Taalkundig antropoloog Jan Blommaert van de Universiteit van Tilburg heeft de Barbara Metzger Price gewonnen met een artikel in het gerenommeerde wetenschappelijk tijdschrift Current Anthropology.
Het artikel reconstrueert het lot van een asielzoeker uit Rwanda.
Blommaert laat zien dat aan de afwijzing van zijn asielaanvraag een foutief oordeel over taal ten grondslag ligt.
Een oordeel dat desalniettemin kan gaan over het verschil tussen leven en dood.
De Barbara Metzger Price wordt uitgereikt door de Wenner Gren foundation, wereldwijd de grootste fondsenverstrekker voor antropologisch onderzoek.
De prijs stelt hoge eisen aan de leesbaarheid van artikelen en het vermijden van jargon.
In het artikel Language, Asylum and the National Order laat Blommaert zien hoe een asielaanvraag van de Rwandese asielzoeker Joseph Mutingira wordt afgewezen door het Britse Home Office door verkeerde aannames over taal.
Het lot van Mutingira is exemplarisch voor dat van vele asielzoekers, die bij voorbaat al kansloos zijn omdat Westerse immigratiediensten de dominante taal in het land van herkomst als norm stellen.
Iemand die niet of onvoldoende de taal machtig is van het land waaruit hij claimt te komen, is een leugenaar en kan honorering van zijn aanvraag vergeten.
In werkelijkheid is de relatie tussen herkomst en taalgebruik echter veel minder duidelijk – zeker in een tijd van migratiestromen en grote diaspora, die zich niet laat rijmen met landsgrenzen of naties.
Zo spreekt Mutingira gebrekkig Kinyarwanda, de taal van Rwanda, omdat in zijn jeugd thuis Engels werd gesproken.
Dat is niet ongewoon, maar volgens de gestelde norm viel Mutingira tijdens zijn aanvraagprocedure toch ‘door de mand’ - een tolk identificeerde hem niet als een native speaker.
Het probleem is, aldus Blommaert, dat die norm als ‘objectief’ of ‘neutraal’ wordt gezien, terwijl er een discutabele aanname aan ten grondslag ligt.
Het artikel laat ook zien dat in het door etnische conflicten verscheurde Rwanda – Mutingira groeide op tijdens de genocide – taalgebruik een grote rol speelt in het ruïneren van levens.
Mutingira slaat op de vlucht nadat zijn familie werd uitgemoord en blijkt door de brokjes en stukjes van talen die hij onderweg oppikt, voortdurend te worden aangezien voor een vijand, met afschuwelijke gevolgen.
Aan hem, aldus Blommaert, kleeft de sjibollet: uitspraken die niet overeenkomen met plaatselijk geldende normen over taal en die hem steeds weer ‘weg geven’ als verdachte.
Blommaert pleit ervoor om bij asielaanvragen niet alleen de gebruikte taal te koppelen aan een plaats (een land), maar ook aan tijd – zoals een persoonlijke levensgeschiedenis.
Noot voor de pers
Prof.
dr.
Jan Blommaert is hoogleraar Taal, Cultuur en Globalisering aan de School of Humanities van de Universiteit van Tilburg.
Tevens is hij directeur van Babylon – Centrum voor de Studie van de Multiculturele Samenleving.
Hij is te bereiken op tel.
013-4663770, e-mail:
j.blommaert@xxxxxx.
