[https://meltwater-apps-production.s3.amazonaws.com/uploads/images/55278eef35dc11c18485e630/blobid1_1505909421922.png]
Persbericht Wageningen University & Research, nr 069, 20 september 2017
http://www.wur.nl/nl/nieuws-wur/Show/Toch-toekomst-voor-de-banaan.htm<http://link.email.dynect.net/link.php?DynEngagement=true&H=WAA0HYy4enWklLGLVOCoftvRiKxkwcx7028A%2BNZlWSzSEaUD3cyAX4WaoBcljxYIC%2Bv5ZvVkO8pqVpTAq%2Fpms3SRuXT5tRzNUFGnsPzqLEYzYxxZTrKOFA%3D%3D&G=0&R=http%3A%2F%2Fwww.wur.nl%2Fnl%2Fnieuws-wur%2FShow%2FToch-toekomst-voor-de-banaan.htm&I=20170920121619.0000028e150c%40mail6-33-usnbn1&X=MHwxMDQ2NzU4OjU5YzI1YmZjZTRhOGY2MTdmOTI0ZWNmODs%3D&S=yRHrxyprQUGF2sOs1VQxv4qOLKrqx6jKcMJT0-kKJSE>
Inauguratie prof. Gerrit Kema
‘Toch toekomst voor de banaan’
De banaan heeft ernstig te lijden onder schimmelziektes die steeds meer
gewasbeschermingsmiddelen vergen. Vorige eeuw verdween de geliefde Gros Michel
banaan door de Panama-ziekte. Nu is de plaatsvervangende variëteit Cavendish -
in alle supermarkten te krijgen – bedreigd. Bij zijn inauguratie als
buitengewoon hoogleraar Tropische fytopathologie op 21 september aan Wageningen
University & Research laat prof.dr. Gert Kema weten wat er nodig is om de
banaan te redden.
De exportbanaan Cavendish doet het goed op alle soorten bodem en was jarenlang
weinig gevoelig voor de Panama-ziekte. De Cavendish werd daarom door de grote
bananenproducenten massaal aangeplant op de ter ziele getogen Gros
Michel-plantages. Het ‘agronomisch mirakel’ Cavendish werd dominant op de
internationale markt en heeft in bijvoorbeeld India en Oost-Afrika lokale
variëteiten gedeeltelijk verdrongen, zegt prof. Kema. “Bovendien houden de
retailers de kiloprijs op een minimum, omdat bananen in de supermarkten voor
topomzetten zorgen. Het zijn geldmachines, vergelijkbaar met katoenen T-shirts.
Net als voor andere ‘orphan crops’ geldt dat investeringen in de financieel
florerende bananenbranche zijn achtergebleven. Er is geen geld gestoken in
basaal wetenschappelijk onderzoek. En dat komt nu slecht uit.”
Opleving Panama-ziekte
De veroorzaker van de Panama-ziekte is een Fusarium-schimmel, die inmiddels een
extreem virulente variant kent, aangeduid met TR4 (Tropical Race 4), met
desastreuze gevolgen. En er zijn geen zadenbanken met uitgangsmateriaal voor
nieuwe variëteiten om de Cavendish te vervangen. “We zijn terug bij af”,
concludeert de hoogleraar.
“Cavendish heeft één groot nadeel. Er is geen genetische variatie. De bananen
van de grote merken of van fair trade zijn genetisch identiek. Het zijn klonen
geteeld in extreme monoculturen. Bijgevolg zijn alle exemplaren even gevoelig
voor schimmelziektes”, zegt hij in zijn inaugurele rede Tropical phytopathology
– dragging orphan crops into the spotlight.
“Tegelijk zie je dat de grote producenten zich blindstaren op het behoud van de
Cavendish en de prakrijk daaromheen”, kritiseert prof. Kema. “De Panama-ziekte
is al vanaf 1960 bij Cavendish in Taiwan bekend, maar eerst toen wij aantoonden
dat de TR4-schimmelvariant al in Jordanië, en later in Libanon, Pakistan, Laos
en Mozambique is opgedoken, ontwaakte de sector en riep plots op tot
noodmaatregelen. Daarbij komt dat slechts 15 % van de oogst bestemd is voor de
export, terwijl de overige productie op de lokale markt wordt afgezet.
Miljoenen boeren zijn afhankelijk van een goede oogst. En die wordt bedreigd
door de introductie van de TR4-schimmelstam via nieuwe Cavendish aanplant in
‘schone’ gebieden door conservatieve marktpartijen.”
Redding banaan
Om de schimmelvariant TR4 te bedwingen is zowel genetische kennis van de
bananensoorten als van de schimmel noodzakelijk. In de onderzoeksgroep van
prof. Kema zijn inmiddels duizend stammen van Fusarium in kaart gebracht en kon
een stamboom van de schimmel worden opgesteld. Zo zien ze vanwaar de schimmel
zich oorspronkelijk verspreidde en komen parallellen met menselijk migraties in
beeld.
Ook concentreert de groep zich op veredelingsprogramma’s vanuit wilde
bananensoorten. “Want genetische variatie is een absolute voorwaarde om de
meeste problemen met bananen het hoofd te bieden en bovendien geeft het de
consument meer keus”, zegt prof. Kema. Met het ontwikkelen van nieuwe
variëteiten is zeker tien jaar gemoeid. Daarnaast wil de Wageningse hoogleraar
wetenschappelijk samenwerken met partners uit het bedrijfsleven zodat
oplossingen ook daadwerkelijk toepassing vinden in de bananeneconomie. Maar ook
zoekt de onderzoeksgroep contact met kleine bananenboeren om hun vragen,
dilemma’s, variëteitenkeuzes en toegang tot de markt te onderzoeken. Dit moet
er mede toe leiden dat zij straks de keus hebben uit verscheidene resistente
bananenvariëteiten voor de markt van voedsel, fruit en vezels
De buitengewone leerstoel van prof. Kema is gefinancierd door de Stichting
Dioraphte en ondergebracht bij het Laboratorium voor Fytopathologie onder
leiding van prof. Bart Thomma.
NOOT VOOR DE REDACTIE
Meer informatie bij prof.dr. Gert Kema, Laboratorium voor Fytopathologie, tel.
0317 480 632, gert.kema@xxxxxx<mailto:gert.kema@xxxxxx> of via Jac Niessen,
wetenschapsvoorlichter Wageningen University & Research, tel. 0317 485003,
jac.niessen@xxxxxx<mailto:jac.niessen@xxxxxx>.
Foto: Cavendish bananenplant, aangetast door Panama-ziekte, veroorzaakt door
Tropical Race 4 (TR4). De plant zal spoedig ten ondergaan, evenals zijn
vegetatieve nakomelingen. De schimmel heeft de grond voor jaren gecontamineerd.
De missie van Wageningen University & Research is ‘To explore the potential of
nature to improve the quality of life’. Binnen Wageningen University & Research
bundelen Wageningen University en gespecialiseerde onderzoeksinstituten van
Stichting Wageningen Research hun krachten om bij te dragen aan de oplossing
van belangrijke vragen in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Met
ongeveer 30 vestigingen, 5.000 medewerkers en 10.000 studenten behoort
Wageningen University & Research wereldwijd tot de aansprekende
kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de
vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het
hart van de unieke Wageningen aanpak. www.wur.nl<http://www.wur.nl>.
Attachment:
069_20170920_Photo_Banana_IMG_20161025_155822_HDR.jpg
Description: 069_20170920_Photo_Banana_IMG_20161025_155822_HDR.jpg
