[PWC-MEDIA] Persbericht Wageningen University: Hardwerkende bosdieren riskeren hun leven

From: "Niessen, Jac" <jac.niessen@xxxxxx>
To: PWC-Media <pwc-media@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Tue, 17 Dec 2013 16:05:28 +0000
Persbericht Wageningen University, nr 085, 17 december 2013
http://wageningenur.nl/nl/show/Hardwerkende-bosdieren-riskeren-hun-leven.htm
Hardwerkende bosdieren riskeren hun leven
Knaagdieren die hard moeten werken voor hun dagelijks brood hebben een grotere 
kans om zelf te worden opgegeten. Dat laat een internationaal onderzoeksteam 
met wetenschappers van Wageningen University zien in onderzoek uitgevoerd met 
zenders en videocamera’s in het tropische bos van Isla Barro Colorado in 
Panama. Zij publiceren hun resultaten in het vaktijdschrift Animal Behaviour 
(Early Online 9 december)
Op het tropische eiland Isla Barro Colorado, gelegen in het brede deel van het 
Panamakanaal, gebruikte het onderzoeksteam zowel zenders als camera’s om 
agouti’s te volgen. Agouti’s zijn grote knaagdieren die van boomzaden leven. De 
agouti’s zijn overdag actief en schuilen ’s nachts in een hol, wanneer de 
ocelot, een soort dwergluipaard, het bos onveilig maakt. De uitdaging voor 
agouti’s is zoveel mogelijk voedsel bijeen te sprokkelen maar ondertussen zo 
min mogelijk kans te lopen om een ocelot tegen te komen.
Big brother
Om te bepalen welke tijden voor agouti’s gevaarlijk zijn, registreerden de 
onderzoekers eerst de dagelijkse activiteitspatronen van zowel agouti’s als de 
ocelotten. Daarvoor gebruikten zij cameravallen die zij over het bos op het 
eiland verspreid opstelden, op talloze verschillende, willekeurige plekken, die 
de dieren fotografeerden én timeden als ze voor de camera langsliepen.
De onderzoekers stelden zo vast dat gedurende de hele dag duizenden agouti’s 
actief waren, tegelijk met slechts enkele ocelotten. Maar tijdens de periode 
rond zonsondergang schoot de aantalsverhouding tussen ocelotten en agouti’s 
plotseling scherp omhoog, tot wel 10.000 keer zo hoog, om rond zonsopgang weer 
even scherp te dalen. Niet alleen ’s nachts maar ook aan het begin en einde van 
de dag is het dus gevaarlijk voor agouti’s om in het bos rond te lopen.
Crime scene investigation
De onderzoekers hingen vervolgens tientallen agouti’s een halsbandzender om en 
volgden maandenlang continu de sterkte van het radiosignaal. Ze konden zo 
precies zien wanneer dieren werden gedood, omdat het signaal dan plotseling 
niet langer varieert: een zgn. flatliner. Ze haastten zich dan het bos in om de 
crime scene te onderzoeken en aan de hand van sporen te bepalen wie de dader 
was. Ook plaatsten ze een camera bij het half-opgegeten kadaver om te zien wie 
ervoor terugkwam.
Zo bleek dat 17 van de 19 gedode agouti’s ten prooi waren gevallen aan de 
ocelot. De meeste waren rond zonsopgang en zonsondergang gegrepen, terwijl dan 
juist weinig agouti’s actief zijn. De nacht en schemering blijken zo inderdaad 
levensgevaarlijk voor agouti’s.
Op tijd naar bed
Tenslotte vergeleken de onderzoekers het dagprogramma van agouti’s tussen 
stukken bos die sterk verschillen in de hoeveelheid beschikbaar voedsel. Dat 
deden ze op twee manieren. Van gezenderde agouti’s bepaalden ze op welk 
tijdstip het dier zijn hol in- en uitging door te meten wanneer het signaal 
plotseling verdween en wanneer het plotseling weer verscheen. En met 
cameravallen bij de ingang van holen bepaalden zij hoe laat agouti’s hun holen 
binnengingen en weer verlieten.
De onderzoekers vonden dat de agouti’s in de voedselarme gebieden veel vroeger 
uit hun hol kwamen dan de agouti’s in de voedselrijke gebieden. De arme 
agouti’s keerden ook later terug in hun hol. Deze dieren gebruikten 
aanmerkelijk meer tijd om hun kostje bijeen te scharrelen. Omdat ze aldus veel 
actiever waren in de randen van de nacht dan hun rijk bedeelde soortgenoten, 
concluderen de onderzoekers dat arme agouti’s meer risico lopen om te worden 
opgegeten. “Dat hongerige dieren grotere risico’s nemen was al langer bekend”, 
stelt de Wageningse onderzoeker Patrick Jansen, “Maar nooit eerder is dit 
verschijnsel op zo’n overtuigende wijze met cijfer- en beeldmateriaal 
onderbouwd”.
Jansen wil nu onderzoeken wat de verschillen in sterftekans betekenen voor de 
zaadverspreiding door agouti’s, die op grote schaal boomzaden in de grond 
verstoppen als voedselvoorraad. “Als agouti’s worden gedood door een ocelot 
kunnen ze hun verstopte zaden niet langer opgegeten. Die zaden krijgen zo een 
grotere kans om te kiemen en een nieuwe boom te vormen. De arme agouti’s zorgen 
zo voor de zaadverspreiding van de boom waarvan zij niet meer zullen eten.”
Het onderzoek werd uitgevoerd met financiële steun van onder andere de 
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
Publicatie
Suselbeek, L., W.J. Emsens, B.T. Hirsch, R. Kays, J.M. Rowcliffe, V. 
Zamora-Gutierrez & P.A. Jansen. Food acquisition and predator avoidance in a 
Neotropical rodent. Animal Behaviour, in press (Early Online 9 Dec 2013).
NOOT VOOR DE REDACTIE
Meer informatie bij:

