[PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Vrouw en hond samen in de prehistorie

From: Universiteit Leiden - Communicatie <communicatie@xxxxxxxxxxxxx>
To: Universiteit Leiden - Communicatie <communicatie@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Wed, 30 Jul 2014 09:56:52 +0000

[http://www.leidenuniv.nl/nieuwsbrief/doelgroepnieuwsbrieven/zegel-universiteit-leiden-nl.gif]

Persbericht
30 juli 2014

Vrouw en hond samen in de prehistorie
Vrouwen en honden hadden in het neolithische tijdperk van jagers, vissers en
verzamelaars nauw contact met elkaar. Dat suggereren de Leidse osteoarcheoloog
dr. Andrea Waters-Rist en collega-onderzoekers na bestudering van een klein
biologisch fossiel. Het werd gevonden bij het skelet van een vrouw op een 8000
jaar oude begraafplaats in Zuid-Siberië. De onderzoekers publiceren hun
conclusies in het Journal of Archaeological Science.

Lintworm
Het eivormige fossiel van ruim 2 bij 3 cm werd aangetroffen op begraafplaats
Shamanka II, nabij het Baikalmeer. Het onderzoek wees uit dat het een verkalkte
cyste is van een lintwormsoort, de Echinococcus granulosus: de vrouw leed aan
Echinokokkose, de ziekte van het meedragen van een parasitaire cyste van de E.
granulosus die alleen voorkomt bij honden, wolven en vossen. Nog niet eerder
werd de ziekte voor deze periode (of eerder) aangetoond. Voor het doorlopen van
de levenscyclus heeft de worm twee gastheren nodig: een planteneter (herbivoor)
of mens als tussengastheer en een hond, wolf of vos (carnivoor) als
eindgastheer.

Vaker bij vrouwen
De onderzoekers suggereren voorzichtig dat vrouwen en honden nauw contact
hadden met elkaar in het neolithisch tijdperk (een periode uit de prehistorie)
omdat de - weinige - tot nu toe gevonden lintwormcystes vaker bij vrouwen dan
bij mannen zijn aangetroffen; twee andere parasitaire cystes werden gevonden in
een jonge vrouwelijke volwassene op een begraafplaats uit dezelfde tijd als
Shamanka II, eveneens gelegen in de regio Lokomotiv. Dit terwijl man en vrouw
in principe even bevattelijk zijn voor besmetting. Ook in onze tijd wijzen de
cijfers erop dat vrouwen vaker drager zijn van een lintwormcyste. Vrouwen
moeten dus ook in de neolithische tijd een wat groter risico op besmetting
hebben gelopen. Op basis van de kennis die bestaat over de leefomstandigheden
in het neolithische tijdperk, denken de onderzoekers dat vrouwen vaker belast
waren met de zorg voor (roedels) gedomesticeerde honden. Deze werden gehouden
voor de jacht of voor het hoeden van kuddes.

Carnivoor - herbivoor/mens - carnivoor
De eindgastheer waarin de lintworm leeft, scheidt eitjes uit met de
uitwerpselen. Die eitjes kunnen in het spijsverteringssysteem van de
tussengastheer terecht komen. Bij de herbivoren gebeurt dat als ze planten eten
die vervuild zijn met uitwerpselen van besmette carnivoren. Mensen kunnen de
eitjes ook binnenkrijgen, door vervuilde bosvruchten te eten en door slechte
hygiëne. Zo kan een besmette hond de eitjes door zijn likgedrag over zijn hele
vacht verspreiden. Een mens die fysiek contact maakt met een dergelijke hond,
kan eitjes binnenkrijgen, en zo gaan fungeren als tussengastheer. Dat de
besmetting van de mens weer overgaat op eindgastheer hond, wolf of vos is niet
zo groot. In de regel zal het gaan via herbivoren, bijvoorbeeld schapen of
herten, die worden bejaagd door carnivoren of waarvan de kadavers door de
vleeseters worden aangevreten. Zo kunnen ze een cyste binnenkrijgen en
lintwormen ontwikkelen. Dat is de wijze waarop de voortplantingscyclus kan
voortbestaan.

Hoog calciumgehalte
De gang van de eitjes door het lichaam van de mens (en de herbivoor) gaat als
volgt: de eitjes komen via inname door de mond in het spijsverteringskanaal
terecht en in inmiddels getransformeerde vorm in de dunne darm. Daar dringen ze
door de wanden heen in de bloedbanen. Vandaaruit kunnen ze worden vervoerd naar
een orgaan, het vaakst de lever en de longen, maar ook naar hart, beenderen of
hersenen. In het orgaan wordt een blaasje (wormblaas of cyste) gevormd waarin
zich kopjes van lintwormen ontwikkelen. Een mens kan hier ernstig ziek van
worden en zelfs overlijden. Door het hoge kalkgehalte in het blaasje verkalkt
het in het menselijk lichaam in de loop van de tijd tot een fossiel. Over de
ziekte Echinokokkose is veel bekend aangezien er vandaag de dag wereldwijd nog
1 miljoen mensen aan lijden.

Multicomponent analyses of a hydatid cyst from an Early Neolithic
hunter-fisher-gatherer from Lake Baikal, Siberia. Andrea L. Waters-Rist, et al.
Volume 50, October 2014, Pages
51-62<http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0305440314002362>

Noot voor de redactie, niet voor publicatie:
Voor meer informatie:
Andrea Waters-Rist: 071-5271685 /
a.l.waters@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:a.l.waters@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>
Inès van Arkel, Adviseur Wetenschapscommunicatie: 071-5273282 /
i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx>.

[http://www.leidenuniv.nl/nieuwsbrief/doelgroepnieuwsbrieven/pay-off.jpg]

[PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Vrouw en hond samen in de prehistorie

Other related posts: