Dit persbericht staat met afbeeldingen en links op:
http://www.astronomie.nl/#!/actueel/nieuws/_detail/gli/amsterdamse-astronomen-sloomste-neutronenster/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
7 september 2016
Amsterdamse astronomen verklaren sloomste neutronenster
Een team Nederlandse en Italiaanse sterrenkundigen onder leiding van Nanda
Rea (Universiteit van Amsterdam) snappen eindelijk waarom de traagst
draaiende magnetische neutronenster ooit, zo sloom is. Ze hebben meer dan
zeventien jaar aan gegevens op een rij gezet en publiceren hun bevindingen
binnenkort in het tijdschrift Astrophysical Journal Letters.
De doorbraak in het onderzoek kwam op 22 juni 2016. Toen detecteerde de
'burst alert'-telescoop van de Swift-satelliet een flits uit de richting
van de bijzondere neutronenster 1E161348-5055. Meteen daarop richtten de
wetenschappers de Swift-satelliet, de Chandra-satelliet en de
NuSTAR-satelliet op de ster. Chandra had al sinds 1999 met tussenpozen naar
de neutronenster gekeken en Swift nam de ster al geregeld waar sinds 2012.
Met de nieuwe gegevens erbij konden de onderzoekers de ster nu eindelijk in
detail bestuderen.
De trage neutronenster is nu definitief bestempeld als een magnetar. De
trage magnetar 1E161348-5055 bevindt zich in het centrum van de
supernovarest RCW103 in het sterrenbeeld Winkelhaak dat te zien is vanaf
het zuidelijk halfrond. De neutronenster is ongeveer 2000 jaar jong en
staat op zo'n 10.000 lichtjaar van de aarde.
Jarenlang braken astronomen zich het hoofd over het feit dat de slome
neutronenster 'maar liefst' 6 uur en 40 minuten over een rondje om zijn as
deed. De meeste neutronensterren tollen namelijk in milliseconden of
hooguit seconden rond. Magnetars behoren tot de langzaamste draaiers, maar
zelfs de tot nu gevonden magnetars draaiden sneller dan in twaalf seconden
rond hun as.
De theorieën over de slome ster liepen uiteen. Sommige astronomen opperden
dat de trage neutronenster aan het eind van zijn leven was en nu nog rustig
uitdraaide. Maar dat strookt niet met de uitbarstingen van de ster, met
zijn leeftijd en met computersimulaties. Andere astronomen dachten dat de
ster misschien een beschermde ring van materiaal om zich heen had. Maar de
ster vertoont regelmatig uitbarstingen waardoor de ring al lang vernietigd
moet zijn. Dan waren er nog sterrenkundigen die voorstelden dat de
neutronenster zich samen met een partnerster in een soort houdgreep bevond.
Dat lijkt stug omdat een neutronenster ontstaat na een uitbarsting en
daarbij zou een eventuele partnerster weggeslingerd worden.
De meest aannemelijke verklaring, zo denken de Amsterdamse astronomen nu,
is een serie van gebeurtenissen. Eerst explodeerde een grote ster tijdens
een zogeheten supernova. Daarbij bleef een magnetar achter en werd een
grote hoeveelheid materiaal de ruimte in geslingerd. Het materiaal viel
daarna terug in de richting van de magnetar, stortte vervolgens niet op het
oppervlak, maar verzamelde zich op het magnetisch veld rond de magnetar.
Daardoor werd de magnetar afgeremd en kon de sloomste neutronenster
ontstaan.
Het onderzoek werd geleid door Nanda Rea van het Anton Pannekoek Instituut
voor Sterrenkunde van de Universiteit van Amsterdam. Ook de Amsterdamse
postdoc Paolo Esposito en de PhD-studenten Alice Borghese en Francesco Coti
Zelati uit de groep van Rea werkten aan het onderzoek mee.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Nanda Rea
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam
Institute of Space Sciences (IEEC-CSIC), Barcelona
020 525 7479 (vast)
+34 608 99 4385 (mobiel)
n.rea@xxxxxx
http://www.astro.uva.nl/people/nanda-rea ;(persoonlijke webpagina)
https://staff.fnwi.uva.nl/n.rea ;(onderzoeksgroep van Nanda Rea)
Artikel:
"Magnetar-like activity from the central compact object in the SNR RCW103."
Nanda Rea (UvA), Alice Borghese (UvA), Paolo Esposito (UvA), Francesco Coti
Zelati (UvA), Matteo Bachetti (INAF - Osservatorio Astronomico di
Cagliari), Gian Luca Israel (INAF - Osservatorio Astronomico di Roma),
Andrea De Luca (INAF- Istituto di Astrofisica Spaziale e Fisica Cosmica
Milano), 29 augustus 2016, Astrophysical Journal Letters [
http://iopscience.iop.org/article/10.3847/2041-8205/828/1/L13, preprint:
https://arxiv.org/abs/1607.04107v2]
Beeld (zie onder):
Twee röntgenopnamen van de supernovarest RCW103 en de slome neutronenster
1E161348-5055, genomen met de Swift-satelliet. De linker afbeelding is
gemaakt tussen 2011 en 2015 toen de ster in rust was. De rechter afbeelding
is genomen tijdens de uitbarsting van 22 juni 2016.
Credit: NASA Swift-satellite/N. Rea
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Met vriendelijke groet,
Marieke Baan en David Redeker
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
NOVA Informatie Centrum
Science Park 904
1098 XH Amsterdam
vast: 020 - 525 7480
Marieke mobiel: 06 - 14 322 627
David mobiel: 06 - 44 588 969
h.m.baan@xxxxxx
d.redeker@xxxxxx
www.astronomie.nl
Attachment:
Nanda_Rea_Magnetar.jpg
Description: JPEG image