•      Dr. Ir. Patrick Jansen, universitair docent Wageningen University en 
onderzoeker bij het Smithsonian Tropical Research Institute in Panama, tel. 
0317 486 197, patrick.jansen@xxxxxx<mailto:patrick.jansen@xxxxxx>

•      Lennart Suselbeek MSc, onderzoeker in opleiding Wageningen University. 
Zijn proefschrift gaat over verspreiding van eikels door bosmuizen.
Beschikbare iIllustraties:

•        Ocelot (Foto: © Christian Ziegler / Smithsonian Tropical Research 
Institute)

•        Agouti met halsbandzender (Foto: © Christian Ziegler / Smithsonian 
Tropical Research Institute)
Video: Nachtopnamen van een ocelot die terugkeert bij een agouti die hij een 
nacht eerder heeft gedood (opname van het onderzoeksteam). Zie 
http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0003347213005204

Wageningen University maakt deel uit van Wageningen UR (University & Research 
centre). De missie is 'To explore the potential of nature to improve the 
quality of life'. Binnen Wageningen UR bundelen 9 gespecialiseerde 
onderzoeksinstituten van stichting DLO en Wageningen University hun krachten om 
bij te dragen aan de oplossing van belangrijke vragen in het domein van gezonde 
voeding en leefomgeving. Met ongeveer 30 vestigingen, 6.000 medewerkers en 
9.000 studenten behoort Wageningen UR wereldwijd tot de aansprekende 
kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de 
vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het 
hart van de unieke Wageningen aanpak.
Attachment: jpgQgmlagudSv.jpg
Description: 085_20131217_psb_Agouti met halsbandzender _(© Christian Ziegler Smithsonian Tropical Research Institute).jpg
Attachment: jpgcQlfUm81yV.jpg
Description: 085_20131217_psb_Jagende ocelot _(© Christian Ziegler Smithsonian Tropical Research Institute).jpg
[PWC-MEDIA] Persbericht Wageningen University: Hardwerkende bosdieren riskeren hun leven

Other related posts:
