[PWC-MEDIA] Persbericht: Moeilijke tijden voor modellen van taalbegrip
- From: "Communicatie RUG" <communicatie@xxxxxx>
- To: <"Undisclosed-Recipient:;"@freelists.org>
- Date: Fri, 10 Feb 2012 09:48:25 +0100
Persbericht
Rijksuniversiteit Groningen / nummer 15 / 10 februari 2012
Moeilijke tijden voor modellen van taalbegrip
Het is eigenlijk een wonder: de werking van je hersenen tijdens het
begrijpen van taal is te meten op je hoofd in de vorm van uiterst zwakke
elektrische signalen op de hoofdhuid. Als de zin 'Jan besmeerde zijn brood
met...' wordt afgemaakt met het woord 'sokken', zorgt dat bij de lezer voor een
zogenaamde N400. Dat is een negatieve piek in het signaal die optreedt 400
milliseconden nadat de lezer 'sokken' heeft gezien. De meeste onderzoekers
denken dat deze N400 een maat is voor het gemak waarmee een zin begrepen wordt.
Harm Brouwer laat in een artikel in Brain Research zien dat deze lezing fout
is. Ten minste vijf modellen van taalbegrip zullen daardoor vrijwel zeker het
veld moeten ruimen.
John Hoeks, de wetenschappelijke begeleider van Brouwer, onderzocht in
2004 samen met collega Laurie Stowe het verwerken van zinnen als 'De witte
tanden hebben het kind gepoetst'. Ze verwachtten dat lezers moeite zouden
hebben met het begrijpen van dit soort zinnen, wat zou moeten resulteren in een
N400. Die vonden ze echter niet. Betekende dit nu dat taalgebruikers grif
accepteren dat tanden ook kinderen kunnen poetsen? Of zijn de lezers - wellicht
tijdelijk - in de greep van een `Semantische Illusie'?
Nieuwe modellen
Om deze bevinding te verklaren hebben onderzoeksgroepen over de hele
wereld sindsdien een aantal nieuwe modellen van taalverwerking bedacht. Deze
modellen zijn zeer verschillend van aard en vaak behoorlijk complex. Wat ze
gemeen hebben, is dat er een speciale extra route hebben is ingebouwd, waardoor
een betekenis van een zin kan worden gevormd puur op basis van de betekenis van
de losse woorden: 'tanden, kind, poetsen, ja, dat past wel ongeveer...'. Alleen
zo kunnen ze de klassieke interpretatie van de N400 als een maat van taalbegrip
handhaven. Dit onder het motto: 'het past wel ongeveer, dus geen N400'.
Brouwer laat in het artikel in Brain Research zien dat extra routes en
toenemende complexiteit niet baten: de nieuw bedachte modellen zijn niet in
staat de huidige onderzoeksresultaten te verklaren. De reden daarvoor is heel
simpel: de N400 is geen maat voor taalbegrip.
Mentaal woordenboek
Hoe zit dat dan met die N400 die je krijgt als je 'sokken' als broodbeleg
gebruikt? Volgens Brouwer is de N400 puur een maat voor het opzoeken van de
betekenis van een woord in een denkbeeldig mentaal woordenboek. En dat mentale
lexicon zit zo in elkaar dat na de woorden 'tanden' en 'kind' de betekenis van
'poetsen' versneld opgehaald kan worden. Zo'n voordeel is er niet voor
'sokken': de woorden 'Jan', 'brood' en 'besmeert' doen zelfs in de verste verte
niet vermoeden dat er 'sokken' aan te pas zullen komen.
P600
Natuurlijk is taalbegrip niet klaar als de betekenis van een woord is
opgehaald. Deze woordbetekenis moet samen met de betekenis van de voorgaande
woorden geïntegreerd worden tot een coherent geheel. Brouwer denkt dat het
bouwen van zo'n samenhangend geheel te zien is in een ander elektrisch
hersensignaal: de P600, een positieve piek die doorgaans zo'n 200 milliseconden
na de N400 optreedt.
Aan deze nieuwe interpretatie zal het onderzoeksveld moeten wennen. De
P600 wordt namelijk sinds begin van de jaren negentig van de vorige eeuw
gekoppeld aan het maken of herzien van de syntactische analyse van een zin.
In de opvatting van de Groningse onderzoekers is de P600 echter veel meer
dan dat. De piek reflecteert hoe een taalgebruiker zich een voorstelling maakt
van wat een ander wil zeggen. Dit heeft duidelijk gevolgen voor toekomstig
onderzoek: niet de N400, maar de P600 blijkt de sleutel tot hoe mensen taal
begrijpen.
Curriculum vitae
Harm Brouwer studeerde in 2010 cum laude af in de Cognitieve
Neurowetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen. Tijdens zijn studie
specialiseerde hij zich in het computationeel modelleren van het menselijk
taalvermogen. Momenteel is Brouwer als NWO-promovendus werkzaam in Groningen,
waar hij werkt aan een neurocomputationeel model van taalbegrip. John Hoeks
studeerde cum laude af in de Cognitieve Psychologie en Kunstmatige
Intelligentie, promoveerde in de taalpsychologie en is sinds 2006 als
Universitair Docent verbonden aan de afdeling Communicatie- en
Informatiewetenschappen.
Noot voor de pers
Meer informatie: Harm Brouwer MSc, tel.: 050-363 6683, e-mail:
harm.brouwer@xxxxxxx
Een pre-print versie van het artikel 'Getting real about Semantic
Illusions: Rethinking the functional role of the P600 in language
comprehension' is beschikbaar op het volgende adres:
http://hbrouwer.github.com/papers/Brouwer2012GettingReal.pdf
Referentie: http://dx.doi.org/10.1016/j.brainres.2012.01.055
--------------------------------------------------------------------------
Redactie
Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050-363 44 44 /
communicatie@xxxxxx / www.rug.nl
Afmelden Persberichten
E-mail: communicatie@xxxxxx
Rijksuniversiteit Groningen
De Rijksuniversiteit Groningen is een mondiaal georiënteerde research
universiteit, geworteld in Groningen, City of Talent. Bevindt zich op
invloedrijke ranglijsten rond de top-100. Is geliefd bij studenten (27.000) en
medewerkers (5500) uit binnen- en buitenland. Zij worden uitgedaagd het beste
uit zichzelf te halen; talent krijgt de ruimte, kwaliteit staat centraal. De
universiteit werkt actief samen met maatschappelijke partners en profileert
zich op de thema's Healthy Ageing, Energy en Sustainable Society.
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] Persbericht: Moeilijke tijden voor modellen van taalbegrip - Communicatie RUG
