Sjabbat Parasjat Lech Lecha
20/10/07 8 Cheskwan 5768
In deze parasja lezen we over de naamsverandering van Awram naar Awraham. Dat is altijd een bijzondere parasja voor mij, laat ik uitleggen waarom.
Toen ik geboren ben (dat is nu al zo'n 42 jaar geleden) besloten mijn ouders dat dat kleine baby-tje niet zomaar Awraham genoemd kon worden. Ze vonden dat hun zoon die extra letter, die extra "hee" moest verdienen, net als zijn naamsgenoot Awraham Awienoe welke (in onze parasja) als Awram zijn levenswandel begint en pas later door G-d tot Awraham wordt vernoemd. Dit gebeurde nadat deze gehoor had gegeven aan het G-ddelijke gebod om "Lech Lecha" weg te gaan uit zijn land, zijn geboorteland, uit het huis van zijn ouders om naar het land te gaan wat G-d hem zou wijzen. Zo heb ik jaren lang met de naam Awram rond gelopen tot ik op aliya ging waarna ik mijn naam veranderde in Awraham (wat ik maar meteen ben gaan schrijven als Avraham om de zaak simpel te houden).
Rav Samson Rafael Hirsch schrijft dat het woord voor naam "shem" overeenkomt met het woord "sham" wat "daar/ plaats" betekent. De naam van een persoon zegt veel over zijn plaats in deze wereld. Zo was ik buiten Israel Awram, maar ben ik hier in Israel Avraham. De Ba'al Sjem Tov zegt dat iemands naam, de nesjama (ziel) van de mens is. Hij wijst erop dat de middelste letters van het woord nesjama weer het woord "shem" spellen.
De naam is iets wat belangrijk is in het Jodendom. In de midrasj (Sjir Hasjiriem Rabba:4 ) lezen we dat het Joodse volk onder andere is uitgevoerd uit Egypte omdat ze hun namen niet veranderden. Indien dit zo is, wat is dan de halacha voor de vele niet-Joodse namen die steeds meer Joden lijken te kiezen? Houden deze Joden misschien de toekomstige verlossing op door hun niet-Joodse namen? Is het halachisch toegestaan niet-Joodse namen te geven en te gebruiken?
Allereerst hebben vele Joodse namen een niet-Joodse oorsprong. Zelfs in de namen van sommige "zoegot" (Rabbinale leider paren van het Sanhedrin) welke we in Pirke Awot tegenkomen hebben een dergelijke naam, zoals Antigonos en Avtalyon. Ook latere grote leiders zoals de Amora'iem dragen dergelijke namen (Mar Kahisha, Rav Papa) en de meeste nog latere rabbaniem, de Geoniem hebben geen oorspronkelijk joodse naam. Ook de naam van de vader van Rambam, Maimon heeft waarschijnlijk een niet-Joodse oorsprong. Rabbi Mosje Feinstein zegt hierover dat het een kwestie van wennen is. We zijn gewoon nog niet zo gewent aan de hedendaagse "niet-Joodse" namen die nu in gebruik zijn. Dit wil dus ook zeggen dat het WEL toegestaan is om dergelijke namen te geven. Ze kunnen ook gewoon in huwelijks- en echtscheidingspapieren gebruikt worden.
Maar hoe zit het dan met de bovenstaande Midrasj die beweert dat juist het behoud van Joodse namen de verlossing bracht? En waar komt het gebruik (iin het buitenland) vandaan om een kind zowel een Joodse als een niet-Joodse naam te geven? Rabbi Jehoeda Loew (de Maharal van Praag) legt uit dat het verbod om de namen te veranderen alleen gold voor de periode van de slavernij in Egypte. Daar een naam een zekere verbintenis met een land uitdrukt en het Joodse volk toen nog geen eigen land had, was het erg belangrijk dat ze geen verbintenis zouden voelen met Egypte. Tegenwoordig gaat deze redenering niet meer op.
Er zijn drie soorten namen die joden gebruiken: 1. Joodse namen (voor het gebruik bij het oproepen voor de tora, etc.), 2. "Sjem Chol" (doordeweekse namen), 3. Niet-Joodse namen.
De "Sjem Chol" komt van een oud Joods Oost-Europees gebruik "Cholkreisj" genaamd. Tijdens deze meer dan 1000 jaar oude ceremonie werden op de eerste sjabbat dat de moeder van een nieuw geboren kind naar sjoel komt, de kinderen uit de buurt uitgenodigd naar het huis van de baby. Dezen tillen dan de wieg op en roepen de naam uit die de baby in het dagelijks leven zal dragen. "Cholkreisj" komt van het uitroepen (kreishen) van de sjem chol. Er werd dan naar de kinderen fruit gegooid, iets waar we in responsa uit die tijd over lezen daar een 16e eeuwse rabbijn hier tegen is vanwege het feit dat dit fruit op de vloer valt. Hij raadt aan in plaats van fruit, snoep te gebruiken wat de oorsprong kan zijn voor het hedendaagse gebruik snoep naar kinderen op feestelijke gelegenheden te gooien.
Zoals we al eerder zagen en ook is te vinden in een braita (Gittim 11b) in de Gemara zijn niet-Joodse namen toegestaan. Toch moet men de best doen om Joodse namen te gebruiken en de kinderen bij de Joodse naam te noemen.
Iedere mens heeft drie namen: de naam die onze ouders gaven, de naam die anderen ons geven en de naam die we voor onszelf verwerven door onze daden. Deze laatste naam is de beste naam, onze werkelijke naam. Mijn ouders gaven me de naam Awram, ik heb door op aliya te gaan de naam Avraham verworven. Moge het ons allen gegeven zijn dat zowel onze namen als onze daden de komst van de masjiach zullen bespoedigen opdat we allen snel het G-ddelijke bevel kunnen opvolgen van Lech Lecha, ga weg uit je land, je geboorteland, het huis van je vader, naar het land dat Ik je zal wijzen.
Sjabbat Sjalom,
Avraham (Awram) Roos
