Dit persbericht staat ook op: http://www.astronomie.nl/#!/
index/_detail/gli/reusachtige-halos-rond-vroege-sterrenstels/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
11 januari 2017
Reusachtige halo's van licht rond vroege sterrenstelsels
Een team van astronomen onder leiding van Jorryt Matthee van de
Universiteit Leiden en David Sobral van de University of Lancaster
(Verenigd Koninkrijk) heeft ontdekt dat zich rond alle vroege
sterrenstelsels gigantische halo's van zogeheten Lyman-alfafotonen
bevinden. Bovendien hebben de astronomen met behulp van een speciale
telescoop-afstelling voor het eerst gemeten dat deze Lyman-alfafotonen veel
moeite hebben gehad om uit deze sterrenstelsels te ontsnappen.
Om meer te weten over de ontstaansgeschiedenis van onze eigen Melkweg
kijken astronomen vaak naar vergelegen sterrenstelsels. Het licht van verre
sterrenstelsels doet er miljarden jaren over om ons te bereiken en vormt
als het ware een tijdmachine om terug te kijken. Er was tot nu toe echter
een groot probleem. De zogeheten Lyman-alfastraling die door verre
sterrenstelsels wordt geproduceerd, ontsnapt vaak maar mondjesmaat van de
sterrenstelsels. Het was tot nu toe lastig om op basis van de hoeveelheid
straling die uiteindelijk op de aarde wordt waargenomen, iets te zeggen
over de werkelijke omstandigheden op 11 miljard lichtjaar ter plekke.
Daarop hebben de onderzoekers nu een oplossing bedacht. Jorryt Matthee
(Universiteit Leiden) legt uit: "Normaal gesproken meten we in het nabije
heelal H-alfastraling en in het vroege heelal Lyman-alfa. Het is extreem
lastig om beide tegelijk waar te nemen. Maar dat is ons bij een aantal
sterrenstelsels wel gelukt. Daardoor konden we de telescopen kalibreren
voor Lyman-alfastraling."
De astronomen keken tientallen nachten met behulp van de Isaac Newton
Telescope (INT) op La Palma naar bijna duizend verre sterrenstelsels. Ze
gebruikten daarbij de Wide Field Camera, een soort stereobril voor de
telescoop. Op de camera hadden de onderzoekers hun op maat gemaakte,
gekalibreerde filters gezet. Daardoor konden ze nu wel goed meten hoeveel
Lyman-alfastraling er aanwezig was.
Wat blijkt? Slechts ongeveer 1 tot 2 procent van de Lyman-alfastraling
ontsnapt uit het centrum van een sterrenstelsel en maximaal 10 procent weet
het omliggende gebied te verlaten. De zich vormende sterrenstelsels in het
verre heelal houden dus een immense halo van Lyman-alfafotonen gevangen die
tot nu toe onopgemerkt was gebleken. Een paar maanden geleden zagen
sterrenkundigen al halo's rond quasars.
Overigens ontdekten de astronomen ook sterrenstelsels waar juist wel
behoorlijk wat Lyman-alfastraling kon ontsnappen. Deze hebben een kleinere
massa dan onze Melkweg en behoren tot de jongste sterrenstelsels die tot nu
toe bekend zijn.
In de toekomst willen de astronomen met behulp van de nog te lanceren James
Webb Space Telescope langer en dieper het heelal inkijken. Door de
Lyman-alfastraling te analyseren, kunnen ze dan de eigenschappen van
interstellair en intergalactisch gas beter bestuderen.
E I N D E P E R S B E R I C H T
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Jorryt Matthee, Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
Mobiel: 0642 732 583
E-mail: matthee@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
Webpagina: http://home.strw.leidenuniv.nl/~matthee
Artikelen:
Jorryt Matthee, David Sobral, Iván Oteo, Philip Best, Ian Smail, Huub
Röttgering and Ana Paulino-Afonso, 2016, "The CALYMHA survey: Lyα escape
fraction and its dependence on galaxy properties at z = 2.23", MNRAS, 458,
449 (gratis preprint: https://arxiv.org/abs/1602.02756).
David Sobral, Jorryt Matthee, Philip Best, Andra Stroe, Huub Röttgering,
Iván Oteo, Ian Smail, Leah Morabito, Ana Paulino-Afonso, 2016, “The CALYMHA
survey: Lyα luminosity function and global escape fraction of Lyα photons
at z=2.23”, MNRAS in press (gratis preprint https://arxiv.org/abs/1609.05897
).
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
------------------------------------------------------------
---------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan en David Redeker
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
Marieke mobiel: 06 - 14 322 627
David mobiel: 06 - 44 588 969
h.m.baan@xxxxxx
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
_______________________________________________
NOVA-perslijst2 mailing list
NOVA-perslijst2@xxxxxxxxxxx
https://list.uva.nl/mailman/listinfo/nova-perslijst2
