Virtuele innerlijke stem voor ontwikkelen sociale vaardigheden
Sociale vaardigheden zijn onmisbaar in het leven, maar ze komen niet altijd
aangewaaid. Er is dan ook een groot aanbod aan cursussen en zelfhelpboeken om
ze te ontwikkelen. Tegenwoordig kan dat ook met digitale ondersteuning, zoals
virtual reality (VR). Zulke systemen zijn relatief goedkoop en toegankelijk,
maar kennen wel hun beperkingen. Ding Ding van de TU Delft ontwierp daarom een
systeem dat VR combineert met virtuele cognitie: een innerlijke stem die
instructies, terugkoppeling en aanmoediging geeft. Dit systeem kan helpen om
het geloof in eigen kunnen, de zogenaamde zelf-effectiviteit, te vergroten.
Ding promoveert op 4 juni op dit onderwerp.
Digitale methodes bieden gebruikers de mogelijkheid om sociale vaardigheden te
observeren of te oefenen, maar leggen daarbij doorgaans niet uit waarom iemand
zich op een bepaalde manier zou moeten gedragen. "Dit 'learning by doing' kan
je helpen een vaardigheid onder de knie te krijgen, maar er is ook het risico
dat het niet lukt en je juist de moed verliest", vertelt Ding Ding, onderzoeker
bij de sectie Interactive Intelligence van de TU Delft. Ding's onderzoek richt
zich op zelfeffectiviteit: het geloof dat mensen hebben in hun eigen kunnen.
Zelfeffectiviteit kan de motivatie en de bereidheid van mensen om sociale
interacties aan te gaan vergroten. "Bestaande systemen kijken alleen of je iets
kunt of niet, maar je gaat in de praktijk pas iets doen in de praktijk als je
zeker weet dat je het kunt", zegt Associate Professor Willem-Paul Brinkman,
Ding's promotor.
De innerlijke stem
Ding kwam op het idee om virtuele cognitie toe te voegen aan de
VR-leerervaring. Virtuele cognitie is een soort innerlijke stem die
denkprocessen nabootst. Je innerlijke stem is de stem die je in je hoofd hoort
als je bijvoorbeeld leest. Ding onderzocht eerst de geluidsparameters voor
zulke innerlijke stemmen, omdat mensen hun innerlijke stem anders ervaren dan
hun spreekstem. Deze innerlijke stem werd vervolgens toegevoegd aan een serie
VR-experimenten, een beetje zoals een voice-over in een film.
Onderhandelingen
Veel mensen denken bij onderhandelen aan het kopen van een huis of een nieuwe
auto, maar onderhandelen maakt deel uit van ons dagelijks leven. We
onderhandelen met partners of kinderen over klusjes in huis of de
vakantiebestemming, en in een professionele setting over onze werklast of
deadlines. Dat maakt het kunnen onderhandelen tot een belangrijke sociale
vaardigheid. Onderhandelingen zijn dus ook een interessante setting om de
effectiviteit van een sociale vaardigheidstraining met virtuele cognitie te
testen.
Ding zette een reeks experimenten op waarbij deelnemers gesprekken tussen een
werkgever en een werknemer konden observeren. Ze konden zien en horen wat er
werd gezegd, maar gedachten werden ook expliciet weergegeven. De virtuele
cognitie (de 'innerlijke stem'), werd gebruikt om kennis en principes te
introduceren en te reflecteren op het proces, dit alles vanuit het oogpunt van
de werkgever. In de eerste scène dacht de werkgever na over de komende
onderhandeling. De volgende scènes varieerden van een gesprek met een werknemer
die altijd te laat is tot een werknemer die ontslag indient. "Op die manier
konden de deelnemers ervaren hoe de theoretische kant van de onderhandelingen
in de praktijk wordt toegepast", legt Ding uit.
[cid:image003.jpg@01D63A63.D4612D40]
Zelfmotivatie
Hoewel de deelnemers geen actieve rol hadden in de onderhandelingen,
rapporteerden ze wel meer kennis over wat werkt en wat niet werkt in dergelijke
sociale interacties in vergelijking met een controlegroep. Ze vonden ook dat ze
betere onderhandelaars waren geworden door deel te nemen aan het experiment,
hun zelfeffectiviteit was dus toegenomen. Als de virtuele cognitie ook
zelfmotiverende uitspraken deed (bijvoorbeeld: 'Ik denk dat ik dit kan, ik ben
al een behoorlijk goede onderhandelaar') was dit effect nog groter. De effecten
waren van langere duur, want de deelnemers meldden ze ook in een follow-up twee
weken later.
"Deelnemen aan een sociale vaardigheidstraining is best ongemakkelijk. Door
mensen eerst een virtuele ervaring te bieden, kunnen ze genoeg zelfvertrouwen
opbouwen om deel te nemen aan een echte training. Zo'n systeem kan dus een
laagdrempelige aanvulling zijn op het totale trainingsaanbod", aldus Brinkman.
Het onderzoek van Ding heeft aangetoond dat virtuele cognitie een veelbelovend
concept is om digitale sociale vaardigheidstrainingen te verbeteren, maar het
kan ook een bredere reikwijdte hebben. "Moeilijkheden met sociale interactie
kunnen ook een pathologische oorzaak hebben. Het concept van de virtuele
innerlijke stem kan in de toekomst misschien ook een rol spelen in een
therapeutische setting".
Meer informatie
Promotie Ding Ding: Design and evaluation of simulated reflective thoughts in
virtual reality exposure training
Promotor 1: Prof.dr. M.A. Neerincx, Promotor 2: Dr.ir. W.P. Brinkman.
Link naar proefschrift in TU Delft Repository:
https://doi.org/10.4233/uuid:9da13b0e-3a79-4f1b-bd13-0541d0318b15
Contactinformatie:
Ilona van den Brink (persvoorlichter TU Delft): i.vandenbrink@xxxxxxxxxx,
015-2784259