[PWC-MEDIA] Persbericht: Hersenen op automatische piloot bij stress

From: <persvoorlichting@xxxxxxxxxxxxx>
To: Undisclosed recipients:;
Date: Mon, 28 Sep 2015 07:17:03 +0000

[cid:image001.jpg@01CEDFB1.206D9120]

Persbericht

Nijmegen, 28 september 2015

Hersenen op automatische piloot bij stress
Cortisolreceptor speelt rol in verschuiving hersenprocessen bij stress

Behalve dat stressvolle situaties zorgen voor lichamelijke effecten, zoals
verhoogde hartslag, bloeddruk, zweten en versnelde ademhaling, zorgen ze ook
voor cognitieve effecten. Je reageert sneller en onthoudt niet alles van wat er
gebeurt. Neurowetenschapper Susanne Vogel van het Radboudumc toont in haar
promotieonderzoek aan dat de mineralocorticoïdreceptor in de hersenen hier een
belangrijke rol bij speelt.

Stress zorgt ervoor dat we snel kunnen handelen zonder daar eerst lang over na
te denken. Tegelijkertijd maakt stress het moeilijk om informatie op te halen,
bijvoorbeeld tijdens een lastig tentamen, of om een traumatische gebeurtenis te
vergeten. Het stresshormoon cortisol speelt bij deze processen een rol.
Cortisol kan aan twee receptoren binden om de processen in gang te zetten: de
mineralocorticoïde receptor (MR) en de glucocorticoïde receptor (GR). Lang was
veel neurowetenschappelijk onderzoek gericht op de GR, omdat daar al van bekend
was dat deze receptor sterk reageert op de afgifte van cortisol. Pas onlangs is
ontdekt dat ook de MR belangrijk kan zijn. Susanne Vogel toont nu aan dat
activering van de MR onder invloed van cortisol leidt tot een verschuiving naar
een meer geautomatiseerd en minder flexibel denksysteem in de hersenen.

Voet in ijs
Voor haar onderzoek onderwierp Susanne Vogel 101 gezonde mannelijke
vrijwilligers aan een stresstest. De helft van de groep moest in een
ongemakkelijke positie in een MRI-scanner liggen, met een voet in ijswater.
Tegelijkertijd moesten ze een ingewikkelde rekentaak uitvoeren terwijl twee
bewust afstandelijke onderzoekers in witte jassen hen observeerden. De andere
helft van de vrijwilligers voerde een simpele rekentest in de MRI-scanner uit,
met een voet in warm water en onder begeleiding van een aardige onderzoeker.
Daarbij kreeg bij beide groepen een deel van de proefpersonen een middel dat de
werking van de MR in de hersenen blokkeerde. Zo kon Susanne Vogel de rol van de
MR bestuderen in de verschuiving van hersenfunctie onder stress en normale
omstandigheden.

Gecombineerde actie
Acute stress leidde bij de proefpersonen tot de verwachte lichamelijke
reacties, zoals angst, een verhoogde harstslag en de verhoogde afgifte van
cortisol. Daarnaast ging de stress gepaard met een sterkere verbinding in de
hersenen tussen de amygdala en het striatum. Deze hersengebieden zorgen voor
meer alertheid en snel handelen. Voor deze verschuiving in communicatie in de
hersenen bleek de werking van de MR onder invloed van cortisol nodig. Vogel
concludeert dat de MR er dus voor zorgt dat onder stress de beperkte middelen
in de hersenen effectief worden ingezet: alert, aandachtig en zoveel mogelijk
op de automatische piloot. Haar verwachting was dan ook dat bij de
proefpersonen waarbij het MR-systeem geblokkeerd was, deze verschuiving in
gedrag niet plaatsvond. Zij onderzocht deze hypothese bij twee verschillende
cognitive processen: het ruimtelijke geheugen en het aanleren van angst.

Omgeving in kaart
Oriëntatie in een omgeving kan ruwweg op twee manieren: door het mentaal in
kaart brengen van de gehele omgeving, of door snel af te gaan op acute
veranderingen in de omgeving. De eerste optie is nauwkeuriger, maar cognitief
zwaarder dan de tweede. De verwachting is dan ook dat bij stress een
verschuiving optreedt naar de acute oriëntatie. In haar experiment liet Susanne
Vogel de proefpersonen een 3D-computergame spelen in de MRI-scanner waarbij ze
zich moesten oriënteren in de omgeving. Proefpersonen waarbij de MR geblokkeerd
waren, vertoonden onder stress inderdaad geen verschuiving naar acute
oriëntatie, in tegenstelling tot de gestressde proefpersonen met een normaal
functionerend MR-systeem.

Aanleren van angst
Susanne Vogel keek ook naar het aanleren van angst. Angst speelt een grote rol
bij stress, maar over de mechanismen achter het aanleren tijdens stress is nog
vrij weinig bekend. De proefpersonen kregen in het experiment een aantal
afbeeldingen van gezichten te zien, waarna al dan niet een vervelende
elektrische schok volgde. Het verband tussen de plaatjes en het optreden van de
schok kon makkelijk, of moeilijk te doorgronden zijn. Uit het experiment bleek
dat gestressde proefpersonen meer angstig werden voor de eenvoudige
angstprikkel en in mindere mate voor de moeilijke pijnprikkel. Als de MR
geblokkeerd was, trad deze verschuiving niet op.

Verslaving behandelen
De resultaten van haar onderzoek zijn volgens Susanne Vogel ook relevant voor
de klinische praktijk: "Het instellen van de 'automatische' piloot in de
hersenen onder invloed van stress hangt dus af van de binding van het
stresshormoon cortisol aan de MR. Als deze receptor geblokkeerd is, vindt de
cognitieve verschuiving niet plaats. Misschien kan het blokkeren van deze
receptor ook deze verschuiving voorkomen in mensen die roken of aan andere
verslavingen lijden. Als dat het geval is, kan de MR een veelbelovend doel zijn
voor de ontwikkeling van nieuwe behandelingen voor verslavingen."

________________________________

'The Runner-up. On the role of the mineralocorticoid receptor in human
cognition', proefschrift van Susanne Vogel in de Radboud Repository:
http://hdl.handle.net/2066/142569

Lees ook het verhaal wat Susanne Vogel schreef over haar onderzoek op het
Donders Wonders weblog: http://blog.donders.ru.nl/?p=3378

Persvoorlichters bij het Radboudumc: 06-21105433 (Marcel Wortel), buiten
kantooruren 06 - 51291446.
E-mailadres voor de media:
persvoorlichting@xxxxxxxxxxxxx<mailto:persvoorlichting@xxxxxxxxxxxxx>
Bekijk alle contactgegevens
hier<http://nieuws.radboudumc.nl/persvoorlichters-contact/>
Volg ons ook op twitter<http://twitter.com/radboudumcpers>
klik hier<http://nieuws.radboudumc.nl/> voor meer persberichten van het
Radboudumc
Wilt u onze persberichten niet ontvangen? Stuur een mailtje naar
persvoorlichting@xxxxxxxxxxxxx<mailto:persvoorlichting@xxxxxxxxxxxxx>

Het Radboudumc staat geregistreerd bij de Kamer van Koophandel in het
handelsregister onder nummer 41055629.
The Radboud university medical center is listed in the Commercial Register of
the Chamber of Commerce under file number 41055629.

[PWC-MEDIA] Persbericht: Hersenen op automatische piloot bij stress

Other related posts: