:
• registraciju naziva domena
• promenu podataka o registraciji naziva domena
• produženje registracije naziva domena
• prenos registracije naziva domena na drugog
ovlašćenog registra
• promenu registranta naziva domena
• aktiviranje zaštite od javnog objavljivanja podataka
o registrantu, administrativnom i tehničkom kontaktu
za naziv domena
• prestanak registracije naziva domena
• druge poslove u skladu sa aktima RNIDS-a i ugovorom
sa RNIDS-om
Promena podataka o registraciji naziva domena
Ako se promeni neki od podataka o registraciji naziva
domena, registrant je dužan da najkasnije u roku od 15 dana
od dana nastanka promene, posredstvom ovlašćenog
registra, podnese RNIDS-u zahtev za promenu podataka.
RNIDS je dužan da promenu podataka o nazivu domena
sprovede najkasnije u roku od tri radna dana. Promena
podataka o registraciji naziva domena je sprovedena kada
RNIDS izvrši upis ove promene u zbirku podataka
Registra nacionalnih internet domena.
Produženje registracije naziva domena
Registrant, posredstvom svog ovlašćenog registra,
podnosi RNIDS-u zahtev za produženje registracije
naziva domena. Ukupan period na koji je naziv domena
registrovan ne može biti duži od 10 godina. Produžena
registracija počinje da teče nakon isteka tekuće
registracije.
Istekom perioda registracije naziv domena prestaje da
bude aktivan. Registrant ima naknadni rok od 30 dana da
izvrši produženje registracije naziva domena, nakon čega
se, ukoliko ne bude produžen, taj naziv briše iz Registra
nacionalnih internet domena.
Ako registrant izvrši produženje registracije u
naknadnom roku, produžena registracija počinje da teče
od datuma isteka prethodne registracije.
Promena registranta naziva domena
Promena registranta je moguća na osnovu:
• Zahteva registranta
• Odluke Komisije za rešavanje sporova povodom
registracije nacionalnih internet domena
• Pravnosnažne odluke nadležnog suda
Svoj zahtev registrant, posredstvom ovlašćenog registra,
dostavlja RNIDS-u. Uz zahtev se dostavlja uredna izjava o
promeni registranta, kojom trenutni registrant izjavljuje
volju da se izvrši promena registranta, dok novi
registrant podnosi zahtev za registraciju naziva domena.
Prestanak registracije naziva domena
Registracija naziva domena prestaje ako:
• Registrant podnese Zahtev za prestanak registracije
naziva domena
• Registrant ne produži registraciju po isteku
naknadnog roka od 30 dana
• Komisija za rešavanje sporova povodom registracije
nacionalnih internet domena svojom odlukom naloži
prestanak registracije
• Pravnosnažnom odlukom nadležnog suda bude
naložen prestanak registracije
• Nadležni javni tužilac svojim aktom naloži
prestanak registracije
• Registrant izgubi svojstvo subjekta prava, bez
pravnog sledbenika
• RNIDS utvrdi da su podaci o registraciji naziva
domena netačni ili nepotpuni
ZAŠTITA PODATAKA O KONTAKTU
Zaštita podataka o kontaktu (WHOIS protection, WHOIS
privacy) je servis koji omogućava da se podaci o kontaktima
ne prikazuju kroz javno dostupne servise RNIDS-a. To
znači da podaci kao što su ime i prezime (za fizička
lica), odnosno poslovni naziv, sedište, osoba za kontakt i
matični broj (za firme), neće biti javno vidljivi.
RNIDS na zahtev registranta aktivira zaštitu od javnog
objavljivanja podataka o registrantu, administrativnom i
tehničkom kontaktu za naziv domena koji se čine javno
dostupnim.
Ovaj servis je pogodan za osobe i firme koje ne žele da se
sazna da su oni registranti određenog naziva .RS i .SRB
domena ili kada kompanije koje registruju naziv domena za
neku svoju novu kampanju ili proizvod ne žele da se sazna
ko stoji iza nje pre zvaničnog objavljivanja. RNIDS
naplaćuje naknadu za aktiviranje zaštite podataka o
kontaktu po Tarifniku naknada.
DOSTAVLJANJE PODATAKA IZ REGISTRA
RNIDS će omogućiti nadležnim organima, drugim licima
i službama pristup podacima iz zbirke podataka Registra
nacionalnih internet domena, uključujući i podatke za koje
je aktivirana zaštita od javnog objavljivanja, ukoliko u
skladu sa važećim propisima Republike Srbije imaju
pravo na pristup tim podacima.
Podatke koji su potrebni radi pokretanja i vođenja
sudskog spora ili postupka alternativnog rešavanja
spora u vezi sa nazivom domena, uključujući i podatke za
koje je aktivirana zaštita od javnog objavljivanja, RNIDS
dostavlja na zahtev upućen službenim putem od strane
nadležnog suda ili Komisije za rešavanje sporova
povodom registracije nacionalnih internet domena.
Ako treće lice uputi zahtev za dostavljanje podataka o
nazivu domena, za koji je aktivirana zaštita od javnog
objavljivanja, RNIDS će od registranta tražiti da se u
roku od 15 dana izjasni o davanju saglasnosti za
dostavljanje zatraženih podataka podnosiocu zahteva.
