Persbericht Wageningen University, nr 31, 25 april 2013 http://www.wageningenur.nl/nl/show/Toeval-hoort-bij-wetenschap.htm Afscheidsrede prof. Martin Cohen Stuart Toeval hoort bij wetenschap Het negeren van onverwachte onderzoekswaarnemingen die er schijnbaar niet toe doen, is niet alleen vruchteloos, maar ook onvruchtbaar voor de wetenschap: het helpt niet en het houdt nieuwe ontwikkelingen tegen waar ze voor het oprapen liggen. Daarom moet het toeval worden gezien als serieuze aanjager van vernieuwende inzichten in de wetenschap waaruit maatschappelijk nuttige innovaties kunnen voortvloeien. Dat pleidooi houdt prof.dr. Martien Cohen Stuart bij zijn afscheid als hoogleraar Fysische chemie en kolloïdkunde aan Wageningen University op 25 april.”Ook geluk zit in een klein hoekje.” In zijn afscheidsrede ‘Toeval en Toedracht – over gebeurtenissen in de Fysische Chemie’ in de Aula van de universiteit beschrijft prof. Cohen Stuart een aantal toevallige, veelal onopvallende gebeurtenissen die in zijn onderzoeksgroep hebben geleid tot groot wetenschappelijk succes. Zo leidde een gesprek dat de hoogleraar in 2003 in Zürich had met een onderzoeker uit een ander vakgebied uiteindelijk tot de synthese van een nieuw eiwit met een afwijkende structuur en bijzondere eigenschappen. Vijftien onderzoekers zijn inmiddels in de voetsporen van dat moment getreden. “Als ik iets van deze gebeurtenissen geleerd heb is het wel dat je in de wetenschap ruimte moet geven aan toeval, en open moet staan voor kansen die onvoorziene gebeurtenissen in zich bergen,” concludeert prof. Cohen Stuart. “Nieuwsgierigheid, serendipiteit en associatief denken zijn belangrijke drijvende krachten in grensverleggend onderzoek. Projecten die iets origineels opleveren hebben dan ook vaak een grillig verloop, en dat kan naar de buitenwereld de indruk wekken dat er maar wat aangerommeld wordt.” Werken volgens het boekje is niet verkeerd, zegt prof. Cohen Stuart. “Je moet het zien naast systematisch en analytisch denken. Maar bestuurlijke fixatie op planmatigheid ziet het vruchtbare aspect van onverwachtheid over het hoofd.” Hij pleit ervoor om een oorspronkelijk plan te durven loslaten wanneer zich een toevallige en interessante vondst aandient. Stabiliteit Voor een gezonde ontwikkeling van het universitair onderzoek is wel een stabiel perspectief voor de lange termijn noodzakelijk, zegt prof. Cohen Stuart. “Vernieuwend onderzoek en belangrijke doorbraken vereisen het nemen van risico en hebben niet zelden een incubatietijd van minstens vijf jaar.” Hij ziet een taak voor de overheid om de zorg voor de vitaliteit van het wetenschappelijk bestel op zich te nemen. “Maar,” zegt hij, “de onzekere factor hier is onze zwabberende rijksoverheid, die, onder frequent wisselende kabinetten en ronddobberend op een instabiele kiezersgunst, te weinig commitment toont aan de wetenschap.” NOOT VOOR DE REDACTIE Meer informatie bij prof. Martien Cohen Stuart, Laboratorium voor Fysische chemie en kolloïdkunde, tel. 0317 483369, e-mail martien.cohenstuart@xxxxxx<mailto:martien.cohenstuart@xxxxxx> of via Jac Niessen, wetenschapsvoorlichter Wageningen UR, tel. 0317 485003, jac.niessen@xxxxxx<mailto:jac.niessen@xxxxxx> (tekst afscheidsrede is beschikbaar). Wageningen University maakt deel uit van Wageningen UR (University & Research centre). De missie is 'To explore the potential of nature to improve the quality of life'. Binnen Wageningen UR bundelen 9 gespecialiseerde onderzoeksinstituten van stichting DLO en Wageningen University hun krachten om bij te dragen aan de oplossing van belangrijke vragen in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Met ongeveer 30 vestigingen, 6.000 medewerkers en 9.000 studenten behoort Wageningen UR wereldwijd tot de aansprekende kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de vraagstukken en de samenwerking tussen verschillende disciplines vormen het hart van de unieke Wageningen aanpak.