[PWC-MEDIA] Persbericht NIOO: Minileven verzet bergen (aan zee) - belang van patronen in Nederlandse natuur aangetoond
- From: "Rienks, Froukje" <F.Rienks@xxxxxxxxxxxx>
- To: <pwc-media@xxxxxxxxxxxxx>
- Date: Tue, 10 May 2011 10:08:17 +0200
Persbericht, 10 mei 2011
Minileven verzet bergen (aan zee):
belang van patronen in Nederlandse natuur aangetoond
YERSEKE (Zld.) / NIJMEGEN - Kleine zeebodemdieren eten het landschap
letterlijk op - en daarmee verdwijnt het mooie maar ook belangrijke
berg-en-dal-patroon op de getijdenplaten, tot de volgende lente. Ellen Weerman
van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) promoveert woensdag 11
mei in Nijmegen op de oorsprong van zulke patronen en het nut voor de natuur.
Ze heeft dat voor het eerst in het veld gemeten. Een uitzonderlijk mooi
voorbeeld van zo'n natuurlijk mozaïekpatroon ligt in de Westerschelde, bedreigd
door omstreden natuurcompensatieplannen.
Op dit moment zijn ze er: de mini-Alpen. Maar over een paar weken zijn ze weer
verdwenen aan onze kust. Ieder voorjaar vormen eencellige kiezelwieren zelf een
golvend patroon van heuvels en dalen op slikplaten. De hoogteverschillen zijn
maar een centimeter of drie - weinig, maar wel vele malen groter dan de
kiezelwieren. Op de verhogingen vind je een bruine mat van kiezelwieren: die
vangen allerlei modderdeeltjes in en plakken ze aan elkaar. Zo wordt de heuvel
steeds hoger, en steeds gunstiger voor de kiezelwieren. Ze hebben daar namelijk
minder last van het water, dat hun lijm oplost.
Het patroon is dus niet alleen maar mooi, maar ook heel belangrijk. "Op een
plaat met heuveltjes groeit veel meer kiezelwier dan op een vlakke plaat, en
dus valt er ook meer te eten voor allerlei dieren. De kiezelwieren vangen in
het voorjaar ook veel slib weg uit het water. Dat wordt helder en daardoor
kunnen de larven van de bodemdieren beter groeien. Het is een ware kraamkamer,"
vertelt bioloog Ellen Weerman van het NIOO. "De rol van zulke biobouwers, of
ecosysteem-ingenieurs, is heel belangrijk. Het resultaat is namelijk een
productiever ecosysteem."
Het geploeter van de onderzoekers in de modder bleek niet voor niets. Voor het
eerst heeft Weerman met haar collega's het effect van regelmatige natuurlijke
patronen zoals op de getijdenplaten met experimenten in het veld gemeten, in
plaats van alleen maar met computermodellen berekend. Verder heeft ze de rol
van (kleine) grazers onderzocht. Van de kleine kiezelwieren eet een hele schare
aan dieren. Denk aan kleine wormen, slakjes en bergeenden. En dat is het begin
van het einde van het berg-en-dal-patroon. De dieren eten het landschap
eigenlijk op. Met hun 'slechte tafelmanieren' ploegen wadslakjes en vooral
slijkgarnalen de bodem om. Hoe meer dieren van het voorjaarsfeestmaal
profiteren, hoe meer het verval in zicht komt. En dan, aan het begin van de
zomer, is het patroon (en de grote hoeveelheid voedsel) verrassend abrupt
verdwenen. Het kan in één week tijd gebeurd zijn.
De 'gezondheid' van een landschap en een naderende omslag van een regelmatig
patroon naar een andere situatie valt af te lezen aan dat patroon zelf. "Maar
je moet je niet blindstaren op het patroon alleen," waarschuwt Weerman. "Je
moet vooral kijken naar wie het patroon gemaakt heeft."
