Maatschappelijke kosten-batenanalyse moet ‘subtiel’ gebruikt worden Een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) gebruiken zonder kennis van de sterke punten en de beperkingen, is ongeveer net zo gevaarlijk als het gebruiken van een zeer zwaar medicijn zonder eerst de bijsluiter te lezen. Dat stelt Niek Mouter, die op dinsdag 3 juni aan de TU Delft promoveert op het gebruik van de MKBA in de Nederlandse praktijk. Zijn onderzoek is een onderdeel van het programma ‘Kennis voor Krachtige Steden<http://kks.verdus.nl/voorpagina.asp>’ van Platform 31. Consensus over rol Een MKBA probeert de positieve en negatieve effecten van een project op de welvaart in te schatten. De resultaten van MKBA-studies worden steeds vaker gebruikt in politieke debatten over het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport. Ter illustratie, in het debat op 25 november 2013 kwam de term 53 keer voor, terwijl de term slechts 4 keer voorkwam in het debat op 11 december 2011. Er is in Nederland brede consensus dat de maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) een rol moet hebben in het plan- en besluitvormingsproces voor ruimtelijk-infrastructurele projecten. De mythe dat er in Nederland een onderscheid kan worden gemaakt tussen ‘MKBA gelovigen’ en ‘niet-gelovigen’ klopt echter niet. Dit moet worden benadrukt, indien deze mythe naar voren wordt gebracht in politieke discussies. Controverse over waarde Niek Mouter, initiatiefnemer van de website Informatie over de MKBA voor beginners en experts<http://www.mkba-informatie.nl/>, interviewde 86 hoofdrolspelers uit de Nederlandse beoordelingspraktijk voor ruimtelijk-infrastructurele projecten (politici, consultants, beleidsambtenaren, lobbyisten, academici). Zij zijn het niet eens over de precieze waarde die aan de MKBA moet worden toegekend in de besluitvorming. Economen vinden bijvoorbeeld dat anderen er te weinig waarde aan toekennen, terwijl ruimtelijk ordenaars juist het omgekeerde stellen. Dit leidt tot frustraties over de MKBA in plaats van een discussie over de inzichten die de MKBA biedt over de voor- en nadelen van een project en de manier waarop een project mogelijk kan worden verbeterd. Subtiel gebruik Mouter concludeert dat ‘subtiel’ gebruik van de MKBA de controverse tussen economen en ruimtelijk ordenaars kan doorbreken. Met subtiel gebruik bedoelt hij dat geen absolute waarde en ook geen marginale waarde aan de MKBA wordt toegekend en dat de MKBA dus wordt gebruikt als een instrument met zowel sterke punten als beperkingen. Hoofdrolspelers noemen onder meer de volgende drie belangrijke acties die kunnen worden ondernomen om subtiel gebruik van de MKBA te realiseren: • Politici moeten meer communiceren dat zij een belangrijke maar geen absolute waarde toekennen aan de MKBA; • De begrijpelijkheid en navolgbaarheid van MKBA-rapporten moet verbeteren; • De uitvoerders van een MKBA moeten gebruikers van de MKBA beter informeren over de beperkingen en sterke punten van het instrument in het rapport. Een goed begin De eerste stap die een MKBA-analist maakt bij het uitvoeren van een MKBA is het maken van een probleemanalyse. Mouter stelt dat de kwaliteit van deze eerste stap vaak te wensen overlaat. Hij beveelt daarom aan dat de MKBA-leidraden veel beter moeten beschrijven aan welke criteria een goede probleemanalyse moet voldoen. Een andere aanbeveling is om vaker de effectinschattingen van MKBA-studies achteraf te controleren in ex-post analyses. Een derde aanbeveling van Mouter is dat verplicht moet worden gesteld dat de kwaliteit van MKBA-studies wordt gecontroleerd in second opinions. Dit zal de onafhankelijkheid en kwaliteit van MKBA-studies ten goede komen. Meer informatie 3 juni 2014, 15:00 uur, Aula, TU Delft Promotie Niek Mouter: "Cost-Benefit Analysis in Practice” Promotor: Prof.dr. G.P. van Wee (TBM), copromotor: Dr. J.A. Annema (TBM) Contact Niek Mouter: N.Mouter@xxxxxxxxxx<mailto:N.Mouter@xxxxxxxxxx> http://staff.tudelft.nl/N.Mouter en http://www.mkba-informatie.nl/over-ons/niek-mouter/ Voor meer informatie over de MKBA zie www.mkba-informatie.nl<http://www.mkba-informatie.nl> Op deze website is ook het proefschrift te downloaden via: http://goo.gl/iJgyAY Wetenschapsvoorlichter TU Delft Roy Meijer, (015) 2781751, r.e.t.meijer@xxxxxxxxxx<mailto:r.e.t.meijer@xxxxxxxxxx>