Nieuwsbrief Rijksuniversiteit Groningen / nummer 18 / 2 mei 2012 Opinie 'ADHD is geen ziekte' ADHD is onder kinderen volksziekte nummer één. Het medicijngebruik om de stoornis te bestrijden neemt al even epidemische vormen aan. Maar Altijd-Druk-Heel-Druk is meestal geen medisch probleem, zegt psycholoog Laura Batstra, onderzoeker en docent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Volgens Batstra kan ADHD vaak worden voorkomen door de diagnose niet te stellen: 'ADHD een ziekte noemen is een denkfout.' > lees verder Contact: Laura Batstra, tel. 050-363 6585, e-mail: l.batstra@xxxxxx -------------------------------------------------------------------------- Promoties Bijslapen in het weekend helpt niet: chronisch verstoorde slaap risico voor ontwikkeling suikerziekte en overgewicht Metabole ziekten als overgewicht en type 2 diabetes komen steeds meer voor in de Westerse wereld. Paulien Barf ontdekte dat bij ratten chronisch verstoorde slaap een risicofactor is voor de ontwikkeling van deze ziektes. Verder was al bekend dat slaaptekort in ratten vaak leidt tot een verlaging van lichaamsgewicht. Barf ontdekte dat dit wordt veroorzaakt door een verhoging van de energie-uitgave tijdens slaaptekort. Maar als de periodes van slaaptekort worden afgewisseld met periodes van rust komen de ratten aan in gewicht. Deze afwisseling van slaaptekort en herstelslaap is iets wat in het leven van de mens vaak voorkomt: slaaptekort tijdens de week bijslapen in het weekend. Eerdere studies hebben laten zien dat herstelslaap van belang is voor allerlei fysiologische processen, maar Barf maakt nu duidelijk dat zo'n continue afwisseling voor een lange periode schadelijk kan zijn voor de energiehuishouding en daardoor een risicofactor kan zijn voor het ontwikkelen van metabole ziekten. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx Bacterie ontwikkeld voor biologische afbraak van trichloorpropaan in het grondwater Ghufrana Samin heeft met genetische modificatie een bacterie ontwikkeld die succesvol kan worden ingezet bij het biologisch zuiveren van grondwater dat vervuild is met het schadelijke 1,2,3-trichloorpropaan (TCP). Gechloreerde koolwaterstoffen zijn bekende vervuilers van bodem en grondwater. Het organische middel TCP - vooral gebruikt als industrieel oplosmiddel, verfverwijderaar, ontsmettings- en vetoplossend middel - behoort hiertoe. Het vormt een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid, en is mogelijk zelfs kankerverwekkend. Bovendien is TCP slecht afbreekbaar. > lees verder Contact: Ghufrana Samin, tel. 050 363 3540, e-mail: g.samin@xxxxxx Betere diagnostiek van uitzaaiingen bij patiënten met melanoomuitzaaiingen in de lymfeklieren Voor patiënten met een melanoom is het van groot belang om het stadium van de ziekte nauwkeurig vast te stellen om adequate behandeling te kunnen krijgen. Uitzaaiingen van het melanoom bij patiënten met bewezen lymfklieruitzaaiingen (stadium III) kunnen goed worden opgespoord met FDG-PET en CT scans. Promovenda Esther Bastiaannet leidde vanuit het UMCG een landelijke studie waarin bij 25% van de patiënten uitzaaiingen werden gevonden die met gebruikelijke diagnostiek niet zichtbaar worden. De kosten voor diagnose en behandeling per patiënt dalen met 5% als alleen een CT scan wordt gedaan, stijgen met 7% bij alleen FDG-PET, en stijgen met 15% als beide scans worden gedaan. Haar onderzoeksresultaten leidden in 2009 tot een publicatie in de Journal of Clinical Oncology. > lees verder Contact: via de persvoorlichters van het UMCG, tel. 050-361 2200, e-mail: communicatie@xxxxxxx Ouderen met diabetes: standaardbehandeling schiet tekort Anders dan bij jongere patiënten, neemt de levensverwachting bij oudere patiënten met diabetes niet af door een te lage bloeddruk. Ook andere risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals een afwijkend cholesterol, hebben in deze patiëntengroep mogelijk een andere betekenis. