22 september 2016
Leidse hoogleraar Zeegeschiedenis wijst op 'vergeten helden'
Er moet in de maritieme geschiedschrijving meer oog komen voor de wisselwerking
tussen ideeën en ervaringen van zeelieden, stelt Michiel van Groesen,
hoogleraar Zeegeschiedenis, in zijn oratie op 30 september. Dat geeft een
breder historisch inzicht in het handelen van mensen, op het water en aan de
wal.
Dierick Ruiters
Iedereen kent Michiel de Ruijter en Piet Hein, grootheden uit de vaderlandse
maritieme geschiedenis. Maar wie heeft er wel eens gehoord van Dierick Ruiters,
een Zeeuwse zeeman die leefde in de begindagen van de Nederlandse overzeese
expansie (16e en 17e eeuw)? Bijna niemand. Maritiem historici schonken weinig
aandacht aan hem, onder meer omdat Ruiters geen aandeel had in historische
daden, zoals het winnen van grote zeeslagen.
Kaarten van groot belang voor Nederlandse expansie
Die geringe aandacht is onterecht, zegt hoogleraar Michiel van Groesen, die het
werkzame leven van Ruiters onderzocht. 'Hij was een pionier die naar Afrika en
Zuid-Amerika voer. Hij beschreef al zijn ervaringen in boeken, en tekende
kaarten van plaatsen waar hij was geweest. Drie van zijn kaarten, onder andere
van de Braziliaanse stad Salvador, werden door de West Indische Compagnie
gebruikt om met succes enkele Spaanse bolwerken in Brazilië te veroveren. De
kennis van Dierick Ruiters is dus groot belang geweest voor het begin van de
Nederlandse expansie in de West.' Ook voor Ruiters' verslagen van mensenhandel
en beschrijvingen van kusten die hij aandeed, was onder historici weinig
interesse. 'Ruiters is niet de enige', zegt Van Groesen. 'Ik ken nog zeker tien
voorbeelden van vergeten zeehelden uit de 17e eeuw.'
Onbenutte invalshoeken
Dierick Ruiters en zijn onbekende rol in het maritieme verleden geven volgens
Van Groesen aan waarom er binnen de zeegeschiedenis meer aandacht moet zijn
voor een zogeheten cultuurhistorisch perspectief. In dit geval: kennis en
ideeën van 'gewone zeelieden', vastgelegd in kaarten, gidsen en reisverslagen.
'Ze geven verklaringen voor het handelen van mensen, en het verloop van de
maritieme geschiedenis. Zeekaarten, bijvoorbeeld, die door schippers werden
getekend, informeerden kooplieden over welke goederen in welk gebied te halen
waren. Handel in informatie is net zo relevant als handel in goederen.' En Van
Groesen ziet meer onbenutte invalshoeken in de maritieme geschiedschrijving.
'Ik vind het frappant dat de literatuur vooral gaat over de invloed van de zee
op de mens. Hoe zit het met de invloed van de mens op de zee, bijvoorbeeld
door vervuiling of overbevissing?'
Over de landsgrenzen
Zeegeschiedenis is hot onder een breed publiek constateert Van Groesen, als hij
bijvoorbeeld kijkt naar de opkomst bij lezingen in Het Scheepvaartmuseum in
Amsterdam. 'Die zitten altijd bomvol.' Maar ook binnen die aandacht ziet hij
ruimte voor verbreding. 'Maritieme geschiedenis is ooit begonnen vanuit een
zoektocht naar een Nederlandse identiteit, maar het vakgebied is al lang niet
meer gebonden aan onze landsgrenzen. Als ik ooit nog een boek wijd aan vergeten
zeehelden, dan zullen ze niet alleen uit Nederland komen, maar juist van over
de hele wereld.'
Michiel van Groesen houdt op vrijdag 30 september zijn oratie in het
Academiegebouw in Leiden. Meer informatie
[https://www.universiteitleiden.nl/agenda/2016/09/oratie-zeegeschiedenis]
Noot voor de pers, niet voor publicatie
Voor meer informatie
Prof.dr. M. van Groesen
+31 71 527 2765 | m.van.groesen@xxxxxxxxxxxxxxxxx
Inès van Arkel, adviseur wetenschapscommunicatie
+31 71 527 3282 | [i.van.arkel@xxxxxxxxxxxxxxxx]
Over de Universiteit Leiden
De Universiteit Leiden is een internationaal georiënteerde
onderzoeksuniversiteit. De universiteit biedt hoogwaardig onderzoek en
academisch onderwijs in het alfa- gamma- en bètadomein. De Universiteit Leiden
[http://www.leidenuniv.nl] heeft 5.500 mensen in dienst en leidt 25.800 ;
studenten op.
Volg ons
Aanmelden voor de nieuwsbrief
[http://www.nieuwsbrief.leidenuniv.nl/contact/adres.html]
Afmelden voor persberichten van de Universiteit Leiden
http://persberichten.cmail19.com/t/d-u-dltldrk-ttiidiuyu-o/
Meer nieuws- en persberichten vindt u op onze nieuwspagina
[http://www.nieuws.leidenuniv.nl/].