Gestreepte mosselbanken, gestippelde savannes: er zijn genoeg voorbeelden van
natuurlijke patronen. Vergelijkbare patronen zijn dan ook wereldwijd te vinden,
maar het golvende mozaïek op de getijdenplaten is maar op een paar plekken in
Europa uitgebreid te zien. Ook in Nederland zijn er maar weinig plaatsen
bekend. "Een zeldzaam mooi voorbeeld is de prachtige Kapellebank, in de
Westerschelde," zegt NIOO-onderzoeker Johan van de Koppel, ook dagelijks
begeleider van Weerman, enthousiast. Helaas is dat ook precies de locatie van
een omstreden voorstel voor natuurcompensatie van de uitdieping van de
Westerschelde. "Met het aanbrengen van een laag zware klei willen tegenstanders
van ontpoldering hier een kunstmatig schor van proberen te maken, als
alternatieve compensatie. Maar daarmee zien ze de waarde van het huidige gebied
compleet over het hoofd."
De slikplaten hebben last van een imagoprobleem stellen de onderzoekers vast.
"Het ziet eruit als een hoop modder zonder rijke plantengroei, maar het is een
prachtig ecosysteem dat we nu pas beginnen te begrijpen. Mensen weten niet wat
ze weggooien."
Unieke natuur, zo'n twee tot drie maanden per jaar te zien. En hopelijk volgend
jaar ook weer gewoon op de Kapellebank.
Het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) verdiept zich in de ecologie
van land, zoet water en brak en zout water. Het Centrum voor Estuariene en
Mariene Ecologie in Yerseke (Zld.) bestudeert het leven in de zee en in
estuaria. Het is voortgekomen uit het Delta Instituut voor Hydrobiologisch
Onderzoek, dat in 1957 werd gesticht om de ecologische effecten van het Delta
Plan te onderzoeken. (Vanaf eind 2011 zal dit onderzoekscentrum onder het NIOZ
vallen.) De andere NIOO-vestiging is te vinden in Wageningen. Het NIOO is met
ongeveer 250 medewerkers het grootste onderzoeksinstituut van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
Voor meer informatie:
· onderzoeker ir. Ellen Weerman, tel. 06-46377924 , e.j.weerman@xxxxxx
<mailto:e.j.weerman@xxxxxx> (werkt inmiddels als postdoc aan de
Rijksuniversiteit in Groningen)
· onderzoeker dr. Johan van de Koppel, NIOO-Centrum voor Estuariene en
Mariene Ecologie, Yerseke, tel. 0113-577455 / 06-15402485,
j.vandekoppel@xxxxxxxxxxxx <mailto:j.vandekoppel@xxxxxxxxxxxx>
· promotor prof.dr. Peter Herman, NIOO-Centrum voor Estuariene en
Mariene Ecologie, Yerseke, tel. 0113-577475, p.herman@xxxxxxxxxxxx
<mailto:p.herman@xxxxxxxxxxxx>
· wetenschapsvoorlichter Froukje Rienks, NIOO-KNAW, tel. 06-10487481 /
0317-473590, f.rienks@xxxxxxxxxxxx <mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Proefschrift: 'Spatial patterns in phototrophic biofilms. The role of physical
and biological interactions'.
Promotie: de promotieplechtigheid vindt plaats op woensdag 11 mei 2011 om 13.00
uur in de Academiezaal van de Aula van de Radboud Universiteit, Comeniuslaan 2
te Nijmegen.
Illustraties zijn beschikbaar.
Homepage NIOO: www.nioo.knaw.nl <http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via een reply naar f.rienks@xxxxxxxxxxxx
<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx> .
Nieuw adres sinds 17 januari 2011 / www.nieuwbouwnioo.nl
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
F 0317-473675
f.rienks@xxxxxxxxxxxx <mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl
<https://webmail.cl.nioo.knaw.nl/exchweb/bin/redir.asp?URL=http://www.nioo.knaw.nl/>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)
Other related posts:
- » [PWC-MEDIA] Persbericht NIOO: Minileven verzet bergen (aan zee) - belang van patronen in Nederlandse natuur aangetoond - Rienks, Froukje
