[PWC-MEDIA] spontane mutaties bij verstandelijke handicap
- From: <UMCStRadboud@xxxxxxx>
- To: <UMCStRadboud@xxxxxxx>
- Date: Mon, 15 Nov 2010 07:02:23 +0100
PERSBERICHT
Nijmegen, 15 november 2010
Nijmeegse genetici presenteren nieuw paradigma voor onderzoek
Spontane mutaties belangrijke oorzaak van verstandelijke handicap
Veel verstandelijke handicaps worden veroorzaakt door een spontane mutatie in
de zaadcel of eicel van de ouders. Met die ontdekking lossen Nijmeegse
onderzoekers niet alleen een paradox op, maar veroorzaken ze ook een kleine
revolutie in de genetica. Ze beschrijven hun onderzoek in het artikel ´A de
novo paradigm for mental retardation´ in het wetenschapsblad Nature Genetics.
Twee procent van de Nederlandse bevolking heeft een verstandelijke handicap. Er
zijn diverse oorzaken voor verstandelijke handicaps gevonden, maar bij elkaar
opgeteld verklaren ze nog niet de helft van alle gevallen. Wat is de´missing
link´? Wat is de nog onbekende oorzaak van de meeste verstandelijke handicaps?
Onderzoekers van het UMC St Radboud, onder leiding van Joris Veltman en Han
Brunner, tonen in een artikel in Nature Genetics aan dat nieuwe (de novo)
mutaties een groot deel van de handicaps verklaren. Deze verstandelijke
handicaps worden dus niet van generatie op generatie doorgegeven, maar ontstaan
door spontane genetische veranderingen in de eicel of zaadcel van de ouders.
Het kind heeft een foutje in een gen dat bij beide ouders nog in orde is.
Genetisch verschil tussen ouders en kind
De onderzoekers brachten van tien kinderen met een verstandelijke handicap alle
20.000 genen in kaart. Dat gebeurde ook met de 20.000 genen van de beide
ouders. Door de resultaten met elkaar te vergelijken is precies te zien óf en
wáár er verschillen zijn ontstaan tussen de genen van de ouders en de genen van
hun kind.
Bij negen van de tien kinderen vonden de onderzoekers een verschil in steeds
een ander gen. Bij drie kinderen had het gen niets met de aandoening te maken.
Maar bij de overige zes kinderen vonden ze twee genen die zeker en vier genen
die zeer waarschijnlijk bij verstandelijke handicaps betrokken zijn. Geneticus
Joris Veltman: "De verstandelijke handicap bij zes van de tien kinderen
ontstaat kennelijk door een nieuwe mutatie, een de novo mutatie. Dat is meer
dan de helft van de - tot dusver - onverklaarbare verstandelijke handicaps!"
Paradox opgelost!
In de genetica vormen verstandelijke handicaps een intrigerende paradox. Mensen
met een verstandelijke handicap krijgen zelden of nooit kinderen; ze geven hun
handicap dus niet door aan het nageslacht. Toch balanceert het percentage
verstandelijk gehandicapten in de bevolking voortdurend rond de twee procent.
Hoe kan dat? Waar komen de verstandelijke handicaps dan wél vandaan? Een
bevredigend antwoord was er niet.
Veltman en Brunner bieden nu een verrassende oplossing voor deze paradox. Veel
verstandelijke handicaps ontstaan per toeval; door nieuwe mutaties in het
erfelijk materiaal van de kinderen. Waarschijnlijk spelen ongeveer 1000 van
onze 20.000 genen een belangrijke rol bij de aanleg van de hersenen en de
hersenfuncties. Mutaties in die genen kunnen leiden tot een verstandelijke
handicap.
Meer zekerheid
Ouders die een verstandelijk gehandicapt kind krijgen, willen weten wat de
oorzaak is, willen weten hoe groot de kans op herhaling is. Klinisch geneticus
Han Brunner: "In meer dan de helft van de gevallen konden we daar geen antwoord
op geven, omdat we de oorzaak niet kenden. Met deze aanpak is ongeveer zestig
procent van de nog onbekende oorzaken op te helderen. Dat is een enorme stap
vooruit. Bovendien weten we dat bij een verstandelijke handicap die is ontstaan
door zo´n nieuwe mutatie, de kans op herhaling nauwelijks meer is dan voor de
doorsnee bevolking. Dat is voor veel ouders een geruststellende boodschap die
kan meespelen bij de keuze voor een volgend kind."
Kleine revolutie
Bij het kopiëren van de genen van de ouders naar het kind vindt gemiddeld één
nieuwe mutatie plaats. Omdat mischien wel 1000 van de 20.000 genen (1 op de 20)
een rol spelen bij verstandelijke handicaps, is de kans op een verstandelijke
handicap door een nieuwe mutatie vrij groot. Dat geldt ook voor andere
aandoeningen waarbij veel genen zijn betrokken, zoals schizofrenie en autisme.
Deze mutaties kunnen hier dus ook een belangrijke rol spelen.
Voor genetisch onderzoek betekent dat een kleine revolutie, een
paradigmaverschuiving. Veltman: "Tot dusver werd bij verstandelijke handicaps
vooral gezocht naar meerdere genen die samen de aandoening veroorzaken.
Complexe genetica noemen we dat. In de hele bevolking gaat het bij
verstandelijke handicaps inderdaad om wel duizend genen. Maar per persoon - zo
blijkt nu - is er in dit geval maar één gen dat de handicap veroorzaakt. Dat
nieuw gemuteerde gen kun je door het screenen van de genen van ouders en
patiënt zeer snel vinden, want er is maar één factor, een verandering, die de
doorslag geeft. Dat levert een totaal nieuwe invalshoek op om naar ziekte,
diagnostiek, therapie en preventie te kijken."
Next Generation Sequencing
De onderzoekers konden dit soort onderzoek niet eerder uitvoeren, omdat de
apparatuur daarvoor ontbrak. Brunner: "Begin dit jaar heeft de afdeling
Antropogenetica de meest moderne sequencer aangeschaft. Dit apparaat leest niet
één gen af, maar alle 20.000 genen in één keer. Die enorme versnelling brengt
een revolutie in de genetica teweeg en die wordt aangeduid met de term ´Next
Generation Sequencing´. Screening van het persoonlijk genoom ligt nu wat geld
en tijdsduur binnen handbereik. Dit onderzoek is daar een mooi voorbeeld van."
Noten voor de redactie:
Nature Genetics: A de novo paradigm for mental retardation
Lisenka ELM Vissers, Joep de Ligt, Christian Gilissen, Irene Janssen, Marloes
Steehouwer, Petra de Vries, Bart van Lier, Peer Arts, Nienke Wieskamp, Marisol
del Rosario, Bregje WM van Bon, Alexander Hoischen, Bert BA de Vries, Han G
Brunner, Joris A Veltman
Persvoorlichters bij het UMC St Radboud: 024-3618910, buiten kantooruren 06 512
914 46.
E-mailadres voor de media: umcstradboud@xxxxxxx
Voor meer persberichten: https://www.umcn.nl/persberichten
<https://webmail.umcn.nl/exchweb/bin/redir.asp?URL=https://www.umcn.nl/persberichten>
Wilt u onze persberichten niet ontvangen? Stuur een mailtje naar
umcstradboud@xxxxxxxx
Het UMC St Radboud staat geregistreerd bij de Kamer van Koophandel in het
handelsregister onder nummer 41055629.
The Radboud University Nijmegen Medical Centre is listed in the Commercial
Register of the Chamber of Commerce under file number 41055629.
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] spontane mutaties bij verstandelijke handicap - UMCStRadboud
