[PWC-MEDIA] Persbericht: Winterslapers vertonen Alzheimer-achtige hersenveranderingen

From: "Communicatie RUG" <communicatie@xxxxxx>
To: <"Undisclosed-Recipient:;"@freelists.org>
Date: Tue, 6 Mar 2012 14:53:11 +0100

       



       

      Persbericht

      Rijksuniversiteit Groningen / nummer 30 / 6 maart 2012

       

      Winterslapers vertonen Alzheimer-achtige hersenveranderingen
       
      De hersenen van dieren in winterslaap ondergaan grote 
temperatuurwisselingen en perioden van energietekort. Neurobioloog Ate Boerema 
toont aan dat de hersenverandering die optreedt in winterslapende goudhamsters 
door energietekort en temperatuur sterk lijkt op de hersenschade bij 
Alzheimerpatiënten. De goudhamster is daarmee een goed model om 
hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer te onderzoeken. Boerema 
promoveert 16 maart aan de Rijksuniversiteit Groningen. 

       

      Winterslaap is een manier om te overleven onder zware omstandigheden. Om 
energie te besparen gaan winterslapers in ‘torpor’: een periode waarin de 
stofwisseling op een laag pitje staat. Het lichaam koelt af tot temperaturen 
die soms maar net boven de omgevingstemperatuur liggen. 

       

      Intervalslaper
      Lang niet alle winterslapende dieren blijven de hele winterperiode in 
torpor; ze warmen tussentijds weer even op, waarschijnlijk om onderhoud te 
plegen aan hun hersenen. Boerema onderzocht de hersenen van een dergelijke 
'intervalslaper', de Syrische hamster (goudhamster). De hersenenveranderingen 
die Boerema bij deze hamster in winterslaap vond, komen overeen met 
veranderingen in de hersenen van Alzheimerpatiënten: het zogenaamde tau-eiwit 
blijkt sterk gefosforyleerd (verbonden met fosfaatgroepen).

       

      Tau-eiwit
      Tau-eiwitten maken onderdeel uit van gezonde zenuwcellen, ze verstevigen 
het skelet van de cel, zoals de sporten in een ladder en maken daarnaast 
transport van stoffen in de cel mogelijk. Wanneer fosfaatgroepen zich op het 
tau-eiwit ophopen – fosforylering - functioneert het eiwit minder goed en krult 
het uiteindelijk zelfs op. Met een desastreuze afloop: de cel sterft af. ‘Dat 
is verandering die ook plaatsvindt bij mensen met de ziekte van Alzheimer,’ 
vertelt Boerema, ‘de opgekrulde tau-eiwitten vormen in de hersenen de voor 
Alzheimer kenmerkende tangles (kluwen eiwitfragmenten in de cel).’

       

      Winterslaap
      Die desastreuze afloop blijft bij de winterslapende goudhamster echter 
uit. Nog voordat er sprake is van onomkeerbare hersenschade, komt het dier 
tijdelijk uit de torpor en warmen de hersenen op. Boerema: ‘De hersenen als 
eerste, daarna pas de rest van het lichaam. Bij een temperatuur van ongeveer 
28°C verdwijnen de fosfaatgroepen weer van het tau-eiwit, dezelfde temperatuur 
waarbij de fosfaatgroepen in eerste instantie ook verschenen.’ De hamsters 
lijden ook niet aan Alzheimer, zegt Boerema: 'Na een winterslaapperiode 
herinneren de dieren zich nog uitstekend waar ze voedsel hebben opgeslagen.'

       

      Energieprobleem 
      Over de vraag waarom de fosforylering juist bij 28°C plaatsvindt, kan 
Boerema alleen speculeren: 'Het is precies het moment dat de REM-slaap bij 
afkoelende winterslapers uit het EEG wegvalt; bij lagere temperaturen zie je 
nauwelijks nog hersenactiviteit op een EEG. We suggereren dat de fosfaatgroepen 
op het tau-eiwit de plaats innemen van suikers. Hierdoor is de mogelijkheid van 
de cel om energie te spenderen beperkt. De fosforylering fixeert dan als het 
ware de hersenstructuur en helpt tijdens het afkoelen het energieverbruik van 
die zenuwcellen te beperken en daarmee tegen schade te beschermen.'

       

      Alzheimer 
      Boerema’s vindingen betekenen niet dat de hyperfosforylering van het 
tau-eiwit en de ontstane tangles in Alzheimerpatiënten omkeerbaar zijn. 
Boerema: ‘Er zijn ook verschillen tussen de hersenen van Alzheimerpatiënten en 
winterslapers. Bij de ziekte van Alzheimer is er sprake van veel factoren die 
het ziekteproces beïnvloeden, waaronder een energieprobleem in de hersenen 
waardoor de schade ontstaat. Die onderliggende problemen moet je eerst 
oplossen. Belangrijk is dat we met dit onderzoek een natuurlijk diermodel 
hebben gevonden om de hersenveranderingen te bestuderen die je ook tijdens de 
ziekte van Alzheimer in mensen ziet.’

       

      Curriculum Vitae
      Ate Boerema (Groningen, 1979) studeerde biologie aan de Rijksuniversiteit 
Groningen. Na zijn afstuderen voerde hij zijn promotieonderzoek uit bij de 
afdelingen chronobiologie en moleculaire neurobiologie van de RUG. Boerema 
promoveert aan de RUG tot doctor in de wiskunde en natuurwetenschappen bij 
prof.dr. Serge Daan en prof. dr. Eddy van der Zee. De titel van zijn 
proefschrift luidt: The brain at low temperature: neuronal and behavioural 
dynamics in mammalian hibernation and torpor.

       

      Noot voor de pers
      Meer informatie: Ate Boerema, e-mail: a.s.boerema@xxxxxx, tel. +31 
(0)3637848/+31 (0)3615779/ 0657321732

       


--------------------------------------------------------------------------

      Redactie

      Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050-363 44 44 / 
communicatie@xxxxxx / www.rug.nl

        

       

      Afmelden Persberichten

      E-mail: communicatie@xxxxxx 

       

      Rijksuniversiteit Groningen

      De Rijksuniversiteit Groningen is een mondiaal georiënteerde research 
universiteit, geworteld in Groningen, City of Talent. Bevindt zich op 
invloedrijke ranglijsten rond de top-100. Is geliefd bij studenten (27.000) en 
medewerkers (5500) uit binnen- en buitenland. Zij worden uitgedaagd het beste 
uit zichzelf te halen; talent krijgt de ruimte, kwaliteit staat centraal. De 
universiteit werkt actief samen met maatschappelijke partners en profileert 
zich op de thema’s Healthy Ageing, Energy en Sustainable Society.
[PWC-MEDIA] Persbericht: Winterslapers vertonen Alzheimer-achtige hersenveranderingen

Other related posts:
