[cid:image001.jpg@01D5F30F.8BDDB700]Persbericht 5 maart 2020
Ratten vermijden het bezeren van andere ratten
Amsterdam - Voor de meeste mensen voelt het niet goed om anderen pijn te doen.
Dit zogenaamde ‘harm aversion’ (afkeer tegen kwaad) is de sleutel tot normale
morele ontwikkeling en is beperkt in gewelddadige antisociale mensen. Helaas is
er nog weinig bekend over wat ervoor zorgt dat wij anderen geen pijn willen
doen. Daarnaast is er een gebrek aan effectieve medicatie voor geweld in
psychopathische criminelen, die geen afkeer hebben tegen kwaad. In een nieuw
artikel, gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift
Current
Biology<https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(20)30017-8>,
laat een team van neurowetenschappers van het Nederlands Herseninstituut zien
dat mannetjes- en vrouwtjesratten harm aversion laten zien. Dit verschijnsel is
afhankelijk van hetzelfde hersengebied dat geassocieerd is met empathie in
mensen. Dit geeft aan dat harm aversion diepgeworteld is in onze biologie, en
zich een weg baant naar toekomstig onderzoek in hoe harm aversion kan toenemen
in psychiatrische ziektes.
Snoepjes voor mij, pijn voor jou
We hebben de neiging om te geloven dat alleen mensen morele gevoelens hebben;
dieren zijn egoïstisch. In de strijd om het bestaan zouden zij voor zichzelf en
hun kinderen moeten zorgen – niet voor vreemdelingen. In deze studie
onderzochten wetenschappers of dit inderdaad het geval is. De onderzoekers
gaven ratten de keuze tussen twee knoppen die ze konden indrukken om snoepjes
te krijgen (sucrose balletjes). Nadat de ratten een voorkeur hadden ontwikkeld
voor één van de twee knoppen, hadden de wetenschappers het systeem zo omgebouwd
dat het indrukken van die knop er ook voor zorgde dat de aangrenzende rat via
de vloer een elektrisch schokje kreeg. De rat die de schok ontving reageerde
door piepend te protesteren. Ratten stopten met het gebruiken van hun favoriete
knop, zo gauw het verkrijgen van een snoepje ook betekende dat hun soortgenoot
pijn kreeg. Dit gold zowel voor ratten waarmee ze hun kooi gedeeld hadden als
voor een totale vreemdeling. “Net als bij mensen hebben ratten dus een afkeer
tegen het pijn doen van anderen”, legt Dr. Julen Hernandez-Lallement uit,
eerste auteur van de studie en onderzoeker bij het Nederlands Herseninstituut.
Om te ontdekken of er een overeenkomst is tussen harm aversion in ratten en
mensen, gingen de onderzoekers nog een stapje verder. In mensen heeft
fMRI-onderzoek laten zien dat het gebied tussen de twee hersenhelften in
oplicht wanneer mensen empathie ervaren voor de pijn van een ander. Die
onderzoekers hebben recentelijk aangetoond dat dezelfde regio in de rat
emotionele spiegelneuronen bevat – zenuwcellen die de pijn van een andere rat
in kaart brengen op zenuwcellen die pijn registreren van de getuige zelf. In de
huidige studie verminderden ze de hersenactiviteit in dezelfde regio van de rat
door een lokaal verdovingsmiddel toe te dienen. De onderzoekers zagen dat
ratten in dit geval stopten met het vermijden van de naburige rat pijn te doen
voor snoepjes. “Dat mensen en ratten hetzelfde hersengebied gebruiken om pijn
bij anderen te voorkomen is opvallend. Het laat zien dat de morele motivatie
die ons ervan weerhoudt om andere mensen pijn te doen evolutionair oud is, diep
geworteld in de biologie van ons brein en gedeeld met andere dieren”, aldus Dr.
Valeria Gazzola, één van de senior auteurs van de studie en groepsleider bij
het Nederlands Herseninstituut.
Zijn ratten altruïstisch?
Betekent dit dat ratten daadwerkelijk geven om het welzijn van andere ratten?
Deze vraag is moeilijk te beantwoorden. “Misschien stoppen ratten wel met het
indrukken van de knop omdat ze het vervelend vinden om een andere rat te horen
piepen – wij vinden het immers ook niet prettig om een baby te horen huilen
tijdens een lange vlucht. Misschien stoppen ze omdat ze het echt vervelend
vinden voor hun soortgenoot. We weten niet of ratten een egoïstische of
altruïstische motivatie hebben. Maar we weten ook niet altijd wat de motivatie
van mensen is achter hun goede daad”, voegt Prof. Christian Keysers toe,
groepsleider bij het Nederlands Herseninstituut. “Wat het motief ook is, dat we
een mechanisme delen met ratten dat antisociaal gedrag voorkomt vind ik erg
fascinerend. We kunnen nu alle krachtige tools van de neurowetenschappen gaan
gebruiken om te ontdekken hoe we harm aversion in antisociale patiënten kunnen
laten toenemen”.
Noot voor de redactie
Het artikel ‘Harm to others acts as a negative reinforcer in rats’ is
gepubliceerd in Current Biology.
https://www.cell.com/current-biology/fulltext/S0960-9822(20)30017-8
We hebben een filmpje gemaakt over dit onderzoek:
https://www.dropbox.com/s/53phjy662a6d5td/Video%20Abstract%20CellPress%20Sound%20good.mp4?dl=0
Voor meer informatie kun je contact opnemen met: Christian Keysers via
c.keysers@xxxxxxxxxxx<mailto:c.keysers@xxxxxxxxxxx> or +31 20 566 1716
(Engelstalig).