[PWC-MEDIA] Persbericht Wageningen University: Herstel tanende vlinderstand in Nederland mogelijk

From: "Niessen, Jac" <Jac.Niessen@xxxxxx>
To: "'persbericht@xxxxxxxxxxxxx' (persbericht@xxxxxxxxxxxxx)" <persbericht@xxxxxxxxxxxxx>
Date: Wed, 19 Sep 2012 09:58:08 +0000

Persbericht Wageningen University, nr. 068, 20 september 2012

http://www.wageningenuniversity.nl/NL/nieuwsagenda/nieuws/P068OratieMichielWallis_deVries.htm

Inauguratie prof. Wallis de Vries

Herstel van tanende vlinderstand in Nederland is mogelijk

Het gaat niet best met de soortenrijkdom van vlinders in Nederland.
Veranderingen in het landgebruik, de alomtegenwoordige stikstofbemesting en de
bijna ongrijpbare klimaatverandering zijn de drie belangrijkste oorzaken. Maar
doordachte herstelplannen kunnen het tij keren, betoogt prof.dr.ir. Michiel
Wallis de Vries in zijn inaugurele rede op 20 september bij de aanvaarding van
het ambt van buitengewoon hoogleraar Ecologie en bescherming van insecten aan
Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR. De leerstoel wordt
gefinancierd door de Vlinderstichting.

In Nederland zijn inmiddels 17 vlindersoorten uitgestorven. Er is goede reden
aan te nemen dat dagvlinders sneller het loodje leggen dan vogels en hogere
planten, en dat het aandeel uitgestorven soorten bij andere insectengroepen
navenant is. Ook in aantallen per soort is er sprake van een achteruitgang.
Gewone vlindersoorten als de karakteristieke dagpauwoog nemen sterk in aantal
af.

De precieze redenen van de teloorgang zijn niet altijd helder. In zijn
onderzoek wil prof. Wallis de Vries zich dan ook concentreren op de oorzaken en
processen die verband houden met de biodiversiteit, meestal verlies, of soms
ook vooruitgang van soorten. In eerder onderzoek is komen vast te staan dat
klimaat, stikstofdepositie en een veranderend landgebruik grote invloed hebben
op de levenscyclus van vlinders die van eitje, via de rups en verpopping tot de
volwassen vlinder (imago) leidt. Voor vlinders die de winter overleven als ei
of als rups is de warmte van de lentezon essentieel. Maar juist daar is een
kink in de kabel gekomen. Want de klimaatopwarming heeft samen met de
stikstofbemesting voor extra koelte gezorgd die de ontwikkeling van de
vlinders, zoals de veldparelmoervlinder belemmeren. Hoe kan dat?

Vlinders die als eitje of als rups overwinteren zoeken veelal oud droog blad
op, omdat dat sneller opwarmt in de voorjaarszon dan levend blad. Dit
microklimaat met warme plekjes zorgt voor een snelle ontwikkeling. De algemene
klimaatopwarming heeft er echter voor gezorgd dat het groeiseizoen van planten
is vervroegd. Bovendien zorgt extra stikstof – met de regen dalen er ook in
Nederlandse natuurgebieden jaarlijks op elke hectare tientallen kilogrammen
stikstof neer – voor een productievere vegetatie die zowel het dorre blad als
de waardplanten waarop rupsen zich voeden overschaduwt.

Het verdwijnen van een afwisselend, parkachtig landschap door intensivering van
de landbouw of juist door verruiging en verbossing omdat de landbouwgrond wordt
verlaten, brengt de genadeklap voor veel vlinders. Het nieuwe grootschalige,
maar soortenarme landschap bestaat uit productieve akkers en grasland of, in
verlaten streken, uit jonge gesloten bossen. “Een kwaliteitsverlies van de
omgeving,” aldus de hoogleraar, omdat bij beide voor rupsen en vlinders de
belangrijke voedselplanten en locaties met een geschikt microklimaat verloren
gaan. “En we mogen verwachten dat deze verklaring voor veel meer
insectengroepen geldt en zelfs voor de koudbloedige slangen en hagedissen”,
aldus prof. Wallis de Vries.

Oplossingen

Hoe is dit proces van uitsterven te remmen of zelfs om te zetten in
soortenwinst? Prof. Wallis de Vries ziet mogelijkheden om via actief beheer de
overmaat aan stikstof in de bodem te verminderen, bijvoorbeeld via maaien of
beweiden maar anders door plaggen of ontgronden van de verrijkte bodem. Op arme
bodems zal de vegetatie minder snel groeien zodat er in het voorjaar voldoende
leefgebiedjes ontstaan met een ideaal microklimaat. Daarnaast pleit hij voor
meer samenhang in het landschap, door natuurgebieden aan elkaar te sluiten of
te verbinden, zoals in de Ecologische Hoofd Structuur de bedoeling is. De
meerwaarde van extensief landgebruik zouden daarbij, vooral in Europees
verband, opnieuw moeten worden meegewogen. Dat ingrijpen kansrijk is toont hij
aan met de eertijds verruigde, maar nu herstelde kalkgraslanden en de
verdroogde hoogveengebieden die door grondwaterstandverhoging tegen de trend
van klimaatverandering in herstellende zijn.

De leerstoel van prof. Wallis de Vries is ondergebracht bij het Laboratorium
voor Entomologie.

NOOT VOOR DE REDACTIE

Meer informatie bij prof.dr.ir. Michiel Wallis de Vries, tel. 06 126 777 58,
michiel.wallisdevries@xxxxxx<mailto:michiel.wallisdevries@xxxxxx> of via Jac
Niessen, wetenschapsvoorlichter Wageningen UR, tel. 0317 485003,
jac.niessen@xxxxxxx De rede ‘Metamorfose, Vlinders in een veranderend
landschap’ wordt uitgesproken op donderdag 20 september 2012, om 16.00 uur in
de Aula van Wageningen University, Gen. Foulkesweg 1, Wageningen.

Wageningen University maakt deel uit van Wageningen UR (University & Research
centre). De missie is 'To explore the potential of nature to improve the
quality of life'. Binnen Wageningen UR bundelen negen gespecialiseerde en meer
toegepaste onderzoeksinstituten, Wageningen University en hogeschool Van Hall
Larenstein hun krachten om bij te dragen aan de oplossing van belangrijke
vragen in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Met meer dan 30
vestigingen (in Nederland, Brazilië Ethiopië en China), 6.500 medewerkers en
12.000 studenten behoort Wageningen UR wereldwijd tot de vooraanstaande
kennisinstellingen binnen haar domein. De integrale benadering van de
vraagstukken en de samenwerking tussen natuurwetenschappelijke, technologische
en maatschappijwetenschappelijke disciplines vormen het hart van de
Wageningen-aanpak.

[PWC-MEDIA] Persbericht Wageningen University: Herstel tanende vlinderstand in Nederland mogelijk

Other related posts: