[PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Leidse meetmethoden versnellen speurtocht naar buitenaards leven

From: Universiteit Leiden - Communicatie <communicatie@xxxxxxxxxxxxx>
To: "pwc-media@xxxxxxxxxxxxx" <pwc-media@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Thu, 7 Nov 2013 15:27:36 +0000

[http://www.leidenuniv.nl/nieuwsbrief/doelgroepnieuwsbrieven/zegel-universiteit-leiden-nl.gif]

Persbericht
7 november 2013

Leidse meetmethoden versnellen speurtocht naar buitenaards leven

Sterrenkundige Ignas Snellen onderzoekt atmosferen van exoplaneten met als
uiteindelijk doel aanwijzingen voor leven te vinden. Dat lukt steeds beter
dankzij alsmaar slimmere meetmethoden van zijn onderzoeksgroep. 'Binnen tien
jaar wordt het echt spannend.' Oratie 8 november.

Atmosferenrace

Het barst van de planeten die mogelijk een zusje van de aarde zijn. Dat nieuws
brachten Amerikaanse astronomen deze week, ze speculeerden over 10 miljard
tweelingzusjes na een analyse van tienduizenden sterren. 'De ontwikkelingen
gaan razendsnel', benadrukt Ignas Snellen. Twintig jaar geleden kenden we
alleen ons eigen zonnestelsel met 8 planeten. In 1995 werd de eerst exoplaneet,
een planeet die draait om een andere ster dan onze zon, ontdekt. Bijna duizend
daarvan zijn werkelijk waargenomen. Dat geldt niet voor de 10 miljard van de
Amerikanen, die bestaan alleen nog in theorie. Iedere maand melden trotse
onderzoeksgroepen nieuwe exemplaren. 'Er is een hevige planetenrace gaande. Wij
doen mee aan de atmosferenrace.'

Gasbollen of ijsklompen?

Want ze worden wel al snel zusjes genoemd, die ontdekte planeten met een
enigszins vergelijkbare omvang als de aarde en een geschatte temperatuur - niet
te heet en niet te koud- die vloeibaar water mogelijk maakt. Maar het blijven
speculaties. Zijn de zusjes ook rotsachtige planeten, of bij nader inzien
gasbollen of ijsklompen? De afstanden zijn te ver om een robot te laten landen.
Maar de samenstelling van de atmosfeer van planeten kan in de toekomst wél
onderzocht worden. Hiervoor zijn heel verfijnde meetmethoden nodig en dat is de
specialiteit van Snellen en zijn onderzoeksgroep.

Primeur Leidse astronomen

De Leidse astronomen willen over ongeveer tien jaar kijken of er eerste
aanwijzingen voor leven aanwezig zijn, zoals zuurstof, ozon of methaangas.
Astronomen dachten tot voor kort dat dit alleen mogelijk zal zijn met
ruimtetelescopen, omdat waarnemingen vanaf de grond verstoord werden door onze
eigen atmosfeer. Snellen: 'Wij ontwikkelden een techniek om dat effect eruit te
filteren. Vijf jaar geleden waren we de eersten die met een grondtelescoop
exoplaneten waarnamen. Nu wordt deze techniek overal gebruikt. Een
ruimtetelescoop is ongeveer anderhalve meter, kost een miljard euro en is enorm
kwetsbaar. Voor dat bedrag kun je een grondtelescoop bouwen met een diameter
van 40 meter die meer waarneemt.'

Oefenveld

De ontdekte exoplanten zijn meestal gasreuzen. Dat zijn reuzenplaneten die voor
het merendeel uit gas bestaan en vanwege hun grote omvang beter te onderzoeken.
'Zij vormen een mooi oefenveld om onze technieken te toetsen. Aardachtige
planeten zijn met de huidige technieken nog te klein en te ver weg om hun
atmosfeer goed te meten.' Zijn groep ontdekte bij 5 gasreuzen koolstofmonoxide
in de atmosfeer en bij twee daarvan ook waterdamp.

25x krachtiger grondtelescoop

Snellen en zijn collega's maken gebruik van de grootste grondtelescopen die er
zijn, die in Chili en op het eiland La Palma. Binnen tien jaar hopen ze een
nieuwe te gebruiken: de geplande European Extremely Large Telescope in Chili.
Deze telescoop krijgt een doorsnede van bijna 40 meter en wordt minstens 25
keer krachtiger. 'Dan wordt het echt spannend, want dan kunnen we beter de
kleinere, aardachtige planeten onderzoeken.'

Signalen van een miljoenste procent

Ondertussen verfijnen de Leidse sterrenkundigen hun techniek voor licht- en
kleurmetingen. Astronomen kunnen tot nu toe eenhonderste van een procent meten.
Snellen ontwikkelt met andere Leidse onderzoeksgroepen een methode om de
kleuren van gassen scherper waar te nemen waardoor hun samenstelling nog beter
te achterhalen is. 'Met dit instrument, METIS genaamd, kunnen we waarschijnlijk
signalen van een miljoenste procent meten en dan zijn de aardachtige planeten
óók binnen bereik voor onderzoek.'

Hoe snel wordt buitenaards leven gevonden?

En dan de vraag die op ieders lippen brandt: hoe groot is de kans dat er
binnenkort buitenaards leven wordt gevonden? Snellen: 'Over tien jaar kunnen we
veel scherper meten en kunnen we echt naar de eerste aanwijzingen van leven
gaan zoeken. Het zal hoogstwaarschijnlijk dan om heel simpel bacterieel leven
gaan. De kans dat we tijdens mijn leven intelligent leven aantreffen acht ik
erg klein. Bacterieel leven kan vrij snel ontstaan na het afkoelen van een
planeet. Intelligent leven ontwikkelt zich veel langzamer en moet daarom veel
zeldzamer zijn, waardoor het pas op veel grotere afstanden gevonden kan worden.
De moderne mens op onze wereld kwam ook pas kijken na 99,99 procent van de
huidige leeftijd van de Aarde. Maar het blijft natuurlijk speculeren.'

Noot voor de redactie, niet voor publicatie
Meer informatie:
Dhr. Prof.dr. I.A.G. Snellen:
Tel. 071-5275838
E-mail: snellen@xxxxxxxxxxxxxxxxxx<mailto:snellen@xxxxxxxxxxxxxxxxxx>

[http://www.leidenuniv.nl/nieuwsbrief/doelgroepnieuwsbrieven/pay-off.jpg]

[PWC-MEDIA] Persbericht Universiteit Leiden: Leidse meetmethoden versnellen speurtocht naar buitenaards leven

Other related posts: