[PWC-MEDIA] Persbericht NWO: Ware geschiedenis Ferdinand Bol-doeken achterhaald
- From: "NWO_NIEUWS" <NWO_Nieuws@xxxxxx>
- To: "NWO_NIEUWS" <NWO_Nieuws@xxxxxx>
- Date: Tue, 31 Jan 2012 15:01:25 +0100
Dit bericht staat met afbeeldingen online op:
http://www.nwo.nl/nwohome.nsf/pages/NWOP_8R2J5M
31 januari 2012
Ware geschiedenis Ferdinand Bol-doeken achterhaald
In het Vredespaleis in Den Haag hangen sinds honderd jaar vier gigantische
doeken die samen met een vijfde doek in de Statenzaal in Den Bosch een
indrukwekkende reeks vormen. Deze reeks, geschilderd door Ferdinand Bol in de
17de eeuw, is altijd met raadsels omgeven geweest. Wat was de aanleiding voor
de opdracht en wie was de opdrachtgever? Hoe hingen de doeken oorspronkelijk?
En waarom lijkt er tussen de onderwerpen op de schilderijen geen enkel verband
te bestaan? NWO-onderzoeker Margriet van Eikema Hommes ontdekte middels een
vernieuwende interdisciplinaire aanpak dat de stukken het resultaat zijn van de
ambities van een puissant rijke Utrechtse weduwe die haar spectaculaire
ontvangstzaal ermee decoreerde.
De werken van Bol zijn onder andere door hun formaat uniek voor hun tijd. Door
historisch onderzoek te combineren met materiaal-technisch onderzoek, is Van
Eikema Hommes erin geslaagd de ontstaansgeschiedenis van de doeken te
reconstrueren. Het onderzoek bewijst dat Jacoba Lampsins de opdrachtgever was
van de reeks. Lampsins was de weduwe van de rijke belastingontvanger Carel
Martens. Zij woonde in Utrecht, maar was geboren in Zeeland en afkomstig uit
een familie van voorname gereformeerden die tijdens de Tachtigjarige Oorlog de
Zuidelijke Nederlanden waren ontvlucht vanwege het naderende geweld van de
Spanjaarden. Lampsins liet de schilderijen door Ferdinand Bol maken om status
en macht te verwerven voor haar gezin.
Van Eikema Hommes onderzocht onder andere de spijkergaatjes, oude vernisresten
en verfresten van lijstwerk op de doeken. Die laten zien hoe de doeken
opgespannen en ingelijst zijn geweest. Zij vond onder andere sneden die ervoor
zorgden dat de doeken tussen plafondbalken konden worden geschoven. In een
voornaam Utrechts grachtenpand vond Van Eikema Hommes de bijpassende
plafondbalken. Dat pand bleek in Bols tijd bewoond door de weduwe Jacoba
Lampsins. De doeken vormden daar samen een spectaculaire decoratie die alle
wanden besloeg van een grote ontvangstzaal.
Van klein naar groot
Het technisch onderzoek liet daarnaast zien dat de reeks langzaam is gegroeid,
zowel op het niveau van de individuele doeken als de serie in haar geheel. Een
aantal schilderijen blijkt later door Bol te zijn vergroot door er nieuwe
stukken aan te naaien.
Rode draad
Tot nu was onduidelijk hoe de onderwerpen van de vijf doeken bij elkaar horen.
Door de verschillende voorstellingen te koppelen aan Lampsins biografie, blijkt
dat de afzonderlijke voorstellingen gezamenlijk verwijzen naar haar ambitie om
haar familie een plaats in het regentenpatriciaat terug te geven. Net als
Aeneas, een van de hoofdrolspelers op de doeken, had haar familie moeten
vluchten. Jacoba Lampsins identificeerde zich dan ook sterk met diens opdracht
zich elders te vestigen om opnieuw macht te verwerven. Ook de andere
onderwerpen, zo laat Van Eikema Hommes zien, zijn te relateren aan haar inzet
om oude rechten te herstellen. Het sprak voor Jacoba Lampsins als vanzelf dat
haar familie net als in de Zuidelijke Nederlanden en Zeeland nu ook in Utrecht
tot de heersende klasse moest behoren. In de zeventiende eeuw was toelating tot
de bovenlaag niet voor nieuwkomers weggelegd. Alleen een huwelijk van een zoon
met een regentendochter kon hiertoe leiden. Uiteindelijk zou haar ambitie
slagen: haar zoon trouwde een regentendochter, het begin van tweehonderd jaar
bestuursdeelname in Utrecht.
De resultaten van het onderzoek van Margriet van Eikema Hommes staan in de
uitgave: Art and Allegiance in the Dutch Golden Age. The ambitions of a wealthy
widow in a painted chamber by Ferdinand Bol, Amsterdam University Press 2012,
ISBN 9789089643261, prijs €45,00. Haar boek werd dinsdag 24 januari in het
Vredespaleis gepresenteerd. Het onderzoek van Van Eikema Hommes maakte deel uit
haar Veni-onderzoek gefinancierd door NWO. Van Eikema Hommes kreeg in 2010 een
Vidi van NWO, waarmee zij haar onderzoek voortzet.
Over NWO
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) is met een
budget van ruim 500 miljoen euro per jaar een van de grootste
wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO stimuleert kwaliteit en vernieuwing in
de wetenschap door het beste onderzoek te selecteren en financieren. NWO
beheert onderzoeksinstituten van (inter)nationaal belang, geeft mede richting
aan het wetenschappelijk onderzoek in Nederland en brengt wetenschap en
maatschappij dichter bij elkaar. Onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en
geselecteerd door vooraanstaande wetenschappers uit binnen- en buitenland.
Dankzij financiering van NWO kunnen meer dan vijfduizend wetenschappers
onderzoek doen.
---
Meer informatie:
- NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie
- t.: +31 (0)70 344 07 41, voorlichting@xxxxxx
Het boek Art and Allegiance is buiten Nederland vanaf eind april in de
boekhandel verkrijgbaar. Boeken zijn echter vanaf nu reeds via de AUP te
bestellen: www.aup.nl
Recensie-exemplaren zijn te bestellen bij Amsterdam University Press, afdeling
Marketing, marketing@xxxxxx
---
Meer informatie:
- NWO, afdeling Voorlichting en Communicatie
- t.: +31 (0)70 344 07 41, voorlichting@xxxxxx
12-05
---
Perslijst: aanmelden
<http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?OpenDocument> | afmelden
<http://www.nwo.nl/interact.nsf/pages/NWOA_78BDC3?opendocument&subfrm=Cancel>
Adreswijzigingen doorgeven via: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx>
Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
Afdeling Voorlichting en Communicatie
Postbus 93138
2509 AC Den Haag
Persvoorlichters: nwo_nieuws@xxxxxx <mailto:nwo_nieuws@xxxxxx>
t.: +31 (0)70 344 07 29 (ook buiten kantooruren bereikbaar)
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] Persbericht NWO: Ware geschiedenis Ferdinand Bol-doeken achterhaald - NWO_NIEUWS
