[PWC-MEDIA] Persbericht NWO: Nieuwe techniek ontrafelt transport in levende hersencellen
- From: "NWO_NIEUWS" <NWO_Nieuws@xxxxxx>
- To: "NWO_NIEUWS" <NWO_Nieuws@xxxxxx>
- Date: Thu, 6 Oct 2011 11:59:02 +0200
Dit bericht staat online op: http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8MDDEL
6 oktober 2011
Nieuwe techniek ontrafelt transport in levende hersencellen
Dankzij een nieuwe techniek kan de werking van motoreiwitten in levende
hersencellen worden bestudeerd. Dat kon tot nu toe alleen onder kunstmatige
omstandigheden buiten de cel. Motoreiwitten brengen bouwstenen van de ene naar
de andere plek in een cel. NWO-onderzoeker Lukas Kapitein wist in beeld te
brengen hoe motoreiwitten in hersencellen hun weg vinden. Het onderzoek naar
transportsystemen binnen hersencellen leidt mogelijk tot meer inzicht in het
verloop van hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer. De nieuwe
afdeling Celbiologie van de Universiteit Utrecht, die op 7 oktober opent, zal
de pas ontdekte techniek verder gaan ontwikkelen en inzetten.
Motoreiwitten zorgen voor het transport van stoffen in een cel. Ze ‘lopen’
langs minuscule buizen in de cel, zogeheten microtubuli. Die microtubuli hebben
een plus- en minkant. Daarmee regelt de cel de richting van het eiwitverkeer.
Afhankelijk van het type motoreiwit lopen deze van plus naar min, of andersom.
In axonen, de langste uitlopers van hersencellen, liggen de microtubuli
allemaal dezelfde kant op. Welke kant een motoreiwit in zo’n axon op gaat en
hoe dus een bepaalde stof van het ene punt naar het andere wordt gebracht, valt
daardoor goed te voorspellen. Maar in dendrieten, de andere uitlopers van
hersencellen, lopen de microtubuli kriskras door elkaar. Tot nu toe was het een
groot raadsel hoe het eiwittransport hier wordt gereguleerd. Dankzij biofysicus
Lukas Kapitein is hier nu een methode voor beschikbaar.
Kapitein onderzocht drie typen motoreiwitten: kinesine, dyneine en myosine, die
allen in verschillende vormen bestaan. Kapitein: ‘We ontdekten dat bepaalde
motoreiwitten alleen naar axonen bewegen en nooit naar een dendriet. Dat
betekent dat die eiwitten het onderscheid tussen de twee typen uitlopers van
hersencellen kunnen voelen. We begrijpen nu veel beter hoe selectief transport
in hersencellen werkt.’
Kapitein ontwikkelde een techniek om het gedrag van motoreiwitten in levende
hersencellen van ratten te bestuderen. Hij plaatste de cellen onder een
speciale microscoop en fotografeerde ze een aantal keer achter elkaar. Door een
speciale stof toe te voegen, bonden specifieke motoreiwitten aan stilstaande
deeltjes in de cel. De motoreiwitten brachten die deeltjes in beweging. Doordat
de motoreiwitten op hun tocht telkens nieuwe deeltjes in beweging brachten,
konden de onderzoekers volgen hoe de motoreiwitten zich door de cel
verplaatsten. ‘Dit levert voor ons spectaculaire filmpjes op’, zegt Kapitein
(www.cellbio.nl). ‘Deze techniek brengt ons een enorme stap voorwaarts. We
benaderen de echte situatie in het lichaam veel beter dan met proeven buiten de
cel. De resultaten van dit onderzoek vallen naar verwachting goed naar mensen
te vertalen.’
Manipuleren
Op 7 oktober vindt aan de Universiteit Utrecht het symposium ‘Imaging
Biocomplexity’ plaats, ter ere van de oprichting van de afdeling Celbiologie
onder leiding van Casper Hoogenraad en Anna Akhmanova. De onderzoeksgroep
Biofysica van Kapitein vormt daarin een belangrijke spil. ‘Wij zijn het enige
lab ter wereld dat zo goed in staat is om transportsystemen in levende cellen
te bestuderen’, zegt Kapitein. Met het manipuleren van de eiwitdistributie in
hersencellen hoopt hij meer inzicht te krijgen in het verloop van ziekten
waarbij ons brein steeds slechter gaat werken, zoals bij de ziekte van
Alzheimer. Uiteindelijk doel is het wegennet en de verkeersregels voor
motoreiwitten en bouwstoffen in onze hersencellen te ontrafelen.
Kapitein deed zijn onderzoek met een Veni van de Nederlandse Organisatie voor
Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). De Veni-subsidie van 250.000 euro is bedoeld
voor recent gepromoveerde wetenschappers en geldt als een belangrijke stap in
een wetenschappelijke carrière. De nieuwe onderzoeksgroep Biofysica van de
Universiteit Utrecht wordt mede gefinancierd vanuit NWO-nano. Dit
onderzoeksprogramma is gericht op het stimuleren van excellent fundamenteel en
toepassingsgericht onderzoek op het gebied van nanowetenschap en –technologie
in Nederland, om zodoende de internationale concurrentiepositie van Nederland
op dit gebied te versterken.
Over NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is de
onafhankelijke nationale wetenschapsfinancier en heeft tot taak het
wetenschappelijke onderzoek in Nederland te laten excelleren via nationale
competitie. Jaarlijks geeft NWO ruim 500 miljoen euro uit aan subsidies voor
toponderzoek en toponderzoekers, vernieuwende instrumenten en apparatuur, en
aan instituten waar toponderzoek wordt bedreven. NWO financiert het onderzoek
van ruim 5300 getalenteerde wetenschappers aan universiteiten en instellingen.
Selectie door middel van peer review is in handen van onafhankelijke
deskundigen. NWO bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij en het
bedrijfsleven.
---
Meer informatie:
- NWO, Afdeling Voorlichting en Communicatie
- t.: +31 (0)70 344 07 41, voorlichting@xxxxxx
11-50
---
Perslijst: aanmelden
<http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?OpenDocument> | afmelden
<http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?opendocument&subfrm=Cancel>
Adreswijzigingen doorgeven via: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx>
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Afdeling Voorlichting en Communicatie
Postbus 93138
2509 AC Den Haag
Persvoorlichters: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx>
t.: +31 (0)70 344 07 29 (ook buiten kantooruren bereikbaar)
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] Persbericht NWO: Nieuwe techniek ontrafelt transport in levende hersencellen - NWO_NIEUWS
