Dit is een doorgestuurd persbericht van de Radboud Universiteit Nijmegen
Het persbericht staat ook op:
http://www.astronomie.nl/#!/index/_detail/gli/astrochemici-m
agnetische-geheimen-methanol/
P E R S B E R I C H T
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
29 januari, 17.00 uur
Astrochemici onthullen de magnetische geheimen van methanol
Een belangrijke puzzel in de astrochemie is nu eindelijk opgelost: Voor het
eerst is het een team van theoretisch chemici en astronomen gelukt om te
bepalen hoe je met methanol magneetvelden in de ruimte kunt meten. Dit
geeft een nieuwe methode om de geboorte van sterren en planeten te
onderzoeken. De onderzoekers publiceerden dit in het wetenschappelijke
tijdschrift Nature Astronomy op 29 januari.
Astronomen bestuderen met licht- en radiogolven van moleculen in de ruimte
hoe sterren en planeten geboren worden. Van methanolmoleculen in de ruimte
is al langere tijd bekend dat ze gebruikt kunnen worden om magneetvelden te
meten, die een belangrijke rol spelen bij dit geboorteproces. Maar dit
soort metingen bij ontwikkelende zware sterren was tot nu toe onmogelijk,
doordat een goed model van de magnetische eigenschappen van het molecuul
methanol ontbrak.
Nu kan deze kennis eindelijk in de praktijk gebracht worden, mede met dank
aan nieuwe berekeningen van theoretisch chemici Ad van der Avoird en Gerrit
Groenenboom van de Radboud Universiteit Nijmegen en astrochemicus Boy
Lankhaar, Nederlander in dienst van Chalmers University in Zweden.
Bij de vorming van nieuwe sterren komen methanolmoleculen voor als
zogenaamde ‘masers’ (een fenomeen vergelijkbaar met lasers, waarbij
moleculen in de ruimte intense microgolf-straling uitzenden). Met
radiotelescopen vangen astronomen deze straling op en gebruiken deze om
informatie over de magnetische velden rond een ster te bepalen.
Methanol is een van de sterkste masers en wordt met name gevonden in
gebieden waar extra zware sterren geboren worden. Deze sterren zijn
verantwoordelijk voor de productie van metalen en koolstof. Door het
geboorteproces van deze sterren te begrijpen, zijn onderzoekers beter in
staat om de oorsprong van de verschillende chemische elementen in het
heelal te bepalen.
Al meer dan 50 jaar lukte het wetenschappers niet om de magnetische
eigenschappen van methanol te meten in het laboratorium. Om die reden
besloot het team van astronomen en theoretisch chemici dit uit te rekenen
met principes uit de quantummechanica, wat resulteerde in een model dat
deze eigenschappen precies beschrijft.
Theoretisch chemicus Ad van der Avoird: "Het werd een ingewikkelder project
dan gedacht, omdat we methanol tot in groot detail moesten bekijken en de
bestaande theorie niet klopte. Met veel inspanning hebben we uiteindelijk
het model kunnen ontwikkelen dat de astronomen nodig hadden.”
Huib Jan van Langevelde, teamlid en onderzoeker van het Joint Institute for
VLBI ERIC, Dwingeloo en Sterrewacht Leiden kijkt uit naar de toekomst. "Met
de nieuwe kennis over de invloed van magneetvelden op methanol kunnen we
onze waarnemingen rond de vorming van zware sterren veel beter
interpreteren."
E I N D E P E R S B E R I C H T
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
Contacten:
Ad van der Avoird, 024 365 3037, a.vanderavoird@xxxxxxxxxxxxxx
Gerrit Groenenboom, 024 365 3034, g.groenenboom@xxxxxxxxxxxxxx
Huib Jan van Langevelde, 0521 596515 (vast) en 0621 201 419 (mobiel, soms
geen bereik), langevelde@xxxxxxx
Wetenschapscommunicatie Radboud Universiteit: 024 361 6000, media@xxxxx
Artikel:
Characterization of methanol as a magnetic field tracer in star-forming
regions. Door: Boy Lankhaar, Wouter Vlemmings, Gabriele Surcis, Huib Jan
van Langevelde, Gerrit C. Groenenboom en Ad van der Avoird. In Nature
Astronomy, 29 januari 2018. https://www.nature.com/article
s/doi:10.1038/s41550-017-0341-8
Beeld (zie bijlage):
Magneetvelden spelen een belangrijke rol op de plekken waar zware sterren
worden geboren. Dit figuur geeft de vorming van een zware ster weer. In de
lichte gebieden kunnen de radiosignalen van methanol gevonden worden. De
lichte vlekken stellen methanol masers voor; de gebogen lijnen geven de
magnetische velden weer. Dankzij de nieuwe berekeningen kunnen
wetenschappers nu de sterke lichtsignalen van methanolmoleculen gebruiken
om magneetvelden te meten.
Credit: Wolfgang Steffen/Boy Lankhaar et al. (moleculen via Wikimedia
Commons/Ben Mills)
Filmpje met getekende uitleg:
https://youtu.be/2X2d5ZbTdIY
Opgemaakte versie op:
http://www.astronomie.nl/#!/index/_detail/gli/astrochemici-m
agnetische-geheimen-methanol/
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
Met vriendelijke groet,
David Redeker en Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
David mobiel: 06 - 44 588 969
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
Methanolmaser.jpg
Description: JPEG image
