P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
3 september 2015
Snoeihete ster ontploft binnen 1500 jaar
Binnen nu en 1500 jaar zal er een grote, extreem hete ster in onze Melkweg
ontploffen. Dat blijkt uit onderzoek van de Amsterdamse astronoom Frank
Tramper en collega's. Het team bestudeerde zes bijzondere sterren die op
het randje van exploderen staan. De ontploffing heeft geen gevolgen voor
het leven op aarde. De bevindingen verschijnen binnenkort in het vakblad
Astronomy & Astrophysics.
1500 jaar klinkt misschien lang, maar voor astronomische begrippen is dit
snel. De meeste sterren leven miljoenen tot miljarden jaren. Gemiddeld
ontploft er elke vijftig jaar een ster in onze Melkweg, maar het is vrijwel
onmogelijk te voorspellen welke sterren op het punt staan hun leven te
beëindigen. Het is dus bijzonder dat de astronomen nu zo’n nauwkeurige
schatting hebben gemaakt van de te verwachte tijd van overlijden.
De onderzoekers keken naar zes zeldzame WO-sterren. Deze sterren bevatten
geen waterstof, maar wel veel helium, koolstof en zuurstof. De sterren zijn
tijdens hun 'jeugd' veertig tot zestig keer zo zwaar als onze zon. Als ze
ouder worden verliezen ze veel materie vanwege sterke sterrenwinden.
Onderzoeker en eerste auteur Frank Tramper (Universiteit van Amsterdam):
"Omdat deze sterren zo zeldzaam zijn, waren hun eigenschappen tot nu toe
niet goed bekend. We hebben ze nu voor het eerst als groep geanalyseerd."
Met behulp van atmosfeermodellen bepaalden de onderzoekers de belangrijkste
eigenschappen van de sterren. Zo ontdekten de astronomen onder andere dat
de sterren gigantisch heet zijn aan het oppervlak. Hun temperatuur ligt
tussen de 150.000 en de 210.000 graden. Ter vergelijking, onze zon heeft
een oppervlaktetemperatuur van 'slechts' 6500 graden.
Co-auteur Samayra Straal, promovenda aan de Universiteit van Amsterdam: "We
kunnen nu voorspellen wanneer de sterren al hun brandstof hebben opgebruikt
en zullen ontploffen. De eerste van de zes gaat binnen 1500 jaar af, de
tweede over 2000 jaar en de laatste over ongeveer 17.000 jaar."
Overigens zijn de zes sterren in werkelijkheid al ontploft, maar vanwege de
afstand heeft het licht van deze explosies de aarde nog niet bereikt. De
ster die over 1500 jaar het loodje legt, staat op 15.000 lichtjaar van de
aarde. Die ster is dus al 13.500 jaar geleden geëxplodeerd.
"Onze kennis van de laatste fasen van WO-sterren is nog steeds beperkt. Het
zou kunnen dat de klap eerder komt dan verwacht," aldus co-auteur Alex de
Koter, "Er is dan ook een kleine kans dat we de eerste ontploffing zien
binnen het tijdsbestek van een mensenleven. De ontploffing echt zien, dat
zou geweldig zijn!"
Zware sterren zoals deze zijn verantwoordelijk voor de hoofdproductie van
zuurstof en veel andere elementen in het heelal. Mede-auteur Selma de Mink
(Universiteit van Amsterdam): "Mens, dier en plant zijn opgebouwd uit de
atomen die ooit in dit soort sterren zijn gemaakt. Dat is een van de
redenen waarom we zo ontzettend graag supernova-explosies willen begrijpen.
Waarnemingen van dit soort sterren leren ons in ieder geval meer over hoe
zulke sterren er in hun laatste dagen uitzien."
Aan de basis van het onderzoek liggen observaties met de
X-shooter-spectrograaf. De X-shooter is een geavanceerd instrument dat
grotendeels gebouwd en ontworpen is in Nederland. Het apparaat bevindt zich
op de Very Large Telescope in Chili.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Frank Tramper, Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek, Universiteit van
Amsterdam
Tel: 020-5258337 en 06-23367960
E-mail: F.Tramper@xxxxxx
Artikel: Massive stars on the verge of exploding: the properties of oxygen
sequence Wolf-Rayet stars. F. Tramper, S.M. Straal, D. Sanyal, H. Sana, A.
de Koter, G. Gräfener, N. Langer, J.S. Vink, S.E. de Mink, L. Kaper
http://arxiv.org/abs/1507.00839 (abstract)
http://arxiv.org/pdf/1507.00839v1 (gratis pdf van de op een na laatste
versie)
Beeld: Een afbeelding van het cluster Berkeley 87 gemaakt door de
röntgensatelliet XMM-Newton. In het midden van de afbeelding is de ster WR
142 zichtbaar als een vage blauwe punt. De ster, die op het randje van
exploderen staat, is een van de zes bijzondere sterren die een team van
onder meer Amsterdamse astronomen bestudeerde.
Fotocredit: L.M. Oskinova en ESA.
High res:
http://xmm.esac.esa.int/external/xmm_science/gallery/public/level3.php?id=1064
Opgemaakt persbericht op
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/snoeihete-ster-ontploft-binnen-1500-jaar/
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
David Redeker en Marieke Baan
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
David mobiel: 06 - 44 588 969
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
WR142.jpg
Description: JPEG image
