Dit persbericht staat ook op astronomie.nl:
https://www.astronomie.nl/nieuws/eerste-directe-foto-van-meervoudig-planetenstelsel-rond-zonachtige-ster-2394
Dit persbericht is een bewerkte versie van het persbericht van de ESO, de
Europese Zuidelijke Sterrenwacht. Het persbericht van de ESO, meer
afbeeldingen en video's en staan op:
https://www.eso.org/public/netherlands/news/eso2011/
P E R S B E R I C H T
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
---------------------------------------------------------------------------------------------------
22 juli 2020
*Eerste directe foto van meervoudig planetenstelsel rond zonachtige ster*
*Een internationaal team van sterrenkundigen onder Nederlandse leiding
heeft de allereerste opname gemaakt van een jonge, zonachtige ster met twee
reuzenplaneten. Tot nu toe hadden astronomen bij een ster die vergelijkbaar
is met de zon nooit meer dan één planeet rechtstreeks waargenomen. De
sterrenkundigen gebruikten de Very Large Telescope van de Europese
Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili. De resultaten zijn vandaag
gepubliceerd in het vakblad The Astrophysical Journal Letters.*
"Onze waarneming vormt een momentopname van een planetenstelsel dat
enigszins lijkt op ons zonnestelsel, maar dan in een veel vroeger stadium",
zegt Alexander Bohn, promovendus aan de Universiteit Leiden. Hij gaf
leiding aan het nieuwe onderzoek.
Astronomen hebben indirect al duizenden planeten in ons Melkwegstelsel
gedetecteerd, maar slechts een fractie van deze exoplaneten is rechtstreeks
in beeld gebracht. Coauteur Matthew Kenworthy (Universiteit Leiden):
"Rechtstreekse opnamen van twee of meer exoplaneten bij dezelfde ster zijn
zelfs nog zeldzamer. Tot nu toe was dat slechts tweemaal gelukt. In beide
gevallen ging het om sterren die duidelijk verschillen van onze zon."
De twee planeten zijn op de nieuwe opname te zien als twee heldere
lichtpunten op ruime afstand van hun moederster TYC 8998-760-1. De ster is
slechts zeventien miljoen jaar oud en staat op ongeveer driehonderd
lichtjaar van de aarde in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Musca
(Vlieg). Door verschillende opnamen op verschillende tijdstippen te maken,
kon het team deze planeten onderscheiden van de achtergrondsterren.
De twee gasreuzen draaien op afstanden van ongeveer 160 en 320 maal de
afstand zon-aarde om hun moederster. Daarmee zijn ze veel verder van hun
ster verwijderd dan Jupiter en Saturnus van onze zon. Jupiter staat op
vijfmaal de afstand zon-aarde. Saturnus op tienmaal de afstand zon-aarde.
De beide exoplaneten zijn ook veel zwaarder dan die in ons eigen
zonnestelsel. De buitenste heeft zes keer zoveel massa als Jupiter. De
binnenste veertien keer zoveel.
De sterrenkundigen gebruikten het SPHERE-instrument op de Very Large
Telescope in de Chileense Atacama-woestijn. SPHERE is mede in Nederland
ontwikkeld. Het instrument schermt het licht van de ster af met behulp van
een zogeheten coronagraaf. Daardoor worden planeten zichtbaar. Het gaat dan
vooral om jonge, warme planeten die helder oplichten in infraroodlicht.
In de toekomst willen de wetenschappers onderzoeken of de planeten op de
huidige afstanden van hun ster zijn ontstaan of dat ze van elders zijn
gemigreerd.
E I N D E P E R S B E R I C H T
---------------------------------------------------------------------------------------------------
Meer informatie
Contact:
Alexander Bohn
Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
Vast: 071 527 8150
bohn@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
https://home.strw.leidenuniv.nl/~bohn
Matthew Kenworthy
Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
Mobiel: 0641 720 331
kenworthy@xxxxxxxxxxxxxxxxxx
https://home.strw.leidenuniv.nl/~kenworthy/
https://twitter.com/mattkenworthy
Christian Ginski
Anton Pannekoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam &
Sterrewacht Leiden, Universiteit Leiden
Mobiel: 0611 595 215
c.ginski@xxxxxx
https://www.uva.nl/en/profile/g/i/c.ginski/c.ginski.html
Artikel:
Two Directly Imaged, Wide-orbit Giant Planets around the Young, Solar
Analog TYC 8998-760-1. Door: Alexander J. Bohn (Sterrewacht Leiden,
Universiteit Leiden), Matthew A. Kenworthy (Sterrewacht Leiden), Christian
Ginski (Anton Pannekoek Instituut voor Astronomie, Universiteit van
Amsterdam, en Sterrewacht Leiden), Steven Rieder (University of Exeter,
Physics Department, VK), Eric E. Mamajek (Jet Propulsion Laboratory,
California Institute of Technology, VS, en Department of Physics &
Astronomy, University of Rochester, VS), Tiffany Meshkat (IPAC, California
Institute of Technology, VS), Mark J. Pecaut (Rockhurst University,
Department of Physics, VS), Maddalena Reggiani (Instituut voor
Sterrenkunde, KU Leuven, België), Jozua de Boer (Sterrewacht Leiden),
Christoph U. Keller (Sterrewacht Leiden), Frans Snik (Sterrewacht Leiden)
en John Southworth (Keele University, VK). Geaccepteerd voor publicatie in
The Astrophysical Journal Letters.
https://www.eso.org/public/archives/releases/sciencepapers/eso2011/eso2011a.pdf
(kopie voor de media)
Foto:
Allereerste opname van een meervoudig planetenstelsel bij een zonachtige
ster
https://www.astronomie.nl/upload/images/2020/07/eso2011a%20TYC%208998-760-1%20-%20credit%20ESO%20Bohn%20et%20al.jpg
Deze opname toont de ster TYC 8998-760-1 en de twee reuzenplaneten die haar
begeleiden. Het is voor het eerst dat astronomen meer dan één planeet
rechtstreeks hebben waargenomen bij een ster die vergelijkbaar is met onze
zon. De opname is gemaakt door het licht van de jonge, zonachtige ster
(linksboven) af te schermen met behulp van een coronagraaf, waardoor de
zwakkere planeten (midden en rechtsonder) makkelijker te detecteren zijn.
De heldere en donkere ringen rond de ster zijn optische artefacten. (c)
ESO/Bohn et al. Diverse resoluties:
https://www.eso.org/public/netherlands/images/eso2011a
Video:
Impressie van de omloopbanen van de twee exoplaneten bij TYC 8998-760-1
https://youtu.be/VtiFBwaiJx4
Deze animatie toont de omloopbanen van de beide exoplaneten, vergeleken met
de omvang van de omloopbaan van Pluto. (c) ESO/L.Calçada/spaceengine.org.
Diverse resoluties: https://www.eso.org/public/netherlands/videos/eso2011b/
Opgemaakt persbericht op www.astronomie.nl
--
Marieke Baan en David Redeker | Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie
(NOVA) | NOVA Informatiecentrum | Science Park 904 | Postbus 94249 | 1090
GE Amsterdam | vast: 020 525 7480 | Marieke mobiel: 0614 322 627 | David
mobiel: 0644 588 969 | h.m.baan@xxxxxx | d.redeker@xxxxxx |
www.astronomie.nl
Attachment:
eso2011a TYC 8998-760-1 - credit ESO Bohn et al - kl.jpg
Description: JPEG image
