Persbericht
31 mei 2018
Op Wereld Niet Roken Dag presenteert professor Marc Willemsen, bijzonder
hoogleraar Tabaksontmoediging aan de Universiteit Maastricht, vandaag
zijn boek ‘Tobacco Control Policy in the Netherlands. Between Economy,
Public Health, and Ideology’. Het is de eerste keer dat de ontwikkeling
van het tabaksontmoedigingsbeleid in Nederland zo uitgebreid
wetenschappelijk is geanalyseerd. Marc Willemsen bestudeerde daarvoor
álle Kamerverslagen rond tabaksbeleid van de afgelopen 50 jaar,
interviewde ambtenaren, vertegenwoordigers van gezondheidsorganisaties
én mensen uit de tabaksindustrie. Daarnaast bekeek hij talloze, deels
geheime, documenten uit het lobbycircuit. Centrale vraag in zijn meer
dan 300 pagina’s tellende boek is eigenlijk: ‘Waarom verliep het maken
van tabaksontmoedigingsbeleid in Nederland zo moeizaam?’
Overheidsbeleid
In zijn boek schildert hoogleraar Willemsen het bijzondere krachtenveld
van tabaksindustrie en gezondheidsorganisaties en hoe de Nederlandse
overheid hiertussen heeft gelaveerd. “Het perspectief van die overheid
is nogal veranderlijk in dit dossier en zeer afhankelijk van ideologie,
partijpolitiek of zelfs de persoonlijkheid van de verantwoordelijke
minister”, aldus Willemsen. “Minister Els Borst tekende midden jaren
negentig voor een keerpunt in de relatie tussen de overheid, de
tabaksindustrie en gezondheidsorganisaties. Zij had met haar achtergrond
als huisarts een persoonlijk belang om het tabaksbeleid weg te halen bij
het Ministerie van Economische Zaken en onder te brengen bij het
Ministerie van Volksgezondheid.” Tot dan toe had de industrie een dikke
vinger in de pap, maar vanaf de jaren negentig begon het tij te keren.
Voortaan werd de tabaksindustrie meer op afstand gehouden, hoewel zij
onder de ministers Klink en Schippers weer voet aan de grond kreeg.
Onder de staatssecretarissen Van Rijn en Blokhuis is de industrie weer
op afstand geplaatst, zoals overigens ook werd geëist door nieuwe
regelgeving vanuit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
Rookspectrum
Tabaksontmoediging kwam in Nederland maar moeizaam tot stand, zeker in
vergelijking met het buitenland. In het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld
is men vanaf de jaren tachtig al veel daadkrachtiger, mede doordat de
nationale artsenorganisaties zich sterk maakten voor een
beleidswijziging. In Nederland hebben de artsenverenigingen nooit zo’n
stevig geluid laten horen. Willemsen verklaart dat niet alleen vanuit
het feit dat Nederlandse huisartsen zelf meer dan gemiddeld rookten,
maar ook wijst hij op het blad Rookspectrum dat tussen 1979 en 1984 door
het Bureau Voorlichting Tabak, een initiatief van de tabaksindustrie,
onder alle huisartsen werd verspreid en een eenzijdige selectie van
wetenschappelijke artikelen over de gevolgen van roken bood. Hierdoor
bleef de controverse rondom roken en gezondheid lang in stand. Ruim de
helft van de huisartsen gaf in die tijd aan het blad zeer waardevol te
vinden voor de eigen oordeelsvorming.
Accijns
Ook op accijnzen gaat Willemsen uitgebreid in. Niet alleen op het
eeuwige getouwtrek tussen de ministeries van Financiën en
Volksgezondheid, maar ook laat hij zien dat de tabaksindustrie
regelmatig adviesrapporten richting het Ministerie van Financiën stuurde
om alternatieven voor accijnsverhogingen aan te dragen. “Zo verlaagde
het ministerie zelfs een keer de accijns op sigaretten op verzoek van de
industrie”, vertelt Willemsen. “De tabaksindustrie had het ministerie
gewezen op eventuele nadelige werkgelegenheidseffecten en mocht zo de
prijs van een pakje sigaretten verhogen zonder dat de consument dat
merkte. Eigenlijk was dat een verkapte vorm van staatssteun.”
Noot voor de pers:
Het boek van de Maastrichtse hoogleraar Marc Willemsen wordt op Wereld
Niet Roken Dag gepresenteerd tijdens een middagsymposium in Den Haag,
waarbij ook de staatssecretaris van VWS aanwezig zal zijn. ‘Tobacco
Control Policy in the Netherlands. Between Economy, Public Health, and
Ideology’ is een zogenoemde open access publicatie en gratis
verkrijgbaar via internet [1]. Het boek is interessant voor iedereen die
wil begrijpen hoe gezondheidsbeleid tot stand komt binnen de typisch
Nederlandse context van polderen, decentralisatie en deregulering.
Voor meer informatie over de inhoud van dit persbericht of verzoeken om
een interview met de schrijver van het boek kunt u terecht bij Mark van
der Linde, persvoorlichter UM, tel. 043 388 5071, e-mail
mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [2]. De afdeling Marketing and
Communications van de UM is bereikbaar via 043 388 5222, e-mail
pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx [3]. Voor urgente zaken buiten kantooruren:
06 409 200 86. De persberichten van de Universiteit Maastricht staan op
de UM website: www.maastrichtuniversity.nl/nl/nieuws-agenda/pers. [4]
Zie ook het Webmagazine [5] voor interessant onderzoek aan de UM en volg
ons op Twitter: @MaastrichtU [6]
[1]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/eEYH8QTgxvpINVbW+OBVdA/zkE0bUMyF928DY2i7++DPA/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[2] mailto:mark.vanderlinde@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[3] mailto:pers@xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
[4]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/IMpRD6WM0vVSbmkJwYokgQ/zkE0bUMyF928DY2i7++DPA/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[5]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/jXrv4h6uS3oj16iLhoAISA/zkE0bUMyF928DY2i7++DPA/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
[6]
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/vJ511rRUFvwzyyCx_rUNSQ/zkE0bUMyF928DY2i7++DPA/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Deze e-mail bevat inhoud die niet in zijn geheel getoond kan worden. Via
onderstaande link kan het volledige bericht in een browser worden geopend.
Bekijk de nieuwsbrief online:
http://mailing.maastrichtuniversity.nl/public//r/pLJQzokTOw9TkaPMm4311g/zkE0bUMyF928DY2i7++DPA/Lp6R1B5+diLpphX2TIMN4Q
Met vriendelijke groet,
Maastricht University
P.O. Box 616 | 6200 MD Maastricht | The Netherlands