Ukoliko je registrant saglasan, RNIDS će tražene podatke
za predmetni naziv domena dostaviti licu koje je podnelo
zahtev.
Kada je za naziv domena aktivirana zaštita od javnog
objavljivanja, RNIDS će kontaktima za naziv domena
e-poštom dostaviti dopis trećeg lica, koji za tu svrhu
treće lice dostavi RNIDS-u.PRIMERI ARBITRAŽNIH
ODLUKA
Na nacionalnim internet domenima .RS i .SRB mnoštvo
velikih stranih i domaćih kompanija je na vreme
registrovalo više naziva domena i tako potpuno
zaštitilo naziv firme ili brendova, proizvoda ili
usluga na srpskom internet prostoru.
Ali, neke kompanije to nisu učinile na vreme, ili su iz
drugih razloga bile prinuđene da povedu domenski spor
zbog naziva domena za koji su smatrale da narušava
njihovo pravo intelektualne svojine ili neko drugo
subjektivno pravo.
Ukratko, rezultati dosadašnjih arbitražnih postupaka
povodom .RS i .SRB domena su sledeći:
• „Google“ je dobio spor za googlesrbija.rs, jer je tužena
strana zloupotrebljavala taj naziv domena za
izazivanje zabune kod posetilaca svog sajta
• „Hyatt“ nije dobio spor za hyatt.rs, jer se ispostavilo
da je taj naziv skraćenica koja nema veze sa nazivom
poznatog hotelskog lanca, nije korišćen za zbunjivanje
posetilaca sajta, niti je bilo pokušaja preprodaje
• „Danone“ je dobio spor za danone.rs
• DIS nije dobio spor za dis.rs i dis.co.rs, zbog
istovetne skraćenice koju koristi tužena strana, ali
je, izgleda, kasnije otkupio dis.rs
• „Buddha Bar“ je dobio spor za buddhabar.rs i
buddhabar.co.rs
• „City 24″ je dobio spor za city24.rs
• „Volvo“ je dobio spor za volvo.rs i volvo.co.rs
• „Pirelli“ je dobio spor za pirelli.rs, pirelli.co.rs i pirelli.in.rs
• „Bofrost“ je dobio spor za bofrost.rs, čak je dokazan i
pokušaj preprodaje naziva domena za 150.000 evra
• „Akrapović“ je dobio spor za akrapovic.rs
• „Tehnomanija“ je dobila spor za tehnomania.rs i
tehnomania.co.rs, jer su dovodili u zabludu posetioce
sajta, vodeći ih pri tom na sajt konkurentske firme iz
iste branše
• „Webasto AG“ je dobio spor za webasto.rs
• „The Body Shop International Plc“ je dobio spor za
thebodyshop.rs
• „SAOP računalništvo“ je dobilo spor za minimax.rs
• „Intesa Sanpaolo SPA“ je dobila spor za
bankainteza.srb (ovo je ujedno i prvi spor u vezi sa
nekim nazivom .SRB domena)
• „Yahoo! Inc“ je dobio spor za yahoo.rs
• „Hans Georg Hagleitner“ je dobio spor za hagleitner.rs i
hagleitner.co.rs
• „Les Publications Conde Nast“ je dobio spor za vogue.rs
• „Calvin Klein Trademark Trust“ je dobio spor za ck.rs
• Vlasnik žiga „Potrčko“ je dobio spor za
potrckobeograd.rs
• „Bayerische Motoren Werke“ je dobio spor za
bmwmotorrad.rs i bmwkum.rs
• „Eli Lilly Corporate Center“ je dobio traženi prestanak
registracije naziva domena cialis.in.rs
RNIDS
Žorža Klemansoa 18a/I, 11108 Beograd, Srbija
PAK 101147
Internet adrese:
rnids.rs i rnids.srb
domen.rs i domen.srb
Društveni mediji:
linkedin.com/company/rnids
facebook.com/rnids.rs
twitter.com/rnids
youtube.com/rnidsonline
Radno vreme: 09.00-17.00, radnim danima
Telefon: (011) 7281-281
Faks: (011) 7281-282
E-pošta:
Opšti kontakt - kancelarija@xxxxxxxx
Kontakt u vezi internet domena - rs@xxxxxxxx
Komisija za rešavanje sporova povodom
registracije nacionalnih internet domena
Privredna komora Srbije, Resavska 15, 11000 Beograd
tel. (011) 3300-911, e-pošta: izbranisud@xxxxxx
JANUARR
2016.
__________
Podaci o listi:
1. Web strana: http://www.slikom.info/ml/sl.html
2. Adresa za prijavu: slikom-request@xxxxxxxxxxxxx u subjektu upisati: subscribe
3. Adresa za odjavu: slikom-request@xxxxxxxxxxxxx u subjektu upisati:
unsubscribe
4. Facebook: http://www.facebook.com/web.portal.slikom
5. Twitter: https://www.twitter.com/slikom
6. Adresa moderatora: SliKom-Moderators@xxxxxxxxxxxxx
__________
