[PWC-MEDIA] Persbericht: Nieuwe aangrijpingspunten brengen tuberculoseremmers stap dichterbij

From: "Communicatie RUG" <communicatie@xxxxxx>
To: <"Undisclosed-Recipient:;"@freelists.org>
Date: Wed, 16 Mar 2011 09:45:31 +0100
Persbericht Rijksuniversiteit Groningen
       



       

      Persbericht

      Rijksuniversiteit Groningen / nummer 44 / 16 maart 2011 

       

      Nieuwe aangrijpingspunten brengen tuberculoseremmers stap dichterbij
       

      Tuberculosebacteriën moeten cholesterol kunnen afbreken om in de longen 
te overleven, concludeert microbioloog Maarten Wilbrink, die op 11 maart 2011 
aan de Rijksuniversiteit Groningen promoveerde. Zodra de cholesterolafbraak 
wordt stilgelegd, herkent en vernietigt het immuunsysteem de binnengedrongen 
tuberkelbacillen. Deze ontdekking maakt het mogelijk om gericht naar 
tuberculosemedicijnen te zoeken die de cholesterolafbraak blokkeren.

       

      Maarten Wilbrink bracht samen met collega's van de universiteiten van 
British Colombia en Oxford de afbraak van cholesterol in de bodembacterie 
Rhodococcus jostii in kaart. Met microarraytechnieken identificeerde hij de 
genen die betrokken zijn bij deze enzymatische afbraak. Cholesterolafbrekende 
enzymen zijn industrieel interessant, omdat ze uit plantaardige afvalmateriaal 
hoogwaardige farmaceutische verbindingen kunnen maken. Wilbrink ontdekte echter 
dat Mycobacterium tuberculosis, de bacterie die tuberculose (TBC) veroorzaakt, 
dezelfde cholesterolafbraakroute bezit; een route die een belangrijke rol in 
het infectieproces blijkt te spelen.

       

      Tuberculose
      Tuberculose behoort samen met aids en malaria tot de ernstigste 
infectieziekten op de wereld. Eenderde van de wereldbevolking is geïnfecteerd 
met M. tuberculosis. Elk jaar eist de ziekte bijna twee miljoen doden en raken 
meer dan negen miljoen mensen besmet. Het aantal besmettingen lijkt nog steeds 
te stijgen en bovendien verschijnen steeds meer M. tuberculosis stammen die 
resistent zijn tegen de beschikbare antibiotica; wat de behandeling verder 
bemoeilijkt.

       

      Verstoptruc
      Het menselijk immuunsysteem weet normaal gesproken wel raad met 
ziekteverwekkende bacteriën: macrofagen sluiten een binnendringer direct in om 
deze vervolgens te vernietigen. De tuberculosebacterie kan daarentegen 
jarenlang ongestoord in een macrofaag vertoeven. 'Tuberculosebacteriën weten 
zich onzichtbaar te maken voor de macrofagen die in het longweefsel zitten,' 
vertelt Wilbrink. 'Hierdoor ontsnappen ze aan ons immuunsysteem. De 
cholesterolafbraakroute lijkt een essentiële rol te spelen bij deze 
verstoptruc: Zodra de afbraakroute van cholesterol in de tuberculosebacterie is 
geblokkeerd, herkent een macrofaag de bacil plotseling weer.'  

       

      Signaalroutes
      Waarom cholesterolafbraak essentieel is voor het overleven van de 
tuberculosebacterie in macrofagen is nog niet duidelijk, aldus Wilbrink. 
Waarschijnlijk bevinden de tuberculosebacteriën zich in een slaaptoestand, 
waarbij ze overleven door cholesterol uit de celmembranen van de gastheer te 
gebruiken als energiebron, of hullen ze zich in een beschermend laagje van 
cholesterol. Wilbrink ziet echter ook een andere mogelijkheid, waarbij de 
tuberkelbacillen macrofagen actief om de tuin leiden: 'Wellicht gebruiken ze 
cholesterol om stoffen te maken, zoals vitamine D, die belangrijke 
signaalroutes van de macrofaag beïnvloeden.'

       

      Tuberculoseremmers
      Met het in kaart brengen van de afbraakroute van cholesterol in 
tuberculosebacteriën is het mogelijk om gericht remmende stoffen te 
ontwikkelen. Tuberkelbacillen zouden daarmee weer zichtbaar moeten worden voor 
het immuunsysteem. 'De enzymen  in de afbraakroute zijn heel geschikt als 
aangrijpingspunt voor geneesmiddelen,' zegt Wilbrinks promotor, hoogleraar 
microbiologie Lubbert Dijkhuizen, 'Het zijn bacteriële enzymen, die niet in het 
menselijk lichaam voorkomen.'    

       
      Octrooiaanvraag
      Ideeën voor zulke remmende stoffen heeft Dijkhuizen al. De 
octrooiaanvraag voor dergelijke tuberculoseremmers heeft de RUG deze maand 
overgenomen van voormalig onderzoekspartner Organon (nu MSD). Dijkhuizen is 
blij met de overname: 'We willen snel verder met het onderzoek naar deze 
remstoffen. Zo'n veelbelovend patent moet niet te lang op de plank blijven 
liggen.' Er is echter nog een lange weg te gaan, benadrukt hij: 'Ontwikkeling 
van medicijnen is een kwestie van lange adem; voordat een geschikte remmer als 
geneesmiddel op de markt is, ben je zeker vijftien jaar verder.'

       

      Curriculum vitae
      Maarten H. Wilbrink (Sappemeer, 1980) studeerde moleculaire biologie aan 
de Rijksuniversiteit Groningen. Hij voerde zijn promotieonderzoek uit in de 
onderzoeksgroep Microbiële Fysiologie van het Groningen Biomolecular Sciences 
and Biotechnology Institute (GBB). Het onderzoek werd medegefinancierd uit een 
beurs van het Integration of Biocatalysis and Organic Synthesis 
(IBOS)-programma van NWO. Wilbrink is gepromoveerd tot doctor in de Wiskunde en 
Natuurwetenschappen bij prof.dr. L. Dijkhuizen en dr. R. van der Geize. De 
titel van het proefschrift luidt: Microbial sterol side chain degradation in 
Actinobacteria.

       

      Noot voor de redactie
      Meer informatie: dr. Maarten Wilbrink, e-mail: m.h.wilbrink@xxxxxx , tel 
+31 (0)50 363 2257, co-promotor dr. R. van der Geize, promotor prof.dr. Lubbert 
Dijkhuizen

       

      In 2007 verscheen een deel van het onderzoek dat Wilbrink beschrijft in 
zijn proefschrift in het tijdschrift Proceedings of the National Academy of 
Sciences (PNAS). Dit artikel (A gene cluster encoding cholesterol catabolism in 
a soil actinomycete provides insight into Mycobacterium tuberculosis survival 
in macrophages) is gepubliceerd op: www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.0605728104

       

      Het proefschrift van Maarten Wilbrink komt binnenkort digitaal 
beschikbaar via de volgende link: 
http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/science/2011/m.h.wilbrink/ 

       


--------------------------------------------------------------------------

      Redactie

      Afdeling Communicatie / Postbus 72, 9700 AB Groningen / 050-363 44 44 / 
communicatie@xxxxxx / www.rug.nl

        

       

      Afmelden Persberichten

      E-mail: communicatie@xxxxxx 

       

      Rijksuniversiteit Groningen

      De Rijksuniversiteit Groningen behoort tot de top van de Europese 
research-universiteiten en is internationaal georiënteerd. De universiteit is 
maatschappelijk actief en voelt zich betrokken bij haar omgeving. Talent, 
ambitie en prestatie van de 27.000 studenten en 5.500 medewerkers worden waar 
mogelijk gehonoreerd.
[PWC-MEDIA] Persbericht: Nieuwe aangrijpingspunten brengen tuberculoseremmers stap dichterbij

Other related posts:
