Persbericht, 11 juli 2016
Bodemtransplantatie werkt:
bodembeestjes uit donornatuur helpen gebied herstellen
De natuur herstellen, bijvoorbeeld op een voormalige akker? Dat kan nu een stuk
sneller, gerichter en minder ingrijpend door 'bodemtransplantatie'. Met wat
bodemleven uit een natuurgebied dichtbij blijkt de gewenste natuur al binnen
een paar jaar te zijn hersteld. Het Nederlands Instituut voor Ecologie
(NIOO-KNAW) en Natuurmonumenten lossen vanavond in het wetenschappelijke
tijdschrift Nature Plants ook eindelijk een slepende discussie op: het zijn de
'bodembeestjes' die het natuurherstel sturen.
Bodemtransplantatie. Het is het overbrengen van een klein beetje bodem van een
'gezond' donorgebied naar keuze naar een plek waar je de natuur wilt
herstellen. Veel natuurlijke ecosystemen zijn onder invloed van de mens nogal
'gedegradeerd', bijvoorbeeld op vroegere landbouwgronden. Herstellen van de
natuur gaat tot nu toe meestal moeizaam en kan tientallen jaren duren. Tijd
voor wat hulp dus.
Bodemtransplantatie werkt echt. Dit bewijzen onderzoekers van het NIOO samen
met beheerder Machiel Bosch van Natuurmonumenten: in het lab of de kas, maar
vooral ook buiten in de natuur. In een grote veldproef op de Veluwe waren na
zes jaar de effecten al duidelijk te zien.
"Niet alleen kun je als beheerder natuurherstel versnellen: van tientallen
jaren naar een handvol. Maar je kunt ook kiezen wat voor soort natuur zich gaat
ontwikkelen op die plek," zegt NIOO-onderzoeker Jasper Wubs. Naar nu blijkt is
dat dankzij het bodemleven zoals bacteriën, schimmels en dieren zoals aaltjes,
mijten en springstaarten. "Dat de gemeenschap van 'bodembeestjes' het doet en
het zo precies stuurt, dat is echt nieuw."
"Natuurlijk heb je ook plantenzaden en wortelstokken nodig die in de bodem
zitten, maar de juiste bodembeestjes spelen een belangrijke sturende rol. Je
kunt zoveel preciezer sturen in de natuurontwikkeling dan we dachten!," vertelt
Wubs enthousiast. Je kunt dus via de donornatuur kiezen wat je wilt ontwikkelen.
De sturende rol van het micro- en dierenleven in de bodem was een heikel
discussiepunt de afgelopen jaren. Het gaat dus veel verder dan een plag met
plantenzaden wat men eerder dacht. Met een experiment in de NIOO-kas wisten de
onderzoekers aan te tonen dat het niet (alleen) de plantenzaden zijn. Ook
zonder de hulp van meegekomen zaden bepaalde het andere bodemleven de richting
van het natuurherstel. Het gaat om de hele bodemgemeenschap, en niet om een
enkele soort of soortgroep. Net als bij poeptransplantaties voor darmpatiënten
bijvoorbeeld.
Hoe doe je dat: bodem transplanteren? Eerst zoek je een geschikt stukje
'donornatuur'. De onderzoekers kozen hier heide danwel kruidenrijk grasland
voor. Daar oogst je wat van de bovenste laag van de bodem, waar veel bodemleven
in zit. En dat strooi je vervolgens uit bovenop de bodem waar je de natuur wilt
herstellen. "Het gaat niet om enorme plakkaten bodem, maar om een dun laagje
van nog geen centimeter," legt Wubs uit.
Eigenlijk is het bodemtransplantatie 'light', want in andere projecten werd wel
eens de complete bovenlaag van de bodem verhuisd naar een nieuwe plek. En het
gaat ook niet om aloude heideplaggen vol zaden. Met deze vorm - een dun laagje
uitstrooien, een 'bodeminoculatie' - heb je maar weinig materiaal nodig. Zo
tast je ook het donorgebied niet onnodig aan.
Een ander voordeel is, dat de bovenste laag van de bodem in het te herstellen
gebied niet afgegraven hoeft te worden. Dat gebeurt nu vaak wel bij
natuurherstel. Ook zonder die ingrijpende maatregel werkt bodemtransplantatie
al, zo bewezen de onderzoekers voor soortenrijk grasland. "Maar: als die
bovenste laag overvol met voedingsstoffen eerst verwijderd wordt, is het effect
van bodemtransplantatie wel sterker."
Het NWO-programma 'Biodiversiteit werkt' droeg bij aan de financiering van dit.
In een vervolgexperiment op de Veluwe testen de onderzoekers ondertussen al
meer verschillende typen donornatuur uit. Wubs: "De EU wil in 2020 15% van de
gedegradeerde Europese ecosystemen hersteld hebben. Dat is al heel snel. In dit
licht is bodemtransplantatie een belangrijke innovatie."
__________________________________________________________________________
Het NIOO<http://www.nioo.knaw.nl> is met ruim 300 medewerkers en studenten een
van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water
en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam
gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer
dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.
Voor meer informatie:
· Onderzoeker Jasper
Wubs<http://www.nioo.knaw.nl/nl/employees/jasper-wubs>, afdeling Terrestrische
Ecologie NIOO-KNAW, tel. 06-41723213 / 0317-473580,
j.wubs@xxxxxxxxxxxx<mailto:j.wubs@xxxxxxxxxxxx>, Twitter:
@JasperWubs<http://twitter.com/JasperWubs>
· Hoofdonderzoeker Martijn
Bezemer<http://www.nioo.knaw.nl/nl/employees/martijn-bezemer>, afdeling
Terrestrische Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473607/06-19177330,
m.bezemer@xxxxxxxxxxxx<mailto:m.bezemer@xxxxxxxxxxxx>
· Wetenschapscommunicator ir. Froukje Rienks, NIOO-KNAW, tel.
06-10487481, f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Foto's & & fimpje met algemene uitleg bodemtransplantatie & online versie
persbericht: hier te
bekijken<http://www.nioo.knaw.nl/nl/pers/bodemtransplantatie-werkt>. De foto's
beschikbaar, met vermelding van de fotograaf (J. Wubs/NIOO-KNAW). Het
filmpje<http://www.youtube.com/watch?v=pGRL6cwB53A> geeft een algemene uitleg
over het bodemtransplantatie-experiment in het gebied Reijerscamp.
Artikel: Soil inoculation steers restoration of terrestrial ecosystem. Jasper
Wubs, Wim van der Putten, Machiel Bosch & Martijn Bezemer, Nature
Plants<http://www.nature.com/nplants/>, Advance Online Publication 11 juli 2016
17.00 uur.
www.nature.com/articles/nplants2016107<http://www.nature.com/articles/nplants2016107>
Twitter: @niooknaw<https://twitter.com/niooknaw>
Website: www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via
communicatie@xxxxxxxxxxxx<mailto:communicatie@xxxxxxxxxxxx>.
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter / Hoofd PR & Wetenschapscommunicatie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl/>
@niooknaw (Twitter)<twitter.com/niooknaw>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)
