Recht doen aan slachtoffers van grootschalige misdaden, zoals massaverkrachtingen in een burgeroorlog, stelt overheden en de internationale gemeenschap voor grote uitdagingen.
Het internationale strafrecht en het mensenrechtenkader schieten tekort wanneer we te maken hebben met massavictimisatie, stelt hoogleraar Rianne Letschert op vrijdag 10 februari in haar inaugurele rede.
Maar als het recht wordt gecombineerd met maatregelen die gericht zijn op bijvoorbeeld sociaal-economische ontwikkeling van de samenleving als geheel, maken zowel het rechtsherstel van de slachtoffers als ontwikkelingsmaatregelen meer kans.
Een van de problemen van het individuele recht op schadeloosstelling is dat individuele compensatie van grote aantallen slachtoffers moeilijk uitvoerbaar is.
De grote aantallen slachtoffers en de beperkte budgetten in landen die worstelen met de wederopbouw zijn een paar van de oorzaken.
Individueel recht proberen te doen aan de slachtoffers kan zelfs negatieve gevolgen hebben: gerechtelijke procedures nemen bijvoorbeeld te veel tijd in beslag of slachtoffers worden uitgesloten van deelname aan een proces vanwege een beperkte definitie van het slachtofferbegrip.
Het uitkeren van individuele schadeloosstelling kan ook gevolgen hebben voor de slachtoffergemeenschap.
Een recent voorbeeld is de compensatie die geboden is aan een aantal weduwen van slachtoffers van Nederlandse militairen in het Indonesische dorp Rawagede in 1947: toen de compensatie was uitgekeerd bleek dat de dorpsgemeenschap te ontwrichten en werd grote druk op de slachtoffers gelegd de uitgekeerde compensatie te delen met de dorpsgemeenschap.
Omdat de effectieve toepassing van het internationale recht in situaties van massavictimisatie haar grenzen kent moet een oplossing gezocht worden in een combinatie met andere, realistischer maatregelen, aldus Letschert.
Te denken valt aan investeringen in sociaal-economische ontwikkeling, die er mede voor kunnen zorgen dat de sociaal-economische positie van slachtoffers (en de samenleving als geheel) verbeterd wordt, maar ook symbolische maatregelen als een publieke verontschuldiging en erkenning van het aangedane leed.
De meer symbolische herstelmaatregelen zijn van enorm belang.
Letschert stelt dat erkenning van slachtoffers voorop moet blijven staan.
Gezien de realiteit van de gevolgen van massavictimisatie, kan zelfs meer nadruk gelegd moeten worden op symbolische en immateriële herstelmaatregelen en meer op collectieve maatregelen dan op individuele schadeloosstellingen zoals die in het internationale recht zijn vastgelegd.
Hiervoor bieden zowel de ‘herstel als symbool’ als de ‘herstel als proces’ benadering zoals door Letschert voorgesteld verschillende mogelijkheden.
Noot voor de pers
Prof.
dr.
mr.
Rianne Letschert spreekt haar oratie uit op vrijdag 10 februari om 16.15 in de aula van Tilburg University.
Titel rede: Tussen recht en realiteit: Duurzaam herstel na massavictimisatie.
Meer informatie: persvoorlichter Corine Schouten, tel.
013 – 466 2993, email
persvoorlichters@xxxxxx.