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Gijs Landman. > lees verder Contact: via de persvoorlichters van het UMCG, tel. 050-361 2200, e-mail: communicatie@xxxxxxx Nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling leverziekten Cholestatische en steatotische leverziekten leiden respectievelijk tot ophoping van gal in de lever en vervetting van de lever. Beide ziekten leiden tot afbraak van levercellen en kunnen de dood tot gevolg hebben. Golnar Karimian verrichtte onderzoek naar de oorzaken van deze ziekten. Ze concentreerde zich op cellulaire mechanismen die aan de afbraak van levercellen ten grondslag liggen. > lees verder Contact: via de persvoorlichters van het UMCG, tel. 050-361 2200, e-mail: communicatie@xxxxxxx Raadsel efficiënte taakverdeling bijen en mieren te lijf met computermodellen Het is nog steeds grotendeels een raadsel: terwijl de koningin van een bijen- of mierenvolk de eitjes legt, houden haar onderdanen zelfstandig de kolonie draaiende. De werksters halen voedsel, zorgen voor de larven, maken het nest schoon en verdedigen het tegen parasieten en indringers. Hoe komen zij, zonder leiding, tot zo'n efficiënte arbeidsverdeling? Ana Fernandes Duarte onderzocht met computermodellen mogelijke mechanismen die leiden tot de taakverdeling en ook welke rol evolutionaire processen daarbij spelen. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx Simulatie van gedrag van banken in stresssituatie Hoogwaardige betaalsystemen die door centrale banken worden aangeboden, wikkelen transacties af met gemiddeld een hoge waarde; ongeveer 7 miljoen euro. De deelnemers aan deze systemen zijn vooral commerciële banken. Aangezien de belangrijkste (d.w.z. de grootste) geldstromen door deze systemen gaan, bevatten ze waardevolle informatie over de vraag hoe banken ervoor staan. Het proefschrift van Ronald Heijmans maakt gebruik van deze data om simulaties uit te voeren, netwerkstructuren te bestuderen, ontwikkelingen in de geldmarkt te volgen en informatie te verkrijgen over de financiële positie van banken. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx Uitspraak mede bepalend voor interpretatie tekst De wijze waarop iemand een woord of zin uitspreekt bepaalt mede hoe de luisteraar de zin interpreteert. Prosodie - de melodie, intonatie en accenten die iemand aan een zin meegeeft - is dus belangrijk voor de interpretatie van informatie. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Diana Dimitrova. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx Occultisme belangrijke inspiratiebron voor vroeg twintigste-eeuwse avant-garde Het moderne occultisme heeft een belangrijke rol gespeeld in de activiteiten en esthetiek van avant-gardebewegingen in het vroeg twintigste-eeuwse Europa, concludeert Benedikt Hjartarson in zijn proefschrift. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx Voorstudie antiproton-annihilatie experiment PANDA Simona Stoica verrichtte op het Kernfysische Versneller Instituut (KVI) van de Rijksuniversiteit Groningen een theoretische voorstudie voor het antiproton-annihilatie experiment van het GSI Helmholtzzentrum für Schwerionenforschung in Darmstadt. > lees verder Contact: via de afdeling Communicatie, tel. 050-363 4444, e-mail: communicatie@xxxxxx -------------------------------------------------------------------------- Oratie Weefselherstel versus fibrose; Dr. Jekyll en Mr. Hyde Bij veel chronische ziekten ontstaat er voortdurend schade aan organen waarbij gezonde cellen verloren gaan. Op die plaatsen ontstaan littekens