Persbericht, 8 december 2016
Het aroma komt je tegemoet:
Geuren blijken belangrijk signaal voor ondergrondse roofdiertjes
Mini-roofdieren onder de grond ruiken waar hun prooi zit, ontdekte een team van
het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Die prooi bestaat uit
bodembacteriën, die met elkaar communiceren via geuren. En die luisteren de
'roofdieren' (de eencellige protisten) af! De resultaten bieden
aanknopingspunten voor toepassing in de landbouw, en staan deze maand online
bij het ISME Journal van de uitgever van Nature.
Onder de grond is het donker. Dat maakt geuren des te belangrijker. De bodem-
en microbiële ecologen van het NIOO wisten al dat bodembacteriën heel vaak
communiceren via geuren. Eerste auteur Kristin Schulz-Bohm: "Een deel daarvan
kunnen wij mensen ook ruiken. De bekende gronderige bosgeur - vooral goed te
ruiken na een frisse zomerbui - is bijvoorbeeld het resultaat van die 'pratende
bacteriën'. Maar nu blijken ook de vijanden van de bodembacteriën gebruik te
maken van die geuren."
Protisten behoren tot de belangrijkste vijanden van bodembacteriën. Toch was
het tot nu toe onbekend hoe ze hun prooi konden vinden. De bodem is namelijk
een waar doolhof voor kleine organismen. Zelf zijn protisten wel groter dan
bacteriën, maar ook maar eencellig. Nu blijken geuren dus heel belangrijk.
Vooral voor communicatie 'op lange afstand' - en dat is het al gauw als je een
micro-organisme bent... De gasvormige geurstoffen kunnen tot op zo'n 10
centimeter ver waargenomen worden.
De 'rovertjes' ruiken ook het verschil tussen bacteriesoorten. Zo kunnen ze
waarschijnlijk kiezen voor de beste of hun favoriete prooi en daar doelgericht
op af gaan, denkt bodemecoloog en protisten-kenner Stefan Geisen van het
onderzoeksteam.
Terpenen blijken een belangrijk bestanddeel van het 'aroma' te zijn. De
onderzoekers ontdekten namelijk dat bacteriën die geen terpenen meer konden
aanmaken, geen effect hadden op de protisten. Terpenen? Schulz-Bohm: "Ja, die
kent iedereen eigenlijk: niet van naam, maar wel van de geur van kerstbomen. Of
mandarijnen en lavendel bijvoorbeeld."
En een toepassing? Die zien de onderzoekers ook al gloren. "Je kunt de
geurstoffen wellicht voor biologische bestrijding inzetten. Met de geuren kun
je bijvoorbeeld de vijanden van ziekteverwekkers en andere schadelijke
micro-organismen te hulp roepen." Dus: terpenen zijn niet alleen iets voor
Kerstmis.
__________________________________________________________________________
Het NIOO<http://www.nioo.knaw.nl> is met ruim 300 medewerkers en studenten een
van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie
van Wetenschappen (KNAW). Het is gespecialiseerd in de ecologie van het water
en het land: hoe werkt de natuur? Sinds 2011 is het gevestigd in een duurzaam
gebouwd onderzoekspand in Wageningen. De historie van het onderzoek gaat meer
dan 60 jaar terug en loopt door ons hele land, en ver daarbuiten.
Voor meer informatie:
· Onderzoeker Kristin
Schulz-Bohm<https://nioo.knaw.nl/nl/employees/kristin-schulz>, afdeling
Microbiële Ecologie NIOO-KNAW, tel. 0317-473505 / 06-37482519,
k.schulz-bohm@xxxxxxxxxxxx<mailto:k.schulz-bohm@xxxxxxxxxxxx>
· Hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor
Ecologie (NIOO-KNAW), tel. 06-10487481 / 0317-473400,
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
Foto's: van de miniroofdieren (verschillende soorten protisten) zijn
microscoopfoto's beschikbaar op onze
website<http://www.nioo.knaw.nl/nl/pers/het-aroma-komt-je-tegemoet>. Fotograaf:
Stefan Geisen/NIOO-KNAW.
Artikel: The prey's scent - Volatile organic compound mediated interactions
between soil bacteria and their protist predators. Kristin Schulz-Bohm, Stefan
Geisen, E.R. Jasper Wubs, Chunxu Song, Wietse de Boer & Paolina Garbeva. The
ISME Journal, advance online publication, doi: 10.1038/ismej.2016.144.
www.nature.com/ismej/journal/vaop/ncurrent/abs/ismej2016144a.html<http://www.nature.com/ismej/journal/vaop/ncurrent/abs/ismej2016144a.html>
Twitter: @niooknaw<https://twitter.com/niooknaw>
Website NIOO: www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl>
Als u dit persbericht ten onrechte ontvangt of geen persberichten meer wenst te
ontvangen, meld dat dan s.v.p. via
communicatie@xxxxxxxxxxxx<mailto:communicatie@xxxxxxxxxxxx>.
Froukje Rienks
Wetenschapsvoorlichter / Hoofd PR & Wetenschapscommunicatie
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Bureau Bedrijfsvoering
Droevendaalsesteeg 10, 6708 PB Wageningen
Postbus 50, 6700 AB Wageningen
T 0317-473590
M 06-10487481
f.rienks@xxxxxxxxxxxx<mailto:f.rienks@xxxxxxxxxxxx>
www.nioo.knaw.nl<http://www.nioo.knaw.nl/>
@niooknaw (Twitter)<twitter.com/niooknaw>
Het NIOO is het onderzoeksinstituut voor ecologie van de Koninklijke
Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)
