12 september 2016
Hoe Chileense ballingen de democratie hervonden
Tijdens de dictatuur van Pinochet (1973-1990) vluchtten talloze linkse Chilenen
naar Europa. In ballingschap matigden zij hun politieke opvattingen, schrijft
Mariana Perry. Promotie op 13 september.
De Chileense staatsgreep van 11 september 1973 was kort maar effectief. In
enkele uren tijd maakte generaal Augusto Pinochet korte metten met de zittende
socialistische regering. Wat volgde waren jaren van onderdrukking en terreur.
Iedereen met linkse sympathieën moest vrezen voor zijn leven. Naar schatting
besloten zo'n 200.000 socialisten, communisten en anarchisten dat lot niet af
te wachten, en ontvluchtten hals over kop het Zuid-Amerikaanse land. Een groot
deel van hen vertrok naar Europa.
Joop den Uyl
'Daar werden deze ballingen bijna als helden onthaald', zegt historica Mariana
Perry. 'Niet alleen in het communistische Oost-Europa, maar ook door de linkse
regeringen in het Westen. De Nederlandse regering – onder leiding van premier
Joop den Uyl – financierde bijvoorbeeld deels een ontmoetingscentrum voor
Chilenen in Rotterdam. Daar konden de Chileense ballingen een tegenbeweging
organiseren tegen Pinochet, en nadenken over de Chileense staatsinrichting na
zijn val.'
Oostblok
Hun ballingschap in Europa zorgde ervoor dat de Chileense dissidenten konden
proeven van verschillende vormen van staatsinrichting. Aanvankelijk vertrokken
velen naar Moskou, Oost-Berlijn of andere plekken in het communistische
Oostblok. Dat sloot het best aan bij hun vaak zeer linkse opvattingen.
Geleidelijk aan veranderden sommige ballingen echter van mening, ontdekte
Perry. Het totalitaire Marxisme-Leninisme bleek in de praktijk hardvochtiger
dan de Chilenen dachten.
Spionnen
Dat ondervond ook Jorge Arrate. Hij werkte in het Chili van vóór Pinochet aan
de nationalisering van een kopermijn. Na de coup werd hij uitgenodigd om in
Oost-Berlijn te komen wonen. Hij was er weliswaar veilig voor de spionnen van
Pinochet, maar werd nu door de Oost-Duitse geheime dienst opgedragen zijn eigen
vrienden in de gaten te houden. Het deed hem besluiten naar Nederland te
verhuizen.
Democratie omarmen
De staatsinrichting van de West-Europese landen beviel de Chilenen een stuk
beter. Ze zagen de waarde van coalitievorming, gericht op consensus en met oog
voor minderheden. Die ervaring werkte door in hun toekomstplannen: ze kwamen
langzaam tot de conclusie dat Chili na de val van Pinochet de democratie weer
zou moeten omarmen. Vrije verkiezingen en de scheiding der machten werden een
doel op zich. In andere woorden: de ballingen zetten al hun oude opvattingen
ter discussie.
Nationale eenheid
Zo speelde de ballingschap in Europa een belangrijke rol bij het uitstippelen
van de Chileense politieke toekomst. Toen Chili in 1990 de democratie
terugkreeg vormden de teruggekeerde ballingen een regering van nationale
eenheid. Ten minste vier leden van die regering spraken Nederlands.
PhD Defence Mariana Perry: La dimensión internacional del pensamiento político
Chileno
[https://www.universiteitleiden.nl/en/events/2016/09/la-dimension-internacional-del-pensamiento-politico-chileno]
Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
Mariana Perry: m.a.perry@xxxxxxxxxxxxxxxxx
[mailto:r.arendsen@xxxxxxxxxxxxxxxxx] / 071-5272123
In verband met haar promotie is Mariana Perry op dinsdag 13 september niet
bereikbaar voor vragen, maar wel op maandag 12 en woensdag 13 september.
Mariana Perry spreekt geen Nederlands, interviews worden gehouden in het Engels.
Inès van Arkel, Adviseur Wetenschapscommunicatie:
[i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx] / 071-5273282
Over de Universiteit Leiden
De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
[http://www.leidenuniv.nl] heeft 5.500 mensen in dienst en leidt 25.800 ;
studenten op.
Volg ons
Aanmelden voor de nieuwsbrief
[http://www.nieuwsbrief.leidenuniv.nl/contact/adres.html]
Afmelden voor persberichten van de Universiteit Leiden
http://persberichten.cmail19.com/t/d-u-ikhjat-jlkyurili-b/
Meer nieuws- en persberichten vindt u op onze nieuwspagina
[http://www.nieuws.leidenuniv.nl/].