door de vorming van bindweefsel (fibrose), waardoor andere cellen geen kans meer krijgen om normaal weefsel aan te maken. Dit verlies aan functioneel weefsel door de pathologische opstapeling van het eiwit collageen leidt tot aantasting van orgaanfuncties. Prof.dr. Ruud Bank vertelt in zijn oratie dat fibrose in de Westerse wereld doodsoorzaak nummer één is, en dus niet hart- en vaatziekten of kanker. De schatting is dat 45% van de sterfgevallen toe te schrijven is aan de één of andere vorm van fibrose. Fibrose is sterk gerelateerd aan veroudering: hoe hoger de leeftijd, hoe vaker het voorkomt. Maar ook bij jonge mensen kan het optreden, zoals bij acute beschadigingen (brandwonden, hartinfarct). Ongeacht leeftijd, ziekteoorzaak of orgaan, is het eindpunt van fibrose altijd hetzelfde: een excessieve hoeveelheid collageen die niet wordt afgebroken. Er bestaat er nog geen behandeling voor fibrose. De cellen die een belangrijke rol spelen bij fibrose, zijn nogal plastisch en kunnen afhankelijk van de situatie verschillende fenotypen aannemen. De ene keer bezitten ze goede eigenschappen en lijken ze op Dr. Jekyll, de andere keer spreiden ze slechte eigenschappen tentoon en lijken ze meer op Mr. Hyde. De truc is nu om deze cellen te temmen, aldus Bank. > lees verder Contact: via de persvoorlichters van het UMCG, tel. 050-361 2200, e-mail: communicatie@xxxxxxx -------------------------------------------------------------------------- Personalia Marina de Koning-Tijssen hoogleraar Neurologische bewegingsstoornissen Dr. M.A.J. de Koning-Tijssen is benoemd tot hoogleraar in de Neurologische bewegingsstoornissen bij het Universitair Medisch Centrum Groningen. Haar onderzoek richt zich op neurologische bewegingsstoornissen met nadruk op dystonieën, ofwel stoornissen in de aansturing van de spieren en onwillekeurige schokbewegingen. Haar onderzoek moet meer inzicht geven in de genetische achtergrond ervan, de pathofysiologie, en de relatie met de psychiatrie en effectieve behandelingen. > lees verder Internationale award voor informaticus Michael Biehl De Endocrine Society heeft een artikel waaraan de Groningse informatici prof.dr. Michael Biehl, dr. Petra Schneider en Han Stiekema meewerkten, verkozen voor de International Award for Publishing Excellence in The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. > lees verder -------------------------------------------------------------------------- Agenda Imaka Lezing Arctisch Centrum Rob Ruggenberg over de brief uit 1624 van stuurman Willem Ys 7 mei 2012 Schrijver Rob Ruggenberg houdt een lezing over de brief die stuurman Willem Ys in 1624 schreef naar aanleiding van een gebeurtenis waarbij Nederlandse zeelieden destijds aan wal stapten op Groenland en er een aantal Groenlanders ontvoerd werden. > lees verder Studium Generale Groningen Kenniscafé: Eikel! Over schelden, beledigen en hufterigheid 10 mei 2012 > lees verder Meer evenementen: > Universitaire agenda -------------------------------------------------------------------------- Redactie Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050-363 4444 / communicatie@xxxxxx / www.rug.nl Afmelden Nieuwsbrief E-mail: communicatie@xxxxxx Rijksuniversiteit Groningen De Rijksuniversiteit Groningen is een mondiaal georiënteerde research universiteit, geworteld in Groningen, City of Talent. Bevindt zich op invloedrijke ranglijsten rond de top-100. Is geliefd bij studenten (27.000) en medewerkers (5500) uit binnen- en buitenland. Zij worden uitgedaagd het beste uit zichzelf te halen; talent krijgt de ruimte, kwaliteit staat centraal. De universiteit werkt actief samen met maatschappelijke partners en profileert zich op de thema's Healthy Ageing, Energy en Sustainable Society.